सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो (१०)
हामीले हाम्रो अघिल्लो भेलामा नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइबारे सङ्गति गऱ्यौँ र त्यसलाई चिरफार गऱ्यौँ। के अब तिमीहरूले परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी विभिन्न भनाइहरूलाई साँच्चै बुझ्यौ त? नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरू कसरी सत्यताभन्दा फरक छन्? के अब तँ नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरू मूलतः सत्यता होइनन्, र तिनले निश्चय नै सत्यताको ठाउँ लिन सक्दैनन् भनेर पुष्टि गर्न सक्छस्? (सक्छु।) तैँले पुष्टि गर्न सक्छस् भनेर केले देखाउँछ? (केले देखाउँछ भने, परम्परागत संस्कृतिका यी भनाइहरू वास्तवमा के हुन् भनेर बुझ्ने केही क्षमता ममा छ। विगतमा, मलाई आफ्नो हृदयमा यी कुराहरू छन् भन्ने मलाई थाहा थिएन। परमेश्वरले केही सङ्गति र चिरफार गर्नुभएपछि मात्र, म अहिलेसम्म यी कुराहरूको प्रभावमा रहेछु, अनि मैले सधैँ मानिसहरू र परिस्थितिलाई परम्परागत संस्कृतिको आधारमा हेरेको रहेछु भनेर थाहा पाएको छु। मैले परम्परागत संस्कृतिका यी भनाइहरू सत्यताका एकदमै विपरीत छन् र यी सबै नै मानिसहरूलाई भ्रष्ट पार्ने कुराहरू हुन् भनेर पनि बुझेको छु।) तैँले यो पुष्टि गरेकोले, पहिलो कुरा त यी परम्परागत संस्कृतिका कुराहरूलाई केही मात्रामा बुझेको छस्। तँसित बोधात्मक ज्ञान रहेको मात्र होइन, तैँले यी कुराहरूको सार सैद्धान्तिक दृष्टिकोणबाट चिन्न पनि सक्छस्। दोस्रो कुरा, तँ अब परम्परागत संस्कृतिका कुराहरूको प्रभावमा छैनस्, अनि तँ यी कुराहरूको प्रभाव, रोकटोक र बन्धनलाई आफ्नो तनमनबाट हटाउन सक्छस्। विशेष गरी विभिन्न कुरालाई हेर्दा वा विभिन्न समस्याहरू सम्हाल्दा, तँ यी विचार र दृष्टिकोणको प्रभाव र बन्धनमा पर्दैनस्। समग्रमा, तिमीहरूले सङ्गतिद्वारा परम्परागत संस्कृतिका यी विचार र दृष्टिकोणलाई केही मात्रामा बुझेका छौ। यो सत्यता बुझेर प्राप्त भएको परिणाम हो। परम्परागत संस्कृतिका यी कुराहरू, विशेष गरी नैतिक आचरणसम्बन्धी “दयाको ऋण कृतज्ञताले तिर्नुपर्छ,” “अरूलाई हिर्काउनु छ भने, अनुहारमा नहिर्काउनू; कसैमाथि औँला उठाउनु छ भने, उसको कमजोरीमाथि औँला नउठाउनू,” र “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइहरू शैतानी दर्शनहरूले भरिएका खोक्रा तर मिठो सुनिने भनाइहरू हुन्। यी भनाइहरूले मानिसहरूलाई तिनीहरूको सोचमार्फत निरन्तर प्रभाव, रोकटोक र बन्धनमा पार्छन्, तर मानिसहरूको नैतिक आचरणमा सक्रिय र सकारात्मक भूमिका खेल्दैनन्। तिमीहरूले अहिले अलिकति बुझेको भए पनि, यी कुराहरूको प्रभावलाई तिमीहरूको हृदयबाट जरैदेखि उखेलेर फाल्न गाह्रो छ। तिमीहरूले केही समयसम्म आफूलाई सत्यताले सुसज्जित पार्नुपर्छ र परमेश्वरको वचनअनुसार अनुभव गर्नुपर्छ। त्यसपछि मात्र तिमीहरूले यी ढोँगी कुराहरू कति गहन रूपमा हानिकारक, गलत र हास्यास्पद रहेछन भनेर पूर्ण रूपले स्पष्टसँग देख्न सक्छस्, र त्यसपछि मात्र जरैदेखि त्यो समस्या उखेलेर फाल्न सकिन्छ। यदि तैँले केवल केही सिद्धान्तहरू बुझेर यी गलत सोच र विचारहरू त्याग्न अनि तिनको प्रभाव, रोकटोक र बन्धनबाट आफूलाई मुक्त गर्न चाहेको भए, यो गर्न एकदमै गाह्रो हुन्थ्यो। अब तिमीहरू नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरू वास्तवमा के हुन् भनेर केही मात्रामा चिन्न सक्छौ, र कम्तीमा पनि तिमीहरूले केही बुझाइ हासिल गरेका छौ र आफ्नो सोचाइमा केही सुधार ल्याएका छौ। बाँकी कुरा कसरी सत्यता खोजिन्छ र कसरी परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेरिन्छ अनि भविष्यमा कसरी अनुभव गरिन्छ, त्यसमा निर्भर हुन्छ।
परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूबारेको सङ्गति र चिरफार गरेपछि, के तिमीहरू यी भनाइको सारलाई स्पष्टसित देख्न सक्छौ? यदि तिमीहरू साँच्चै स्पष्टसँग देख्न सक्छौ भने, परम्परागत संस्कृतिका यी भनाइहरू सत्यता होइनन्, र यी भनाइहरूले सत्यताको ठाउँ लिन सक्दैनन् भनेर निर्धारण गर्न सक्छौ। यति कुरा पक्का हो, र धेरैजसो मानिसहरूले सङ्गतिद्वारा आफ्नो हृदयमा यसलाई साँचो प्रमाणित गरिसकेका छन्। त्यसोभए, नैतिक आचरणसम्बन्धी यी सबै विभिन्न भनाइहरूको सारलाई कसरी बुझ्नुपर्छ? यदि परमेश्वरको वचन र सत्यताअनुसार यो समस्या सामना गरिएन भने, यसलाई कुनै हालतमा पनि चिन्न र बुझ्न सकिँदैन। परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरू सैद्धान्तिक रूपमा जति नै उत्कृष्ट र सकारात्मक भए पनि, के यी साँच्चै मानिसहरूको कार्य र व्यवहारको मापदण्ड वा आफूलाई कुनै निश्चित व्यवहारमा ढाल्ने सिद्धान्त हुन् त? (होइनन्।) यी आफूलाई त्यसरी व्यवहारमा ढाल्ने सिद्धान्त र मापदण्ड होइनन्। त्यसोभए, वास्तवमा यी के हुन् त? नैतिक आचरणसम्बन्धी प्रत्येक भनाइको सारलाई चिरफार गरेर, के तिमीहरू वास्तवमा सत्यता के हो र मानिसहरूमाझ पैदा भएका नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूको सार के हो भनेर निष्कर्ष निकाल्न सक्छौ? के तिमीहरूले यो प्रश्नबारे कहिल्यै सोचेका छैनौ? शासकवर्गको खुट्टा मोल्ने र चापलुसी गर्ने अनि तिनीहरूको सेवा गर्दा मात्र अति खुसी हुने तथाकथित विचारक र नैतिकविद्हरूको उद्देश्य पन्छाउँदै, यसलाई सामान्य मानवताको दृष्टिकोणबाट विश्लेषण गरौँ। नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू सत्यता नभएकाले, र ती भनाइहरूले सत्यताको ठाउँ लिन पनि नसक्ने हुनाले, ती मिथ्या हुनुपर्छ। ती निश्चय नै सकारात्मक कुरा होइनन्—यति पक्का छ। यदि यसरी तिमीहरूले ती वास्वतमा के हुन् भनेर चिन्न सक्छौ भने, यो प्रमाणित हुन्छ कि तिमीहरूले आफ्नो हृदयमा सत्यतालाई केही हदसम्म बुझिसकेका र अलिअलि समझ पाइसकेका छौ। नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू सकारात्मक कुरा होइनन्, न त ती मानिसहरूको कार्य र व्यवहारको मापदण्ड नै हुन्, न त मानिसहरूले आफूलाई निश्चित व्यवहारमा ढाल्न प्रयोग गर्ने र पालन गर्नुपर्ने सिद्धान्त नै हुन्, त्यसैले ती भनाइहरूमा केही न केही गल्ती छ। के यो विचारणीय छ? (छ।) यदि तैँले “नैतिक आचरण” लाई मात्र विचार गर्छस् अनि ती भनाइहरू सही दृष्टिकोण र सकारात्मक कुरा हुन् भनेर सोच्छस् भने, तँ गलत छस् र तँ ती कुराहरूको धोका र छलमा पर्नेछस्। ढोँगी कुरा कहिल्यै सकारात्मक बन्न सक्दैन। नैतिक आचरणका विभिन्न प्रकटीकरणको र व्यवहारका सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, ती सच्चा रूपमा र हृदयदेखिनै गरिन्छ कि गरिँदैन भनेर छुट्याउनुपर्छ। यदि ती मन नलागीनलागी, नाटक गर्दै वा कुनै उद्देश्य पूरा गर्न गरिन्छ भने, यस्तो व्यवहार र प्रदर्शनमा कुनै न कुनै समस्या हुन्छ। के तिमीहरू नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू वास्तवमा के हुन् भनेर चिन्न सक्छौ? कसले मलाई बताउन सक्छ? (शैतानले नैतिक अचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूलाई बहकाउन र भ्रष्ट पार्न प्रयोग गर्छ, अनि तिनीहरूलाई उसको उपासना गराउने र उसलाई पछ्याउन लगाउने अनि परमेश्वरबाट टाढा राख्ने उद्देश्यले यी भनाइहरू पालन र अभ्यास गर्न लगाउँछ। यो शैतानले मानिसहरूलाई भ्रष्ट पार्न प्रयोग गर्ने विधि र तरिकाहरूमध्येको एक हो।) यो नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको सार होइन। यो त शैतानले मानिसहरूलाई बहकाउने उद्देश्य हो जुन त्यसले यस्ता भनाइहरू प्रयोग गरेर हासिल गर्छ। सर्वप्रथम, तिमीहरूले के कुरा स्पष्टसित जान्नुपर्छ भने, नैतिक आचरणसम्बन्धी कुनै पनि भनाइ सत्यता होइन, झन् यसले सत्यताको ठाउँ लिने त कुरै नगरौँ। ती सकारात्मक कुरासमेत होइनन्। त्यसोभए वास्तवमा ती के हुन् त? निश्चितसाथ यो भन्न सकिन्छ कि नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू विधर्मी भ्रमहरू हुन्, जसद्वारा शैतानले मानिसहरूलाई बहकाउँछ। ती कुरा मानिसहरूमा हुनुपर्ने सत्यता वास्तविकता होइनन्, न त सामान्य मानवजातिले जिउनुपर्ने सकारात्मक कुरा नै हुन्। नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरूमा कृत्रिमता, ढोँग, जालसाजी र चालहरू हुन्छन्—ती झूटा व्यवहार हुन्, ती मानिसहरूको विवेक र समझ वा तिनीहरूको सामान्य सोचबाट उत्पन्न भएका होइनन्। तसर्थ, नैतिक आचरणसम्बन्धी परम्परागत संस्कृतिका सबै भनाइहरू निराधार र निरर्थक झूटा शिक्षा र भ्रम हुन्। शैतानले अघि सारेका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूलाई आज यी केही सङ्गतिद्वारा पूरै मृत पारिएको छ। ती सकारात्मक कुरासमेत नहुँदा पनि, कसरी मानिसहरूले तिनलाई स्विकार्न सके? कसरी मानिसहरू ती विचार र दृष्टिकोणअनुसार जिउन सके? यसको कारण के हो भने, नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू मानिसहरूका धारणा र कल्पनासँग एकदमै राम्रोसँग मेल खान्छन्। ती भनाइहरूले प्रशंसा र अनुमोदनको भाव पैदा गर्छन्, तसर्थ मानिसहरूले नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू मनैदेखि स्विकार्छन्, र ती अभ्यास गर्न नसके पनि, भित्रभित्रै उत्साहसाथ तिनलाई अँगाल्छन् र पूजा गर्छन्। यसरी शैतानले मानिसहरूलाई बहकाउन, तिनीहरूको हृदय र व्यवहार नियन्त्रण गर्न नैतिक आचरणसम्बन्धी विभिन्न भनाइहरू प्रयोग गर्छ, किनभने मानिसहरू हृदयमा नैतिक आचरणसम्बन्धी हरप्रकारका भनाइहरूलाई अन्धाधुन्ध पूजा र विश्वास गर्छन्, अनि तिनीहरू सबै अझ धेरै मर्यादित, कुलिन र दयालु भएको देखावटी गर्न ती कुरा प्रयोग गर्न, र त्यसरी उच्च सम्मान र प्रशंसा पाउने आफ्नो लक्ष्य हासिल गर्न मन पराउँछन्। सङ्क्षेपमा भन्दा, मानिसहरूले कुनै काम गर्दा, नैतिक आचरणसम्बन्धी कुनै न कुनै व्यवहार वा मानव गुण देखाउनुपर्छ भन्ने कुरा नैतिक आचरणसम्बन्धी हरप्रकारका भनाइहरूले तोकेका छन्। ती व्यवहार र मानव गुणहरू निकै भव्य देखिन्छन्, र तिनको सम्मान गरिन्छ, त्यसकारण सबै मानिस आफ्नो मनमा एकदमै धेरै तिनैको आकाङ्क्षा राख्छन्। तर तिनीहरूले के विचार गरेका हुँदैनन् भने, नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू सामान्य व्यक्तिले आफूलाई व्यवहारमा ढाल्न प्रयोग गर्नुपर्ने सिद्धान्त नै होइनन्; बरु, ती त व्यक्तिले बनावटी रूपमा धारण गर्न सक्ने विभिन्न प्रकारका ढोँगी व्यवहार हुन्। ती विवेक र समझबाट टाढिएका विचलनहरू हुन्, सामान्य मानवताको इच्छाबाट अलग्गिएका कुरा हुन्। शैतानले मानिसहरूलाई बहकाउन, अनि त्यसलाई र ढोँगी सन्त भनाउँदाहरूलाई उपासना गर्न लगाउन नैतिक आचरणसम्बन्धी गलत र बनावटी भनाइहरू प्रयोग गर्छ, र यसरी मानिसहरूलाई सामान्य मानवता र मानव व्यवहारको मापदण्डलाई साधारण, सरल र तुच्छ कुराको रूपमा देखाउँछ। अनि, मानिसहरूले ती कुरालाई तिरस्कार गर्छन् र असाध्यै घृणित ठान्छन्। किनभने शैतान-प्रवर्धित नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरू हेर्दा अति मनमोहक र मानिसका धारणा र कल्पनाहरूसँग एकदमै मेल खाने हुन्छन्। तर तथ्य के हो भने, नैतिक आचरणसम्बन्धी कुनै पनि भनाइ मानिसहरूले आफूलाई व्यवहारमा ढाल्दा र संसारसँगको व्यवहार गर्दा पालन गर्नुपर्ने सिद्धान्त होइन। यसबारे सोच्—के यो त्यस्तै होइन र? वास्तवमा, नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूलाई सतही रूपमा अझ मर्यादित र उच्च जीवन जिउन लगाउने मापदण्ड मात्र हुन्, जसमार्फत तिनीहरूले अरूलाई आफ्नो पूजा र प्रशंसा गर्ने तर तुच्छ नठान्ने तुल्याउन सक्छन्। ती भनाइहरूको सारले के देखाउँछ भने, ती मानिसहरूले असल व्यवहारद्वारा असल नैतिक आचरण देखाऊन् भन्ने मापदण्ड मात्र हुन्, र यसरी तिनले भ्रष्ट मानवताका महत्त्वाकाङ्क्षा र असाधारण चाहनाहरूलाई छोप्छन् र रोक्छन्, अनि मानिसको दुष्ट र घिनलाग्दो प्रकृति सार, साथै विभिन्न भ्रष्ट स्वभावहरूको प्रकटीकरणलाई ढाकछोप गर्छन्। ती सतही असल व्यवहार र अभ्यासद्वारा व्यक्तिको व्यक्तित्व बढाउन, अरूको नजरमा उसको छवि उच्च पार्न र ऊप्रतिको संसारको सम्मान अझ व्यापक पार्नका लागि हुन्। यी बुँदाहरूबाट नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू देखावटी व्यवहार र अभ्यासद्वारा मानिसका भित्री सोच, दृष्टिकोण, उद्देश्य र अभिप्रायहरू, तिनीहरूको घृणित चेहरा, अनि तिनीहरूको प्रकृति सार ढाकछोप गर्नका लागि हुन् भन्ने देखिन्छ। के ती कुरालाई सफलतापूर्वक ढाकछोप गर्न सकिन्छ? ती कुरालाई ढाकछोप गर्ने प्रयास गर्दा ती झन् बढी देखिँदैनन् र? तर शैतानले यसबारे वास्ता गर्दैन। त्यसको उद्देश्य भ्रष्ट मानवताको घृणित चेहरा ढाक्नु, मानिसको भ्रष्टताको सत्यता ढाकछोप गर्नु हो। त्यसकारण, शैतानले मानिसहरूलाई नैतिक आचरणको देखावटी व्यवहार अँगाल्दै भेष बदल्न लगाउँछ, जसको अर्थ यसले नैतिक आचरणका नियम र व्यवहारहरू प्रयोग गरी मानिसको रूपको एउटा चिटिक्कको प्याकेज बनाउँछ, जसले व्यक्तिको मानव गुण र व्यक्तित्व सुदृढ़ देखाउँछ ताकि उसले अरूबाट सम्मान र प्रशंसा पाउन सकोस्। मूलतः नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूले कुनै व्यक्ति उच्च छ कि तुच्छ भनेर उसले देखाएको व्यवहार र नैतिक स्तरको आधारमा निर्धारण गर्छन्। उदाहरणको लागि, कुनै व्यक्ति उपकारी हो कि होइन भनेर मापन गर्ने कुरा उसले अरूको खातिर आफ्नो स्वार्थ त्यागेको देखिन्छ कि देखिँदैन त्यसमा निर्भर हुन्छ। यदि त्यस्तो गरेको राम्रोसँग देखिन्छ भने, उसले राम्रोसँग देखावटी रूप धारण गर्छ अनि आफूलाई विशेष प्रशंसनीय बनाउँछ भने, यो व्यक्तिलाई निष्ठावान् र मर्यादित, र अरूको नजरमा विशेष उच्च नैतिक स्तर भएको व्यक्ति मानिन्छ, अनि राज्यले उसलाई अरूले सिक्नुपर्ने, पुज्नुपर्ने र अनुकरण गर्नुपर्ने नैतिकताको नमूना बनेको भनेर तक्मा दिन्छ। अनि, कुनै स्त्री असल छे कि खराब भनेर कसरी मूल्यङ्कन गर्नुपर्छ? यसको लागि त्यो स्त्रीले आफ्नो समुदायभित्र देखाएका विभिन्न व्यवहारहरू “स्त्रीजाति सद्गुणी, दयालु, सुशील र नैतिकवान् हुनुपर्छ” भन्ने भनाइअनुरूप छन् कि छैनन् भनी हेर्नुपर्छ। यदि ऊ सद्गुणी, दयालु र विनम्र बनेर, पाकाहरूप्रति उच्च आदर देखाएर, सबैको हित सोच्दै सहजै सम्झौता गरेर, अत्यन्तै धैर्यवान् र कठिनाइहरू सहन सक्षम भएर, मानिसहरूविरुद्ध द्वेष नराखेर वा अरूसँग वादविवाद नगरेर, अनि सासुससुरालाई आदर र श्रीमान् र छोराछोरीलाई राम्रो ख्याल गरेर, सधैँ आफूबारे मात्र नसोचेर, सट्टामा केही कुरा कहिल्यै नखोजेर, देहसुखमा नरमाएर, आदि इत्यादि गरेर ऊ हरेक पक्षमा यसअनुरूप चल्छे भने, ऊ वास्तवमै सद्गुणी, दयालु र विनम्र स्त्री हो। मानिसहरू यी बाहिरी व्यवहारलाई स्त्रीहरूको नैतिक आचरण मूल्याङ्कन गर्न प्रयोग गर्छन्। कुनै व्यक्तिको महत्त्व, असलता र दुष्टतालाई उसको सतही अभ्यास र व्यवहारद्वारा मापन गर्नु बेठिक र अवास्तविक हुन्छ। यसरी दाबी गर्नु झूटो, छली र असङ्गत पनि हुन्छ। यो मानिसहरूमा देखिने नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको मूलभूत समस्या हो।
माथि उल्लिखित केही पक्षलाई हेर्दा, के परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरू वास्तवमै आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नेसम्बन्धी सिद्धान्त हुन् त? (होइनन्।) ती भनाइहरूले सामान्य मानवताका आवश्यकताहरू पटक्कै पूरा गर्दैनन्, ती पूर्णतया यसको विपरीत छन्। तिनले मानवजातिको लागि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नेसम्बन्धी सिद्धान्तहरू प्रदान गर्दैनन्, न त मानिसहरूको कार्य र व्यवहारका सिद्धान्तहरू नै उपलबध गराउँछन्। त्यसको विपरीत, तिनले मानिसहरूले देखावटी रूप धारण गरून्, आफूलाई ढाकछोप गरून्, अरूसामु आफूलाई निश्चित तरिकाको व्यवहारमा ढालून् र कार्य गरून् भन्ने मापदण्ड तोक्छन्, ताकि तिनीहरूले उच्च सम्मान र प्रशंसा पाऊन्। यसो गर्नुको उद्देश्य कसरी आफूलाई सही व्यवहारमा ढाल्ने वा कसरी सही आचरण अँगाल्ने भनेर मानिसहरूलाई बुझाउनु होइन, बरु तिनीहरूलाई अझ बढी अरूका धारणा र कल्पनाअनुरूप जिउन अनि अरूका प्रशंसा र मान्यता प्राप्त गर्न लगाउनु हो। परमेश्वरले तोक्नुभएको यो हुँदै होइन। परमेश्वरले तोक्नुभएको कुरा त मानिसहरूले अरूले के सोच्लान् भन्ने वास्ता नगरी परमेश्वरको अनुमोदन प्राप्त गर्नुमा मात्र ध्यान दिँदै सत्यता सिद्धान्तअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नु र कार्य गर्नु हो। नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूको विचार र दृष्टिकोण वा मानव प्रकृति सारसँग सम्बन्धित समस्याहरू समाधान गर्नेबारे भन्दा पनि मानिसहरू आफ्नो व्यवहार, अभ्यास र आफूले देखाउने रूपमा—देखावटी रूपमै भए पनि—शिष्ट र असल हुनुपर्छ भन्नेबारे अझ बढी सम्बन्धित छन्। अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा, परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूले मानिसहरूमा लाद्ने मापदण्डहरू मानिसहरूको सारमा आधारित हुँदैनन्, झन् तिनले विवेक र समझको प्राप्य दायरा विचार गर्नु त परको कुरा हो। साथै, ती भनाइहरू मानिसहरूमा भ्रष्ट स्वभाव छ, तिनीहरू सबै स्वार्थी र घृणित छन् भन्ने वस्तुगत तथ्यविरुद्ध छन्, र तिनले मानिसहरूलाई तिनीहरूको व्यवहार र अभ्यासको सन्दर्भमा यो गर्न र त्यो गर्न बाध्य पार्छन्। तसर्थ, तिनले मानिसहरूमा जुनै दृष्टिकोणले मापदण्डहरू लादे पनि, मानिसहरूलाई भ्रष्ट स्वभावको बन्धन र रोकटोकबाट आधारभूत तवरमा मुक्त गर्न सक्दैनन्, न त मानिसहरूको सारको समस्या नै समाधान गर्न सक्छन्। अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा, तिनले मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभावसँग सम्बन्धित समस्याहरू समाधान गर्न सक्दैनन्। यसले गर्दा, तिनले मानिसहरूको व्यवहारको सिद्धान्त र दिशा परिवर्तन गर्न सक्दैनन्, न त आफूलाई कसरी व्यवहारमा ढाल्ने, अरूसँग कसरी व्यवहार गर्ने, वा सकारात्मक पक्षबाट पारस्परिक सम्बन्धहरू कसरी सम्हाल्ने भनेर नै मानिसहरूलाई बुझाउँछन्। अर्को दृष्टिकोणबाट भन्नुपर्दा, नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूलाई दिइने एक प्रकारको नियम वा व्यवहारमाथिको नियन्त्रण मात्र हुन्। ती सबै रूपमा निकै राम्रो देखिए पनि, तिनले थाहै नपाई मानिसहरूको सोच र दृष्टिकोणलाई असर गर्छन्, तिनीहरूलाई नियन्त्रण र बन्धनमा पार्छन्, र परिणामस्वरूप मानिसहरूले व्यवहार र कार्यको सही सिद्धान्त र मार्ग भेट्टाउन सक्दैनन्। यस सन्दर्भमा, मानिसहरूले गर्न सक्ने भनेकै मन नलागीनलागी परम्परागत सांस्कृतिक विचार र दृष्टिकोणको प्रभाव स्विकार्ने मात्र हो। अनि तिनीहरू यी भ्रामक विचार र दृष्टिकोणको प्रभावमा परेर थाहै नपाई व्यवहारको सिद्धान्त, उद्देश्य र दिशा गुमाउन पुग्छन्। यसको कारण भ्रष्ट मानिसहरू अन्धकारमा डुब्छन् र ज्योति गुमाउँछन्, जसले गर्दा तिनीहरू झूट, नाटक र चालमा भर परेर प्रसिद्धि र व्यक्तिगत फाइदाको पछि लाग्न मात्रै सक्छन्। उदाहरणको लागि, तैँले कुनै व्यक्तिलाई मद्दत चाहिएको देख्दा, तुरुन्तै सोच्छस्, “अरूलाई सहयोग गर्दा आनन्द महसुस गर्नु नै सही व्यवहार हो। मानिसहरूको व्यवहारको लागि आधारभूत सिद्धान्त र नैतिक मानक यही हो,” त्यसैले तैँले त्यो व्यक्तिलाई अचेतन रूपमै सहयोग गर्नेछस्। तैँले उसलाई सहयोग गरेपछि, आफूलाई यस्तो व्यवहारमा ढाल्दा आफू उच्च बनेको र आफूमा अलि मानवता भएको महसुस गर्छस्, तैँले अचेतन रूपमै आफूलाई उच्च व्यक्ति, उच्च चरित्रवान् व्यक्ति, मर्यादित र चरित्र भएको व्यक्ति, अनि अवश्य नै आदरयोग्य व्यक्तिको रूपमा समेत प्रशंसा गर्छस्। यदि तैँले उसलाई मद्दत गरिनस् भने, यस्तो सोच्छस्, “हैट, म त असल व्यक्ति होइन रहेछु। जबजब म मद्दत चाहिएको कुनै व्यक्ति भेट्छु र मद्दत गर्नेबारे सोच्छु, तबतब म सधैँ आफ्नै हित विचार गर्छु। कस्तो स्वार्थी म!” तैँले आफूलाई मापन गर्न, नियन्त्रण गर्न अनि कुन सही र कुन गलत भनी मूल्याङ्कन गर्न सधैँ अचेतन रूपमै “अरूलाई सहयोग गर्दा आनन्द मिल्छ” भन्ने वैचारिक दृष्टिकोण प्रयोग गर्नेछस्। तैँले यो भनाइ अभ्यास गर्न नसक्दा, आफूलाई घृणा गर्ने वा तुच्छ ठान्नेछस्, र अलि असहज महसुस गर्नेछस्। अरूलाई मद्दत गरेर आनन्द प्राप्त गर्न सक्नेहरूलाई तँ प्रशंसा र कदरको दृष्टिले हेर्नेछस्, तिनीहरू तँभन्दा उच्च, तँभन्दा मर्यादित, र तँभन्दा चरित्रवान् छन् भन्ठान्नेछस्। तर यस्ता मामिलाको सन्दर्भमा, परमेश्वरका मापदण्डहरू फरक हुन्छन्। तेरो लागि परमेश्वरको मापदण्ड भनेको उहाँको वचन र सत्यता सिद्धान्तहरू पालन गर्नु हो। अनि, नैतिक आचरणको सन्दर्भमा, मानिसहरूले कसरी अभ्यास गर्नुपर्छ? परम्परागत नैतिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोण पालन गरेर कि परमेश्वरका वचनहरू पालन गरेर? सबैले यो छनौट गर्नुपर्छ। के तँलाई अब परमेश्वरले मानिसहरूलाई सिकाउनुहुने सत्यता सिद्धान्तहरू प्रष्ट भयो? के तैँले ती बुझिस्? तँ कत्तिको राम्ररी ती पालन गर्छस्? ती पालन गर्दा तँलाई के-कस्ता विचार र दृष्टिकोणले प्रभावित गर्छन् र रोक्छन्, अनि के-कस्ता भ्रष्ट स्वभावहरू प्रकट हुन्छन्? तैँले यसरी आत्मचिन्तन गर्नुपर्छ। तैँले परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको ठ्याक्कै कति धेरै सार आफ्नो हृदयमा स्पष्टसँग देख्न सक्छस्? के परम्परागत संस्कृतिले अझै तेरो हृदय ओगटेको छ? यी सबै कुरा मानिसहरूले हल गर्नैपर्ने समस्या हुन्। जब तेरा भ्रष्ट स्वभावहरू हट्छन् र जब तैँले सत्यता र परमेश्वरका वचन पूर्णतया र सम्झौता नगरी मान्न र तिनमा समर्पित हुन सक्छस्, तब तैँले जे अभ्यास गर्छस् त्यो पूर्णतया सत्यता सिद्धान्तअनुरूप हुन्छ। तँ भ्रष्ट स्वभावद्वारा बाधित हुन वा परम्परागत संस्कृतिको नैतिक विचार र दृष्टिकोणद्वारा बाँधिन छोड्छस्, अनि तैँले सही ढङ्गमा परमेश्वरको वचन अभ्यास गर्न र सत्यता सिद्धान्तअनुसार कार्य गर्न सक्नेछस्। विश्वासीहरूको व्यवहार र कार्यलाई जुन सिद्धान्तहरूले निर्देशित गर्नुपर्ने हो, ती सिद्धान्त यिनै हुन्। जब तैँले परमेश्वरको वचनअनुसार अभ्यास गर्न, परमेश्वरको वचन पालन गर्न र सत्यता सिद्धान्तअनुसार अभ्यास गर्न सक्छस्, तब तँ असल नैतिक आचरणयुक्त व्यक्ति मात्र बन्नेछैनस्, परमेश्वरको मार्ग पछ्याउन सक्ने व्यक्ति पनि बन्नेछस्। जब तँ आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने सिद्धान्त र सत्यता अभ्यास गर्छस्, तब तँमा नैतिक आचरणको स्तर मात्र हुँदैन, तैँले अँगालेको व्यवहारमा सत्यता सिद्धान्त पनि हुन्छ। के सत्यता सिद्धान्त पालन गर्नु र नैतिक आचरणको मापदण्ड पालन गर्नुबीच भिन्नता छ? (छ।) ती कसरी भिन्न छन्? नैतिक आचरणसम्बन्धी मापदण्डहरू पालन गर्नु भनेको व्यावहारात्मक अभ्यास र प्रकटीकरण मात्र हो, जबकि सत्यता सिद्धान्तअनुसार अभ्यास गर्नुचाहिँ यसो हेर्दा अभ्यासजस्तो देखिए पनि यो अभ्यासमा सत्यता सिद्धान्त पालना हुन्छ। यस दृष्टिकोणबाट हेर्दा, सत्यता सिद्धान्त पालन गर्नु आफूलाई उचित व्यवहारमा ढाल्ने कार्य र मानिसहरू हिँड्ने मार्गसँग सम्बन्धित छ। त्यसको अर्थ, यदि तैँले सत्यता अभ्यास गरिस् र परमेश्वरको वचनमा रहेको सत्यता सिद्धान्तहरू पालन गरिस् भने, त्यो सही मार्ग हिँड्नु हो, जबकि परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी मापदण्डहरू पालन गर्नु भनेको नियमहरू पालन गरेजस्तो व्यवहार देखाउनु मात्र हो। यसमा सत्यता सिद्धान्त समावेश हुँदैन, न त यो मानिसहरू हिँड्ने मार्गसँग नै सम्बन्धित हुन्छ। म के भन्दै छु, के तैँले बुझिस्? (बुझेँ।) यहाँ एउटा उदाहरण छ। उदाहरणको लागि, नैतिक आचरणसम्बन्धी “अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग” भन्ने भनाइले मानिसहरूलाई कुनै पनि समय र परिस्थितिमा “नीच स्वार्थ त्याग्नुपर्छ र उच्च स्वार्थ अँगाल्नुपर्छ” भन्ने मापदण्ड दिन्छ। यो अविश्वासीहरूमाझको एउटा शैली हो जसलाई उच्च चरित्रयुक्त र दृढ निष्ठावान् हुनु भनिन्छ। “नीच स्वार्थ त्याग्नुपर्छ र उच्च स्वार्थ अँगाल्नुपर्छ”—कस्तो सानदार अलङ्कार! यो उच्च चरित्र र दृढ निष्ठाको एक शैलीजस्तो मात्र सुनिनु दुःखको कुरा हो, तर यो मानिसहरूले आफ्नो आचरणमा पालन गर्नुपर्ने सत्यता सिन्द्धान्त होइन। तथ्य के हो भने, “नीच स्वार्थ त्याग्नुपर्छ र उच्च स्वार्थ अँगाल्नुपर्छ” भन्ने यो भनाइ र मानिसहरूलाई अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्न लगाउने कार्यको आखिरी उद्देश्य वास्तवमा आफूलाई अरूद्वारा सेवा गरिने कुरा सुनिश्चित गर्नु हो। मानिसहरूको उद्देश्य र अभिप्रायको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, यो भनाइमा शैतानी दर्शनहरू र लेनदेन समावेश छन्। के तैँले यसबाट “नीच स्वार्थ त्याग्नुपर्छ र उच्च स्वार्थ अँगाल्नुपर्छ” भन्ने भनाइमा सत्यता सिद्धान्त छ कि छैन भनेर निर्धारण गर्न सक्छस्? त्यसमा सत्यता सिद्धान्त बिलकुलै छैन! यो व्यवहारको सिद्धान्त हुँदै होइन, यो त पूरै शैतानी दर्शन हो, किनभने नीच स्वार्थ त्याग्ने मानिसहरूको उद्देश्य उच्च स्वार्थ अँगाल्नु हो। यस्तो अभ्यास उच्च होस् वा अशिष्ट, यो त बस मानिसहरूलाई बाँध्ने नियम मात्र हो। यो व्यावहारिक देखिन्छ, तर सारमा यो बेतुकको र निरर्थक छ। तँलाई जे आइपरे पनि, अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्नुपर्छ भनेर भन्ने मात्र गरिन्छ। चाहे तँ इच्छुक होस् या नहोस्, वा चाहे तैँले यो गर्न सक् या नसक्, अनि परिस्थिति जेसुकै होस्, यसले तँलाई अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्न मात्र लगाउँछ। यदि तैँले “नीच स्वार्थ त्याग्न” सकिनस् भने, तँलाई “उच्च स्वार्थ अँगाल्नुपर्छ” भन्ने वाक्यांशले प्रलोभनमा पार्छ, जसले गर्दा तैँले अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्न सकिनस् भने पनि, उच्च स्वार्थ त्याग्न चाहँदैनस्। “उच्च स्वार्थ अँगाल्ने” सोचले मानिसहरूलाई बहकाउँछ। यस्तो परिस्थितिमा, निर्णय गर्नु गाह्रो हुन्छ। त्यसोभए के अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्नु आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने सिद्धान्त हो त? के यसले सकारात्मक परिणाम ल्याउन सक्छ? हरेक व्यक्तिले आफूलाई एकदमै राम्ररी ढाकछोप गर्छ, अनि चरम उच्चपन, मर्यादा र चरित्र देखाउँछ, तर अन्त्यमा परिणाम के हुन्छ? यसबाट शुन्य नै हात लाग्नेछ भनेर मात्र भन्न सकिन्छ, किनभने यसो गरेर अन्य मानिसको प्रशंसा मात्र पाउन सकिन्छ, सृष्टिकर्ताको अनुमोदन पाउन सकिँदैन। यो कसरी भयो? के यो हरेकले परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू पालन गर्नुको र शैतानी दर्शनहरू पछ्याउनुको परिणाम हो? यदि हरेकले परमेश्वरको वचन स्विकार्छ, सही विचार र दृष्टिकोण मान्छ, सत्यता सिद्धान्तमा लागिरहन्छ, र जीवनमा परमेश्वरद्वारा डोऱ्याइएको दिशा पछ्याउँछ भने, जीवनको सही मार्गमा हिँड्न मानिसहरूलाई सजिलो हुनेछ। के अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्नुभन्दा यसरी अभ्यास गर्नु उत्तम हो? यसरी अभ्यास गर्नु भनेको सत्यता सिद्धान्त पालन गर्नु र परमेश्वरको वचनअनुसार ज्योतिमा जिउनु हो, ढोँगको मार्गमा शैतानलाई पछ्याउनु होइन। शैतानी दर्शनहरू, साथै परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूबाट आउने सबै विभिन्न विचारहरू त्यागेर अनि सत्यता स्विकारेर र परमेश्वरको वचनअनुसार जिएर मात्रै वास्तविक मानव स्वरूपमा जिउन र परमेश्वरको अनुमोदन पाउन सकिन्छ।
हामीले माथि सङ्गति गरेको कुराको आधारमा, के तिमीहरू नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूबारे कुनै निष्कर्षमा पुगेका छौ? नैतिक आचरणसम्बन्धी यी सबै विभिन्न भनाइहरू मानिसहरूको सोच, दृष्टिकोण र बाहिरी व्यवहार नियन्त्रण गर्ने नीतिनियम र रीतिपरम्परा मात्र हुन्। ती व्यवहारको सिद्धान्त वा मापदण्ड हुँदै होइनन्, र ती हरप्रकारका मानिस, मामिला र परिस्थिति सामना गर्दा मानिसहरूले पालन गर्नुपर्ने सिद्धान्त होइनन्। त्यसैले, मानिसहरूले कुन सिद्धान्तहरू पालन गर्नुपर्छ? के हामीले यसबारे सङ्गति गर्नुपर्दैन र? कोही भन्छन्: “मानिसहरूले पालन गर्नुपर्ने सत्यता सिद्धान्त र नैतिक आचरणसम्बन्धी ती भनाइहरूका नीतिनियम र रीतिपरम्पराबीच के भिन्नता छ?” मलाई बताओ त, के कुनै भिन्नता छ? (छ।) कुन पक्षमा भिन्नता छ? नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूको सोच, दृष्टिकोण र व्यवहार नियन्त्रित गर्ने नीतिनियम र रीतिपरम्परा मात्र हुन्। मानिसहरूलाई आइपर्ने सबै विभिन्न मामिलाहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, तिनले मानिसहरूमाथि तिनीहरूको व्यवहार नियन्त्रित गर्ने र तिनीहरूको हातखुट्टा बाँध्ने मापदण्डहरू लादेका छन्, र यसरी तिनीहरूलाई विभिन्न मानिस, मामिला र परिस्थिति सम्हाल्ने सही सिद्धान्त र सही तौरतरिका खोज्न नदिई नानाथरी काम गर्न लगाएका छन्। तर सत्यता सिद्धान्तहरू फरक छन। परमेश्वरको वचनले मानिसहरूलाई तोकेका बहुपक्षीय मापदण्डहरू नीतिनियम वा रीतिपरम्परा होइनन्, झन् मानिसहरूको सोचाइ र व्यवहार नियन्त्रित गर्ने विभिन्न भनाइ हुने त कुरै आउँदैन। बर, तिनले त मानिसहरूलाई सत्यता सिद्धान्तहरू बताउँछन्, जुन तिनीहरूले बुझ्नुपर्छ हरपरिस्थितिमा र केही आइपरेको हरसमयमा पालन गर्नुपर्छ। त्यसोभए, यी सिद्धान्तहरू ठ्याक्कै के हुन् त? किन म परमेश्वरको वचन मात्र सत्यता वा सत्यता सिद्धान्त हुन् भनेर भन्छु? किनभने परमेश्वरको वचनले मानिसहरूलाई तोक्ने विभिन्न मापदण्डहरू सबै नै सामान्य मानवले प्राप्त गर्न सक्छ, र यो तबसम्म हुन्छ जबसम्म कुनै कुरा आइपर्दा तिनले मानिसहरू भावना, चाहना, महत्त्वाकाङ्क्षा र भ्रष्ट स्वभावद्वारा प्रभावित र नहोऊन् र रोकटोकमा नपरून्, बरु परमेश्वरको वचन र सत्यता सिद्धान्तअनुसार अभ्यास गरून् भन्ने माग गर्छन्, र यो मानिसहरूले पालन गर्न सक्ने सिद्धान्त हो। परमेश्वरको वचनको सत्यता सिदान्तहरूले मानिसहरूले पछ्याउनुपर्ने सही दिशा र उद्देश्य औँल्याउँछन्, अनि ती मानिसहरू हिँड्नुपर्ने मार्ग पनि हुन्। परमेश्वरका वचनका सिद्धान्तहरूले मानिसहरूको विवेक र समझलाई सामान्य तवरमा कार्य गराइरहने मात्र होइन, मानिसहरूको जग अर्थात् तिनीहरूको विवेक र समझमा सत्यता सिद्धान्त पनि स्वतः थप्दिन्छन्। यी मानिसहरूले विवेक र समझद्वारा पालन गर्न र पूरा गर्न सक्ने सत्यताका मानकहरू हुन्। मानिसहरूले परमेश्वरका वचनका यी सिद्धान्तहरू पालन गर्दा, तिनीहरूको नैतिकता र निष्ठा वृद्धि हुने होइन, न त तिनीहरूको मानव मर्यादाको नै सुरक्षा हुने हो। बरु, यसो गरेर तिनीहरू जीवनको सही मार्ग हिँड्न थालेका हुन्छन्। व्यक्तिले परमेश्वरका वचनका यी सत्यता सिद्धान्तहरू पालन गर्दा, उसमा सामान्य व्यक्तिको विवेक र समझ हुने मात्र होइन, विवेक र समझ पाएर उसले आफूलाई कसरी व्यवहारमा ढाल्ने भन्ने सन्दर्भमा अझ धेरै सत्यता सिद्धान्तहरू बुझ्नेसमेत हुन्छ। सरल शब्दमा भन्नुपर्दा, उसले व्यवहारका सिद्धान्तहरू बुझ्छ, मानिसहरू र कामकुराहरूलाई हेर्दा अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्दा र कार्य गर्दा सत्यताका कुन सिद्धान्तहरू प्रयोग गर्ने भनेर थाहा पाउँछ, अनि ऊ आफ्नो भावना, चाहना, महत्त्वाकाङ्क्षा र भ्रष्ट स्वभावद्वारा नियन्त्रित र प्रभावित हुन् छोड्छ। यसरी ऊ पूर्णतया सामान्य व्यक्तिको स्वरूपमा जिउँछ। परमेश्वरद्वारा दिइएका यी सिद्धान्तहरूले मानिसहरूलाई नियन्त्रण गर्ने र तिनीहरूलाई पापमुक्त हुन रोक्ने भ्रष्ट स्वभावको समस्या मूल रूपमै हल गर्छन्, र यसरी तिनीहरू आफ्नो पुरानो जीवनमा जिउन, भावना, चाहना, महत्त्वाकाङ्क्षा र भ्रष्ट स्वभावद्वारा नियन्त्रित हुन छोड्छन्। अनि यो सबको ठाउँ केले लिन्छ? परमेश्वरका वचनका मापदण्ड र सत्यता सिद्धान्तहरूले लिन्छन्, र ती व्यक्तिको जीवन बन्छन्। सामान्यतया, मानवजातिले पालन गर्नुपर्ने सत्यता सिद्धान्तहरू पालन गर्न थालेपछि, मानिसहरू विभिन्न देहगत समस्याहरूमा जिउन छोड्छन्। अझ स्पष्टसँग भन्नुपर्दा, मानिसहरू शैतानको बहकाउ, धोका, र नियन्त्रणमा जिउन छोड्छन्। अझै तोकेरै भन्नुपर्दा, तिनीहरू शैतानले मानिसहरूमा हालिदिने कैयौँ विचार, दृष्टिकोण र दुनियाँसित व्यवहार गर्ने दर्शनको बन्धन र नियन्त्रणमा जिउन छोड्छन्। बरु, तिनीहरू मर्यादा र निष्ठामा मात्र नभई, स्वतन्त्र रूपले र मानिसहरूको स्वरूपमा समेत जिउँछन्, जुन सृष्टिकर्ताको प्रभुत्त्वमा रहेको सृष्टि गरिएको प्राणीको साँचो स्वरूप हो। परमेश्वरका वचनहरू तथा सत्यता र परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूबीचको मूलभूत भिन्नता यही हो।
आजको सङ्गतिको विषय अलि गहन छ। तिमीहरूले यो सुनेपछि यसबारे केही समय मनन गर्नुपर्छ, विचार गर्नुपर्छ र भनिएको कुरा बुझिन्छ बुझिँदैन भनेर हेर्नुपर्छ। के तिमीहरूले यो सङ्गतिको आधारमा नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू र सत्यताबीचको भिन्नता पूर्णतया बुझेका छौ? मलाई सबैभन्दा सजिलो शब्दमा बताओ त: नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको सार के हो? (नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मानिसहरूका सोच र व्यवहार नियन्त्रित गर्ने नीतिनियम र रीतिपरम्परा मात्र हुन्, ती व्यवहारका सिद्धान्त र मापदण्ड होइनन्।) राम्रोसँग बताइस्। परम्परागत संस्कृतिमा कोङ रोङले ठूला नास्पातीहरू दिएको एउटा कथा छ।[क] तिमीहरूलाई के लाग्छ: के कोङ रोङजस्तो हुन नसक्ने कोही असल व्यक्ति होइन र? मानिसहरू कोङ रोङजस्तो हुन सक्ने व्यक्ति कुलिन चरित्रको, निष्ठामा दृढ, र निःस्वार्थ रूपमा अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्ने—असल व्यक्ति हुन्छ भनेर सोच्ने गर्थे। के यो ऐतिहासिक कथाको कोङ रोङ सबैले पछ्याएको आदर्श व्यक्ति होइन र? के यो पात्रले मानिसहरूको हृदयमा निश्चित ठाउँ ओगट्को छैन र? (छ।) तर उसको नामले होइन, उसको सोच र अभ्यास, उसको नैतिकता र व्यवहारले मानिसहरूको हृदयमा ठाउँ ओगटेको छ। मानिसहरूले यस्ता अभ्यासहरूप्रति ठूलो महत्त्व र अनुमोदन प्रदान गर्छन्, र भित्रभित्रै कोङ रोङको नैतिक आचरणको प्रशंसा गर्छन्। तसर्थ, यदि तैँले यस्तो व्यक्तिलाई देखिस् जसले अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्न सक्दैन, र जो कोङ रोङजस्तो ठूला नास्पतीहरू दिने व्यक्ति होइन भने, तँ ऊसँग भित्रभित्रै चिढिन्छस् र उसलाई तिरस्कार गर्छस्। त्यसोभए, के तैँले चिढिनु र तिरस्कार गर्नु जायज हो त? ती कुनै कुरामा आधारित हुनैपर्छ। सर्वप्रथम त, तैँले “कोङ रोङ सानै थियो र पनि उसले ठूला नास्पतीहरू दिन सक्यो। तर तँ त ठूलो भइसकेको छस्, तैपनि यस्तो स्वार्थी छस्” भनेर सोच्छस्, र तँ उसलाई भित्रभित्रै तिरस्कार गर्छस्। अनि, के तेरो तिरस्कार र चिढ्याइ कोङ रोङले ठूला नास्पतीहरू दिएको कथामै आधारित छैन र? (छ।) के यस आधारमा मानिसहरूलाई हेर्नु सही हो त? (होइन।) किन सही होइन? किनभने मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने तेरो आधारको स्रोत सही छैन, किनभने तेरो सुरुवात नै गलत छ। तेरो सुरुवात त कोङ रोङले ठूला नास्पतीहरू दिएको घटनालाई मानिसहरू र परिस्थितिलाई मापन गर्ने मानकको रूपमा लिनु हो, तर मापन गर्ने यो तरिका र यो पद्धति गलत हुन्। अनि, ती कुन तरिकामा गलत छन्? ती गलत छन् किनभने तँ कोङ रोङको कथामा लुकेको विचारलाई सही मान्छस्, र यसलाई मानिसहरू र परिस्थितिलाई मापन गर्ने वैचारिक दृष्टिकोणको रूपमा लिन्छस्। जब तैँले यसरी मापन गर्छस्, तैँले निकाल्ने परिणाम अधिकांश मानिसहरू असल छैनन् भन्ने हुन्छ। के यो मापनबाट प्राप्त परिणाम सही छ त? (अहँ, सही छैन।) किन सही छैन? किनभने तेरो मापनको मानक नै गलत छ। यदि परमेश्वरद्वारा दिइएको शैली र सिद्धान्त प्रयोग गर्ने हो भने, यस्तो व्यक्तिलाई कसरी मापन गर्नुपर्छ? यो व्यक्तिले परमेश्वरको घरको हित कायम राख्छ राख्दैन, ऊ परमेश्वरको पक्षमा छ छैन, उसमा परमेश्वरको भय मान्ने हृदय छ छैन, र ऊ आफूले गर्ने कुरामा सत्यता सिद्धान्त खोज्छ खोज्दैन भनी विचार गर्दै मापन गर्नुपर्छ: यी पक्षहरूमा आधारित मापन मात्रै सबैभन्दा सही हुन्छ। केही आइपर्दा, यदि यो व्यक्तिले प्रार्थना, खोजी र सबैसँग यसबारे छलफल गर्छ, र—कहिलेकाहीँ ऊ परोपरकारी हुन नसके पनि र ऊ सानातिनो रूपमा अलि स्वार्थी भए पनि—यदि उसले गर्ने काम परमेश्वरद्वारा आवश्यक गरिएका पक्षहरूअनुसार मापन गर्दा मूलतः पर्याप्त छ भने, यो व्यक्ति सत्यता स्विकार्न सक्ने र सही व्यक्ति हो। अनि, यो निष्कर्ष केमा आधारित छ? (यो परमेश्वरका वचन र मापदण्डहरूमा आधारित छ।) त्यसैले, के यो निष्कर्ष सही छ? यो त तैँले कोङ रोङले ठूला नास्पतीहरू दिएको वैचारिक दृष्टिकोण प्रयोग गरेर मापन गरेभन्दा निकै धेरै सही हो। कोङ रोङको कथाको वैचारिक दृष्टिकोणले मानिसहरूको अस्थायी व्यवहार र अभ्यासहरू मापन गर्छ, तर परमेश्वर मानिसहरूले व्यक्तिको सार नापून्, साथै सत्यता र परमेश्वरको मापदण्डप्रति उसको मनोवृत्ति वास्तवमा कस्तो छ भनेर नापून् भन्ने मापदण्ड दिनुहुन्छ। तैँले नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू व्यक्तिको क्षणिक व्यवहार वा एउटा घटना दौरान उसको कार्य वा क्षणिक प्रकटीकरणहरू मापन गर्न प्रयोग गर्छस्। यदि तैँले ती भनाइहरू व्यक्तिको भित्री गुणहरू मापन गर्न प्रयोग गरिस् भने, यो सही हुनैछैन, किनभने नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू प्रयोग गरेर व्यक्तिको भित्री गुणहरू मापन गर्नु गलत सिद्धान्त प्रयोग गरी मापन गर्नु हो, र तेरो हातमा गलत परिणाम हात लाग्नेछ। भिन्नता बाहिरी व्यवहारमा होइन, तिनीहरूको प्रकृति सारमा हुन्छ। तसर्थ, नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू प्रयोग गरी मानिसहरूलाई मापन गर्नु मूलतः गलत हो। सत्यता सिद्धान्तहरू प्रयोग गरी मानिसहरूलाई मापन गर्नु मात्र सही हो। म के भन्दै छु, के तैँले बुझिस्?
नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको सार भनेको ती मानिसहरूको व्यवहार र सोच नियन्त्रित गर्ने नीतिनियम र रीतिपरम्परा हुन्। केही हदसम्म, तिनले मानिसहरूको सोचाइलाई सीमित र नियन्त्रित पार्छन्, र सोचका केही सही अभिव्यक्ति र सामान्य मानवताका सामान्य मापदण्डहरूलाई कुण्ठित पार्छन्। निस्सन्देह नै, के पनि भन्न सकिन्छ भने, तिनले केही हदसम्म सामान्य मानव अस्तित्वका केही नियमहरू उल्लङ्घन गर्छन्, र सामान्य मानिसहरूलाई मानव आवश्यकता र अधिकारबाट वञ्चित पनि गर्छन्। उदाहरणको लागि, “स्त्रीजाति सद्गुणी, दयालु, सुशील र नैतिकवान् हुनुपर्छ” भन्ने ठेट भनाइले महिलाहरूको मानव अधिकारलाई जबर्जस्ती हस्तक्षेप गरी नष्ट पार्छ। अनि, यसले सम्पूर्ण मानव समाजमा महिलाहरूलाई कस्तो भूमिका खेल्न लगाउँछ? तिनीहरूलाई दासको भूमिका खेल्न लगाउँछ। के यो अवस्था यही होइन र? (हो।) यो दृष्टिकोणले हेर्दा, नैतिक आचरणका यी नीतिनियम र रीतिपरम्पराहरूले मानव सोचहरू नष्ट गरेका छन्, सामान्य मानवताका विभिन्न आवश्यकताहरू खोसेका छन्, अनि साथै सामान्य मानवताका विभिन्न सोचहरूको मानव अभिव्यक्तिलाई सीमित पारेका छन्। नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू मूलतः सामान्य मानिसहरूको आवश्यकताको आधारमा बनाइएको हुँदैन, न त सामान्य मानिसहरूले पूरा गर्न सक्ने मानकको आधारमै बनाइएको हुन्छ, ती त मानिसहरूका कल्पना, महत्त्वाकाङ्क्षा, र चाहनाको आधारमा बनाइएको हुन्छ। नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूले मानिसहरूको सोच नियन्त्रित र सीमित पार्ने र तिनीहरूको व्यवहार कुण्ठित पार्ने मात्र होइन्, मानिसहरूलाई झूटा र काल्पनिक कुराहरू पुज्न र पछ्याउनसमेत लगाउँछन्। तर मानिसहरूले ती कुरा प्राप्त गर्न सक्दैनन्, त्यसैले तिनीहरू आफूलाई सेतो पोत्न र ढाकछोप गर्न नौटङ्की मात्र गर्छन्, ताकि एकदमै मर्यादित देखिने शालीन र उच्च जीवन जिउन सकियोस्। तर तथ्य के हो भने, नैतिक आचरणका यी विचार र दृष्टिकोणअनुसार जिउनु भनेको मानव सोचहरू बाङ्गिनु र सीमित हुनु अनि मानिसहरू यी भ्रामक विचार र दृष्टिकोणको आधीनमा असमान्य र विकृत तरिकामा जिउनु हो, होइन र? (हो।) मानिसहरू यसरी जिउन मन पराउँदैनन्, र तिनीहरू यो गर्न चाहँदैनन्, तर तिनीहरू यी वैचारिक जन्जीरहरूबाट बन्धनमुक्त हुन सक्दैनन्। तिनीहरू गर्न सक्ने भनेकै यी विचार र दृष्टिकोणको अधीनमा मन नभईनभई र इच्छा नलागीनलागी जिउनु मात्र हो। यो सँगसँगै, तिनीहरूको हृदयमा जनमत अनि यी विचार र दृष्टिकोणले पारेको दबाबको कारण, तिनीहरूले ढोँगको एकपछि अर्को मुकुण्डो लगाएर यो संसारमा नीच अस्तित्व जिउन बाध्य हुनुबाहेक अर्को कुनै विकल्प हुँदैन। मानवजातिको लागि नैतिक आचरणका भनाइहरूको परिणाम यही हो। के तिमीहरूले यो कुरो बुझेका छौ? (बुझेका छौँ।) हामीले नैतिक आचरणका यी भनाइहरूलाई जति धेरै सङ्गति र चिरफार गर्छौँ, उति नै धेरै मानिसहरूले यी भनाइहरूलाई स्पष्टसँग देख्न सक्छन्, र उति नै धेरै तिनीहरूलाई परम्परागत संस्कृतिका यी विभिन्न भनाइहरू सकारात्मक कुरा होइनन् भन्ने लाग्छ। यी भनाइहरूले मानवजातिलाई हजारौँ वर्षदेखि बहकाउँदै र हानि गर्दै आएका छन्, यहाँसम्म कि मानिसहरूले परमेश्वरको वचन सुनेर सत्यता बुझिसकेपछि पनि, आफूलाई परम्परागत संस्कृतिका यी विचार र दृष्टिकोणको प्रभावबाट मुक्त गर्न सक्दैनन्, र यी कुरा सकारात्मक भएझैँ यिनकै आकाङ्क्षा राख्छन्। धेरै मानिसहरूले यी कुरालाई सत्यताको ठाउँमा समेत प्रयोग गर्छन्, र सत्यताको रूपमा अभ्यास गर्छन्। आजको सङ्गतिमार्फत, के तिमीहरूले परम्परागत संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूलाई अझ राम्ररी र सही तरिकामा बुझेका छौ? (बुझेका छौँ।) अब तिमीहरूले यीबारे केही मात्रामा बुझिसकेकाले, नैतिक आचरणका अरू भनाइहरूबारे सङ्गति जारी राखौँ।
अब हामी नैतिक आचरणसम्बन्धी “सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्नुपर्छ” भन्ने भनाइबारे सङ्गति गर्नेछौँ। तिमीहरूले देख्न सक्छौ, नैतिक आचरणका यस्ता भनाइहरू एकदमै भव्य र एकदमै प्रभावशाली हुन्छन्, यस्तो लग्छ मानौँ ती प्रत्येक भनाइमा एकप्रकारको साहसिक भावना र महान् मानिसहरूको गुण भरिएको छ, र त्यो साधारण वा सामान्य व्यक्तिले प्राप्त गर्ने नसक्ने कुरा हो। “सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्नुपर्छ”—यसको लागि कत्ति उदार मनको हुनुपर्ने होला! त्यसो गर्न तँमा कति दया, परोपकार र महान् व्यक्तित्व हुनुपर्ने होला! “सानो … पैँचो” “उदार मन” सित सम्बन्धित छ, तर त्यो सँगसँगै, यो सम्बन्धले यी दुईबीच अथाह खाडल र ठूलो भिन्नता छ भन्ने पनि आभास गराउँछ। यसको अर्थ, तैँले सानो गुनको पैँचो पनि तिर्नैपर्छ भन्ने हो, तर केले तिर्नुपर्ने हो? यो उदार मनले, असाध्यै धेरै कार्य वा व्यवहारहरूले वा एकदमै इमानदारीसाथ र एकदमै इच्छुक भएर तिर्नुपर्छ, त्यो गुन बिर्सिनु हुँदैन। यसरी सानो गुनको पैँचो तिर्न पनि यति धेरै कुरा चाहिन्छ, र यदि तैँले यसको पैँचो कुनै कम कुराले तिरिस् भने, तँमा विवेक छैन भन्ने हुन्छ। यो तर्कअनुसार, दया देखाउने व्यक्ति पनि आखिर अनुचित तरिकामै फाइदा उठाउने व्यक्ति होइन र? यो फाइदा उठाउने व्यक्तिले आफूले देखाएको दयाबाट अवश्य नै धेरै लाभ उठाउँछ! उसले सानो गुन गरेर दया देखाउँछ र बदलामा उदार मनको व्यवहार लिन्छ। यो एकदमै लोभलाग्दो सौदा हो, यो अरूको बेफाइदाबाट फाइदा लुट्ने तरिका हो। के कुरा यही होइन र? यो जीवनमा, हरेक व्यक्तिले कुनै न कुनै सानो गुन स्विकार्नेछ। यदि उसले यो सबको पैँचो उदार मनले तिर्नुपऱ्यो भने, उसलाई यो तिर्न जीवनभर लाग्छ, र यसले गर्दा उसले आफ्नो पारिवारिक र सामाजिक जिम्मेवारीहरू पूरा गर्न सक्दैन, झन् जीवनको मार्गबारे विचार गर्ने त कुरै नगर्। यदि तैँले सानो गुन पाइस् तर त्यसको पैँचो उदार मनले तिर्न सकिनस् भने, तँलाई तेरो विवेकले घोच्छ र समाजले दोष दिन्छ, अनि तैँले आफूलाई विद्रोही, खलनायक, कृतघ्न र अमानव ठान्छस्। तर यदि कसैले त्यो गुन उदार मनले तिर्न सकेको भए के हुन्थ्यो? उसले भन्नेथ्यो, “मजस्तो कर्तव्यनिष्ठ व्यक्ति अरू कोही छैन, किनभने म सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्न सक्छु। यसरी मलाई पहिले मदत गर्ने र दया देखाउने व्यक्तिले म कस्तो खालका व्यक्ति रहेछु, र मलाई मदत गरेर उसलाई नोक्सान भयो भएन, र मलाई मदत गर्नु उपयुक्त थियो थिएन भनेर देख्न सक्छ। यसरी, उसले यो कहिल्यै बिर्सनेछैन, र उसलाई सरमसमेत लाग्नेछ। त्यसबाहेक, म उसको पैँचो पनि तिरिरहनेछु। अनि, सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्न सक्ने भएकोले, के म उच्च नैतिक आचरण र चरित्र भएको व्यक्ति होइ न र? के म सज्जन होइन र? के म महान् व्यक्ति होइन र? के म प्रशंसा पाउन योग्य छैनँ र?” सबैले उसको प्रशंसा र वाहवाही गर्छन्, र यसले उसको भावना उत्साहित गराउँछ, त्यसैले ऊ भन्छ, “तपाईंहरूले मलाई दयालु, उच्च चरित्रको, परुषहरूमाझको उदाहरण र मानव नैतिकताको नमूनाको रूपमा प्रशंसा गर्नुहुने भएकोले, म मरेपछि मेरो स्मारक बनाएर त्यहाँ ‘उहाँ “सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्नुपर्छ” भन्ने आदर्शको नमूना हुनुहुन्थ्यो, र उहाँलाई मानव नैतिकताको उदाहरण पनि भन्न सकिन्छ भनेर लेख्नुपर्छ।’” तर तिनीहरूले स्मारक खडा गरेपछि पनि उसलाई लाग्छ कि तिनीहरूले उसको माटोको प्रतिमा बनाएर मन्दिरमा राख्नुपर्छ र त्यसपछि उसको प्रतिष्ठित नाममा “फलानो-फलानो परमेश्वरको तीर्थस्थल” भनेर लेख्नुपर्छ र यसको मुन्तिर धूपवेदी खडा गर्नुपर्छ, जहाँ हरेकले उसलाई धूप चढाउनुपर्छ ताकि यो निरन्तर उसको फाइदाको लागि बलिरहोस्। त्यसबाहेक पनि, मानिसहरूले आफ्नो घरमा उसको प्रतिमा राख्नैपर्छ, धूप बाल्नैपर्छ, र दिनको तीनपल्ट उसलाई घुँडा टेकेर ढोग्नैपर्छ, आफ्ना छोराछोरी र नातिनातिना अनि आउँदा पुस्तालाई ऊजस्तो बन्न सिकाउनैपर्छ, र यसरी आफ्ना छोराछोरीलाई ऊजस्तै व्यक्ति, सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्न सक्ने—मानव नैतिकताको आदर्श र नमूनासँग विवाह गर्नुपर्छ भनेर बताउनैपर्छ। चिनियाँ मानिसहरूको परम्परागत शिक्षण शैली भनेको आफ्नो छोराछोरीलाई असल मानिस बन्न सिकाउनु हो, अनि यसले दया स्विकारेर त्यसको पैँचो तिर्ने प्रयास गर्नुमा जोर दिन्छ। यदि तैँले सानो गुन प्राप्त गरिस् भने, यसको पैँचो जीवनभर कडा मेहनत गरेर अर्थात् उदार मनले तिर्नैपर्छ। छोराछोरी हुर्केपछि, तिनीहरूले आउँदा पुस्तालाई पनि त्यसरी नै सिकाउँछन्, र यो निरन्तर चल्दै जान्छ, र एउटा पुस्तादेखि अर्को पुस्तामा हस्तान्तरित भइरहन्छ। जब यस्तो व्यक्तिले सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्न सक्छ, तब उसले अन्तिम लक्ष्य पनि हासिल गरेको हुन्छ। अनि, उसले त्यो के लक्ष्य हासिल गरेको हुन्छ? उसलाई सांसारिक मानिसहरू र समाजद्वारा पहिचान र स्वीकार गरिएको हुन्छ। अवश्य नै, यो दोस्रो प्राथमिकताको कुरा हो। सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको मानिसहरूले उसको चित्र भित्तामा झुण्डाउँछन् र उसको प्रतिमामा भेटी चढाउँछन्, अनि उसले पुस्तौँपुस्ता यो संसारले धूप बालेको आनन्द लिन सक्छ, अनि उसको मनोभाव र विचार यो संसारमा हस्तान्तरित हुन सक्छ र उसले आउँदा पुस्ताका मानिसहरूको प्रशंसा पाउन सक्छ। अनि अन्त्यमा, यो संसारले बालेको धूपले टन्न भएपछि, ऊ के बन्छ? ऊ दियाबलस राजा बन्छ, र बल्ल उसको उद्देश्य हासिल हुन्छ। शैतानले मानवजातिलाई भ्रष्ट तुल्याउनुको अन्तिम परिणाम यही हो। सुरुमा, मानिसहरूले परम्परागत संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी एउटा विचार मात्र ग्रहण गर्छन्, जस्तै परोपकार, धार्मिकता, सद्व्यवहार, बुद्धि, र विश्वसनीयता। पछि गएर, तिनीहरूले यो विचारको मापदण्ड नै पालन गर्छन्, अनि यो विचार र यो मापदण्ड कडाइसाथ अभ्यास र पालन गरेर अरूको लागि उदाहरण बसाल्छन्, र बाँकी पूरै मानवजातिको लागि नैतिकताको नमूना र आदर्श बन्ने लक्ष्य हासिल गर्छन्। अनि त्यसपछि तिनीहरू मर्छन्, र एउटा राम्रो नाम छोडेर जान्छन्, जुन पुस्तौँपुस्तासम्म हस्तान्तरित हुन्छ। यसरी अन्त्यमा, तिनीहरूले चाहेको कुरा पाउँछन्, जुन धेरै वर्षसम्म यो संसारले बालेको धूपको सुगन्ध लिनु र पिशाचहरूको राजा बन्नु हो। के यो राम्रो कुरा हो त? (होइन।) यो राम्रो कुरा होइन भनेर तँ किन भन्छस्? एउटा गैरविश्वासीले जीवनमा आकाङ्क्षा राख्ने अन्तिम लक्ष्य यही हो। उसले निश्चित नैतिक आचरणका विचारहरू अनुमोदन गर्छ, र त्यसपछि सबैले उसलाई अन्ततः असल, दयालु, विशिष्ट र उच्च चरित्र भएको व्यक्तिको रूपमा प्रशंसा नगरुन्जेल यी नैतिक आचरणका मापदण्डहरू लागू गर्न उदाहरण बसालेर अगुवाइ गर्छ। उसको व्यवहार र कार्यको गाथा सारा मानवजातिमाझ फैलन्छ, र उसको व्यवहार र कार्यलाई मानिसहरूको पुस्तौँपुस्ताले अध्ययन र श्रद्धा गर्छ, र अन्त्यमा यो व्यक्ति सम्पूर्ण पुस्ताको लागि आदर्श नमूना, अनि अवश्य नै पिशाचहरूको राजा बन्छ। के सांसारिक मानिसहरू हिँड्ने मार्ग यही होइन र? के यो सांसारिक मानिसहरूले आकाङ्क्षा राख्ने परिणाम होइन र? के यसको सत्यतासँग कुनै सम्बन्ध छ? के यसको परमेश्वरको मुक्तिसँग कुनै सम्बन्ध छ? कहीँकतै कुनै सम्बन्ध छैन। नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूले मानिसहरूमाथि ल्याउने अन्तिम परिणाम यस्तै हुन्छ। यदि कुनै व्यक्तिले परम्परागत संस्कृतिका सबै विभिन्न विचारहरू पुरै स्विकार्छ र पुरै पालन गर्छ भने, निस्सन्देह नै ऊ हिँड्ने मार्ग पिशाचहरूको मार्ग हो। यदि तँ पूर्ण रूपले पिशाचहरूको मार्गमा हिँड्न थालेको छस् भने, मानिसहरूलाई मुक्ति दिने परमेश्वरको मार्गसँग तेरो कुनै सम्बन्ध हुँदैन, र मुक्तिसँग तेरो बिलकुलै कुनै लिनुदिनु हुँदैन। तसर्थ, यदि तँ सत्यता बुझ्ने जगको आधारमा पनि अझै परम्परागत संस्कृतिका विचारहरूद्वारा सीमित र प्रभावित भएको छस्, र सँगसँगै यी विचारहरूको प्रभावमा परी तिनीहरूका नियमहरू, यी मापदण्ड र भनाइहरू पालन गर्छस्, ती त्याग्न वा छोड्न सक्दैनस्, अनि परमेश्वरका मापदण्डहरू स्विकार्न सक्दैनस् भने, तैँले अन्ततः पिशाचहरूको मार्ग पछ्याउनेछस् र पिशाचहरूको राजा बन्नेछस्। तैँले त्यो बुझिस्, होइन त? यो संसारको कुनै सिद्धान्त व भनाइले, र संसारको सबैभन्दा उच्च नैतिक स्तरले समेत परमेश्वरद्वारा मानवजातिलाई दिइएको मुक्तिको मार्ग प्रतिस्थापित गर्न सक्दैन। यदि मानिसहरू सही मार्गमा अर्थात् मुक्तिको मार्गमा हिँड्न चाहन्छन् भने, परमेश्वरसामु आएर, उहाँको वचन नम्रतापूर्वक र दृढतासाथ ग्रहण गरेर, उहाँका सबै विभिन्न दाबी र मापदण्डहरू स्वीकार गरेर, अनि परमेश्वरको वचनलाई मापदण्डको रूपमा लिई आफूलाई व्यवहारमा ढालेर र कार्य गरेर मात्र तिनीहरूले परमेश्वरको अनुमोदन पाउन सक्छन्। नत्रभने, मानिसहरू जीवनको सही मार्गमा कुनै हालतमा पनि हिँड्न सक्दैनन्, केवल शैतानका दर्शनहरू पछ्याउँदै सर्वनाशको बाटो लाग्न मात्र सक्छन्। कतिपय मानिसहरू सोध्छन्, “के कुनै मध्य मार्ग छ?” छैन, तँ कि त परमेश्वरको मार्ग हिँड्, किचाहिँ शैतानको पैशाचिक मार्ग हिँड्। दुइटा मात्र मार्ग छन्। यदि तँ परमेश्वरको मार्ग हिँड्दैनस् भने, निस्सन्देह नै शैतानले ल्याउने विभिन्न विचारहरू र यस्ता विचारहरूले उत्पन्न गर्ने विभिन्न पैशाचिक तौरतरिका पालन गर्छस्। यदि तँ मध्य मार्ग वा कुनै तेस्रो मार्ग अपनाएर सम्झौता गर्न चाहन्छस् भने, त्यो असम्भव छ। के यो कुरा स्पष्ट भयो? (भयो।) अब म “सानो गुनको पैँचो पनि उदार मनले तिर्नुपर्छ” भन्ने भनाइबारे थप विस्तार गर्नेछैनँ किनभने यो धेरथोर “दयाको ऋण कृतज्ञताले तिर्नुपर्छ” भन्ने भनाइजस्तै छ, जसबारे हामीले पहिले सङ्गति गरिसकेका छौँ। यी दुई भनाइहरूको सार उस्तै छ, त्यसैले यसबारे अझ विस्तारमा छलफल गर्नु आवश्यक छैन।
अब हामी नैतिक आचरणसम्बन्धी अर्को भनाइ—आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन—भन्नेबारे कुरा गरौँ। यो भनाइ त बुझ्न एकदमै सजिलो हुनुपर्ने हो, होइन र? यसलाई हामीले पहिले कुरा गरेका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूको मापदण्डसँग तुलना गर्दा, स्पष्टतः यो भनाइ पनि मानिसहरूलाई बाँध्ने अरट्ठो नियम नै हो। कागजी रूपमा त यो भव्य र प्रभावकारी देखिन्छ, यसमा कुनै गल्ती नभएजस्तो, र मानिसहरूसँग व्यवहार गर्नको लागि सरल सिद्धान्तजस्तो देखिन्छ, तर आफूलाई कसरी व्यवहारमा ढाल्ने वा मानिसहरूसँग कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने सन्दर्भमा यो सरल सिद्धान्तले कुनै अर्थ राख्दैन, र यसले व्यक्तिको व्यवहार अँगालाइ वा जीवन पछ्याइमा कुनै सहयोग गर्दैन। यो मानिसहरूले आफ्नो आचरण र व्यवहारमा पालन गर्नुपर्ने सिद्धान्त होइन, न त यो मानिसहरूले जीवनमा सही दिशा र लक्ष्य पछ्याउने सिद्धान्त नै हो। तैँले यो मापदण्ड पालन गरिस नै भने पनि, यसले गर्ने भनेको तँलाई मानिसहरूसँग व्यवहार गर्दा कुनै अनुचित कुरा गर्न रोक्ने मात्र हो, र यसको अर्थ तँ मानिसहरूलाई वास्तविक प्रेम गर्छस् वा तिनीहरूलाई साँच्चै सहयोग गर्छस् भन्ने होइन, झन् यसले तँ जीवनको सही मार्गमा छस् भनेर साबित गर्नु त परको कुरा हो। शाब्दिक अर्थमा, “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्नुको अर्थ, यदि तँलाई कुनै कुरा मन पर्दैन, वा कुनै कुरा गर्न मन लाग्दैन भने, तैँले अरूलाई पनि त्यो कुरा जबरजस्ती गर्न लगाउनु हुँदैन भन्ने हो। यो बाठोपन र समझदारीजस्तो देखिन्छ, तर तैँले हरेक परिस्थिति सामना गर्न यो शैतानी दर्शन प्रयोग गरिस् भने, धेरै गल्ती गर्नेछस्। सायद तैँले मानिसहरूलाई चोट पुर्याउनेछस्, बहकाउनेछस्, वा हानिसमेत गर्नेछस्। जस्तै, कतिपय आमाबुबालाई पढ्न मन पर्दैन, तर आफ्ना छोराछोरीलाई पढ्न लगाउन मन पर्छ, र सधैँ तिनीहरूसँग तर्क गर्दै परिश्रम गरेर अध्ययन गर्न प्रेरित गर्छन्। यदि तैँले यहाँ “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने माग लागू गर्नुपर्ने हो भने, यी आमाबुबाले आफ्ना छोराछोरीलाई पढ्न लगाउनु हुँदैन, किनभने तिनीहरू आफैलाई पढ्न मन पर्दैन। कतिपय मानिसहरू परमेश्वरमा विश्वास त गर्छन्, तर सत्यताको पछि लाग्दैनन्; तैपनि तिनीहरूलाई हृदयमा परमेश्वरमा विश्वास गर्नु जीवनको सही मार्ग हो भन्ने थाहा छ। यदि तिनीहरूले आफ्ना छोराछोरी परमेश्वरमा विश्वास गर्दैनन् र सही मार्गमा छैनन् भनेर देखे भने, तिनीहरूले आफ्ना छोराछोरीलाई परमेश्वरमा विश्वास गर्न प्रेरित गर्छन्। तिनीहरू आफै सत्यताको पछि नलागे पनि, आफ्ना छोराछोरीलाई यसको पछि लगाएर आशिषित बनेको चाहन्छन्। यस परिस्थितिमा, यदि तिनीहरूले “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइ पालन गरे भने, यी आमाबुबाले आफ्ना छोराछोरीलाई परमेश्वरमा विश्वास गर्न लगाउनु हुँदैन। त्यो त यो शैतानी दर्शनअनुरूप हुनेथियो, र यसले तिनीहरूका छोराछोरीको मुक्ति पाउने मौका पनि नष्ट गर्नेथियो। यो परिणामको जिम्मेवार को हुन्छ? नैतिक आचरणसम्बन्धीको आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन भन्ने परम्परागत भनाइले के मानिसहरूलाई हानि गर्दैन र? अर्को उदाहरण पनि छ। कतिपय आमाबुबा कर्तव्यपरायण र नियमनिष्ठ जीवन जिउनुसँग सन्तुष्ट हुँदैनन्। तिनीहरू आफ्नो परिवारको पालनपोषणको लागि खेतमा मेहनत गर्न वा जागिरमा जान इच्छुक हुँदैनन्। बरु तिनीहरू छल्न, ठग्न वा जुवा खेल्न मन पराउँछन्, र बेइमानको धन कमाउन अधर्मी माध्यम प्रयोग गर्छन्, ताकि उच्च जीवन जिउन, रमाइलो गर्न र देहसुख भोग गर्न सकियोस्। तिनीहरू इमानदार काममा संलग्न हुन वा सही मार्ग पछ्याउन मन पराउँदैनन्। तिनीहरू यो कुरा चाहँदैनन्, होइन र? यो राम्रो होइन भन्ने तिनीहरूलाई मनमा थाहा छ। यस्तो स्थितिमा तिनीहरूले कसरी आफ्ना छोराछोरीलाई शिक्षा दिनुपर्छ? सामान्य मानिसहरू छोराछोरीले भविष्यमा राम्रो जागिर पाउन सकून् भनेर राम्ररी पढ्न र कुनै सीपमा निपुण बन्न सिकाउँछन् र उनीहरूलाई सही मार्ग हिँड्न लगाउँछन्। यो आमाबुबाले आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्नु हो, होइन र? (हो।) यो सही हो। तर यदि तिनीहरूले “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइ पालन गरे भने, यसो भन्नेछन्, “बाबु, मलाई हेर् त। म जीवनमा हरप्रकारका कामकुरा गर्न सक्छु, जस्तै खान, पिउन, वेश्यावृत्ति गर्न र जुवा खेल्न आदि इत्यादि। म नपढी वा कुनै सीप नसिकी पनि जिवन जिउन सक्छु। तैँले भविष्यमा मसँग सिक्। तैँले स्कूल जानु र मेहनत गरेर पढ्नु पर्दैन। चोर्नु, छल्नु र जुवा खेल्नु सिक्। तैपनि तैँले बाँकी जीवन आरामसँग बिताउन सक्छस्!” के त्यो गर्नु सही हो? के कसैले आफ्ना छोराछोरीलाई यसरी सिकाएको छ? (छैन।) यो “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” हो, होइन र? के यी उदाहरणहरूले यो भनाइलाई पूर्ण रूपमा खण्डन गरेका छैनन् र? यसमा केही पनि सही छैन। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरू सत्यतालाई प्रेम गर्दैनन्; तिनीहरू देहगत सहजताहरूको लालसा गर्छन्, र आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा सुस्त हुने उपाय खोज्छन्। तिनीहरू कष्ट भोग्न वा मूल्य चुकाउन इच्छुक हुँदैनन्। तिनीहरू, “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइलाई राम्रो ठान्छन् र मानिसहरूलाई यसो भन्छन्, “तिमीहरू आफैमा रमाउन सिक्नुपर्छ। तिमीहरूले आफ्नो कर्तव्य उचित रूपमा पूरा गर्नु वा कठिनाइ भोग्नु वा मूल्य चुकाउनु पर्दैन। यदि सुस्त हुन सक्छौ भने, सुस्त बन; कुनै कुरामा झारा टार्न सक्छौ भने, झारा टार। आफ्नो लागि परिस्थिति कठिन नबनाऊ। हेर त, म यसरी नै जिउँछु—के यो रमाइलो छैन र? मेरो जीवन परिपूर्ण छ! त्यसरी जिएर तिमीहरूले आफूलाई थकित पारिरहेका छौ! तिमीहरूले मबाट सिक्नुपर्छ।” के यसले “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने माग पूरा गर्छ? यदि तैँले यसरी व्यवहार गरिस् भने, के तँ विवेक र समझ भएको व्यक्ति होस्? (होइन।) यदि व्यक्तिले आफ्नो विवेक र समझ गुमायो भने, के उसमा सदगुणको कमी हुँदैन र? सदगुणको कमी हुनु भनेको यही हो। हामी किन यसो भन्छौँ? किनभने तिनीहरू सहजताको लालसा गर्छन्, आफ्नो कर्तव्यमा झारा टार्छन्, र अरूलाई पनि उक्साएर र प्रभावित पारेर आफूसँगै झाराटारुवा र सहजताको लालसा गर्ने बनाउँछन्। यसमा समस्या के छ? आफ्नो कर्तव्यमा झाराटारुवा र गैरजिम्मेवार बन्नु छल र परमेश्वरको विरोध गर्नु हो। यदि तँ झाराटारुवा भइरहिस् र पश्चात्ताप गरिनस् भने, तँलाई खुलासा गरेर हटाइनेछ। यसरी मण्डलीबाट धेरै मानिसहरू निकालिन्छन्। के तथ्य यही होइन? (हो।) त्यसैले, यो भनाइ पालन गर्नु र मानिसहरूले आफ्नो कर्तव्य लगनशील भई निर्वाह नगरून्, बरु परमेश्वरलाई मूर्ख बनाऊन् र धोका दिऊन् भनी सबैलाई आफूजस्तै बन्न उक्साउनु भनेको मानिसहरूलाई हानि र बरबाद गर्नु होइन र? तिनीहरू आफै अल्छे र धूर्त छन्, र अझै अरूलाई कर्तव्य निभाउनमा बाधा दिन्छन्। के यो मण्डलीको काममा बाधा र अडचन ल्याउनु होइन र? के यो परमेश्वरसँग शत्रुता मोल्नु होइन र? के परमेश्वरको घरले यस्ता मानिसहरूलाई राख्न सक्छ? मानौँ, गैरविश्वासीहरूको कम्पनीमा काम गर्ने एक व्यक्तिले अरू कर्मचारीलाई उचित तरिकाले काम नगर्न उक्साउँछ रे। यदि हाकिमले यो कुरा थाहा पायो भने, उसलाई कामबाट निकाल्दैन र? हाकिमले निश्चय नै उसलाई निकाल्नेछ। त्यसैले, यदि उसले परमेश्वरको घरमा कर्तव्य निभाउँदा, यस्तो पनि गर्न सक्छ भने, के ऊ परमेश्वरमा विश्वास गर्ने व्यक्ति हो त? यो त दुष्ट व्यक्ति हो, परमेश्वरको घरमा घुसेको अविश्वासी हो। यसलाई त निकालिनुपर्छ र हटाइनुपर्छ! के तिमीहरूले यी उदाहरणहरू सुनेपछि, नैतिक आचरणसम्बन्धी “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइको सार केही मात्रामा चिन्न सक्छौ? (हामी सक्छौँ।) तैँले कस्तो अन्तिम निष्कर्ष निकालेको छस्? के यो मापदण्ड सत्यता सिद्धान्त हो? (होइन।) अवश्य नै होइन। त्यसोभए यो के हो त? यो बाहिरी रूपमा राम्रो लाग्ने तर वास्तवमा कुनै व्यावहारिक अर्थ नभएको भ्रमित भनाइ मात्र हो।
के तिमीहरू “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइको समर्थक हौ? यदि कुनै व्यक्ति यो वाक्यांशको समर्थक हो भने, तिमीहरू उसलाई महान् र आदर्श ठान्छौ? कतिपय मानिसहरू यसो भन्छन्, “हेर्नुहोस् त, तिनीहरू जबरजस्ती गर्दैनन्, अरूलाई दुःख दिँदैनन्, वा कठिन परिस्थितिमा पार्दैनन्। के तिनीहरू मजाका छैनन् र? तिनीहरू आफूप्रति सधैँ कठोर हुन्छन् र पनि अरूप्रति सहनशील हुन्छन्; तिनीहरू आफूले नगर्ने कुरा अरूलाई कहिल्यै गर्न लगाउँदैनन्। तिनीहरू अरूलाई धेरै स्वतन्त्रता दिन्छन्, र तिनीहरूलाई प्रशस्त न्यानोपन र स्वीकारको अनुभूति गराउँछन्। कस्तो राम्रो व्यक्ति!” के त्यो साँचो हो? “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइको अर्थ हो, तैँले आफूलाई मन पर्ने र आनन्दित लाग्ने कुरा मात्रै अरूलाई दिनु वा प्रदान गर्नुपर्छ। तर भ्रष्ट मानिसहरूलाई के-कस्ता कुरा मन पर्छ र के कुराले आनन्दित तुल्याउँछ? भ्रष्ट कुराहरू, निरर्थक कुराहरू, र अत्यधिक इच्छाहरू। यदि तँ मानिसहरूलाई यी नकारात्मक कुराहरू दिन्छस् र प्रदान गर्छस् भने, के सारा मानवजाति झन्-झन् भ्रष्ट हुँदै जाने छैन र? सकारात्मक कुराहरू झन्-झन् कम हुँदै जानेछन्। के यो तथ्य होइन र? यो तथ्य हो, मानवजाति गहन रूपमा भ्रष्ट तुल्याइएको छ। भ्रष्ट मानिसहरू ख्याति, फाइदा, हैसियत, र देहगत सुखचैनहरू मन पराउँछन्; तिनीहरू सेलिब्रेटी बन्न, शक्तिशाली र महामानव बन्न चाहन्छन्। तिनीहरू सहज जीवन जिउन चाहन्छन् र कडा परिश्रम गर्न इच्चा गर्दैनन्; तिनीहरू सबै कुरा हातैमा आएका चाहन्छन्। तिनीहरूमध्ये एकदमै थोरैले मात्र सत्यता वा सकारात्मक कुराहरूलाई प्रेम गर्छन्। यदि मानिसहरूले आफ्ना भ्रष्टता र अभिरुचिहरू अरूलाई दिए र प्रदान गरे भने, के हुनेछ? यो तिमीहरूले कल्पना गरेजस्तै हुनेछ: मानवजाति झन्-झन् भ्रष्ट मात्र हुँदै जानेछ। “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने विचारका समर्थकहरू मानिसहरूले अरूलाई आफ्नो भ्रष्टता, अभिरुचि, र लालची इच्छाहरू दिएर वा प्रदान गरेर दुष्टता, सुखसुविधा, पैसा, र प्रगति खोज्नुपर्छ भन्छन्। के यो जीवनको सही मार्ग हो? “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइ समस्याले भरिएको हुन्छ भनेर प्रस्टै देखिन्छ। यसका भुलचुकहरू अति स्पष्ट छन्; यो विश्लेषण गर्न र बुझ्नसमेत लायक छैन। अलिकति जाँच गर्दा पनि, यसका त्रुटि र निरर्थकता स्पष्टरूपमा देखिन्छ। तैपनि, तिमीहरूमध्ये धेरै जना यो भनाइद्वारा सहजै फकिन्छौ र प्रभावित हुन्छौ, अनि नबुझी यसलाई स्वीकार गर्छौ। अरूसँग अन्तरक्रिया गर्दा, तिमीहरू आफूलाई चेतावनी दिन र अरूलाई सल्लाह दिन यो भनाइ अक्सर प्रयोग गर्छौ। यसो गरेर, तिमीहरू आफ्नो चरित्र निकै उच्च छ, र तिमीहरूको व्यवहार अत्यन्तै समझदार छ भन्ने सोच्छौ। तर थाहै नपाई, यी शब्दहरूले तँ जिउने सिद्धान्त र मामिलाहरूमा तैँले लिने अडानलाई प्रकट गरेका हुन्छन्। यसको साथै, तैँले अरूलाई भ्रम र बहकाउमा पारेर तेरो जस्तै दृष्टिकोण र अडानले मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने तुल्याएको छस्। तैँले वास्तविक मध्यमार्गी व्यक्तिले जस्तो व्यवहार गरेको छस्, र पूर्णरूपमा मध्य मार्ग अपनाएको छस्। तँ भन्छस्, “समस्या जेसुकै भए पनि, यसलाई गम्भीररूपमा लिनु आवश्यकता छैन। आफ्नो वा अरूका लागि परिस्थिति गाह्रो नबनाऊ। यदि अरूको लागि परिस्थिति गाह्रो बनायौ भने, तिमीहरूले आफ्नो लागि परिस्थिति गाह्रो बनाइरहेका हुन्छौ। अरूलाई दया गर्नु भनेको आफैलाई दया गर्नु हो। यदि तिमीहरू अरूप्रति कठोर भयौ भने, आफूप्रति कठोर भइरहेका हुन्छौ। आफूलाई किन कठिन परिस्थितिमा पार्ने? ‘आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन’ भनेको आफ्ना लागि गर्न सक्ने सबैभन्दा उत्तम, र सबैभन्दा विचारशील कुरा हो।” यो मनोवृत्ति अवश्य नै कुनै पनि कुरामा सतर्क हुने किसिमको होइन। कुनै पनि मामिलामा तँसँग सही अडान वा दृष्टिकोण छैन; तँसँग सबै कुराबारे अस्पष्ट दृष्टिकोण छ। तँ सावधान छैनस् तर कामकुराप्रति आँखा चिम्लन्छस्। जब तँ अन्तिममा परमेश्वरअघि खडा हुन्छस् र आफ्नो लेखा दिन्छस्, तब त्यसमा ठूलो गडबडी भएको हुने छ। किन त्यसो हुन्छ? किनभने तँ सधैँ नै “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भनी भन्छस्। यसले तँलाई धेरै सान्त्वना र आनन्द दिन्छ, तर साथै तँलाई धेरै समस्यामा पार्ने छ, यसले गर्दा तैँले धेरै विषयमा स्पष्ट दृष्टिकोण राख्न वा अडान लिन सक्दैनस्। अवश्य नै, यी परिस्थितिहरू सामना गर्दा यसले तँलाई परमेश्वरका माग र मापदण्डहरू के-के हुन्, वा तैँले कस्ता परिणाम हासिल गर्नुपर्छ भनेर बुझ्न नसक्ने पनि तुल्याउँछ। तँ कुनै पनि कुरामा सतर्क नहुने हुनाले यी कुराहरू हुन्छन्; तेरो गडबड मनोवृत्ति र दृष्टिकोणको कारण ती हुन्छन्। “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइ मानिसहरू र परिस्थितिप्रति तँमा हुनुपर्ने सहनशील मनोवृत्ति होइन र? होइन। यो बाहिरबाट सही, आदर्शमय, र दयालु देखिने सिद्धान्त मात्रै हो, तर वास्तवमा यो पूर्णतया नकारात्मक कुरा हो। स्पष्टतः यो मानिसहरूले पालना गर्नुपर्ने सत्यता सिद्धान्त त झन् पटक्कै होइन। परमेश्वर मानिसहरूले आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन भन्ने माग गर्नुहुन्न, बरु उहाँ मानिसहरूले फरक-फरक परिस्थिति सम्हाल्दा तिनीहरू आफूले पालना गर्नुपर्ने सिद्धान्तहरूबारे स्पष्ट भएको माग गर्नुहुन्छ। यदि यो सही छ र परमेश्वरका वचनहरू र सत्यताअनुरूप छ भने, तँ त्यसमा लागिरहनैपर्छ। अनि तँ यसमा लागिरहनैपर्ने मात्रै होइन, तर तैँले अरूलाई अर्ती दिने, मनाउने, र सङ्गति गर्ने पनि गर्नैपर्छ, ताकि तिनीहरूले परमेश्वरका अभिप्रायहरू वास्तवमा के हुन्, र सत्यता सिद्धान्तहरू के-के हुन् भनेर स्पष्टरूपमा बुझ्न सकून्। यो तेरो जिम्मेवारी र दायित्व हो। परमेश्वरले तँलाई मध्य मार्ग अपनाउनू भनेर भन्नुहुन्न, र तेरो हृदय कति ठूलो छ भनेर तैँले देखाउनुपर्छ भनेर त झन् भन्दै भन्नुहुन्न। परमेश्वरले तँलाई जुन कुराबारे सल्लाह दिनुभएको छ र सिकाउनुभएको छ, र उहाँले आफ्ना वचनहरूमा जुन कुराहरूबारे बताउनुहुन्छ, ती कुराहरूमै तँ लागिरहनुपर्छ: मानदण्ड, मापदण्ड, र मानिसहरूले पालना गर्नुपर्ने सत्यता सिद्धान्तहरू। तँ यी कुरामा पटक्कै टाँसिनु र अल्झिरहनु हुँदैन मात्रै होइन, तर तैँले उदाहरण बसालेर, साथै आफूलेजस्तै यी सत्यता सिद्धान्तहरूमा टाँसिरहन, पालना र अभ्यास गर्न अरूलाई मनाएर, रेखदेख गरेर, सहयोग गरेर र डोऱ्याएर यी सत्यता सिद्धान्तहरू पनि पालन गर्नैपर्छ। परमेश्वर तैँले यो गरेको माग गर्नुहुन्छ—उहाँले तँलाई सुम्पने कुरा यही हो। तैँले अरूलाई बेवास्ता गरेर आफूबाट मात्र माग गर्नु मिल्दैन। तैँले समस्याहरूमा सही अडान लिनुपर्छ, सही मापदण्डमा टाँसिनुपर्छ, र परमेश्वरका वचनहरूमा के-कस्ता मानकहरू दिइएका छन् भनेर ठिकसित जान्नुपर्छ, र सत्यता सिद्धान्तहरू के-के हुन् भनेर ठिकसित पत्ता लगाउनुपर्छ भन्ने परमेश्वर माग गर्नुहुन्छ। तैँले यो पूरा गर्न नसके पनि, तँ अनिच्छुक भए पनि, तँलाई यो मन नपरे पनि, तँमा धारणाहरू भए पनि, वा तैँले यसको विरोध गरे पनि, तैँले यसलाई आफ्नो जिम्मेवारी, आफ्नो दायित्वको रूपमा लिनैपर्छ। तैँले मानिसहरूलाई परमेश्वरबाट आउने सकारात्मक कुराहरूबारे, सही र ठिक कुराहरूबारे सङ्गति दिनैपर्छ, अनि ती अरूलाई सहयोग गर्न, प्रभाव पार्न, र डोऱ्याउन प्रयोग गर्नैपर्छ, ताकि तीबाट मानिसहरूले फाइदा र सुधार पाऊन्, र तिनीहरू जीवनमा सही मार्गमा हिँड्न सकून्। यो तेरो जिम्मेवारी हो, र तँ “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने विचारमा जिद्दी भएर टाँसिनु हुँदैन, जुन विचार शैतानले तेरो मनमा हालिदिएको छ। परमेश्वरको नजरमा, त्यो भनाइ दुनियाँसित व्यवहार गर्ने दर्शन मात्रै हो; यो शैतानको चाल भएको एउटा सोच्ने तरिका मात्र हो; यो सही मार्ग हुँदै होइन, न त सकारात्मक कुरा नै हो। परमेश्वरले तँबाट माग गर्नुभएको कुरा भनेकै तँ सोझो व्यक्ति बन्नु हो, जसले आफूले गर्नुपर्ने र गर्न नहुने कुरा स्पष्टरूपमा बुझ्छ। उहाँ तँ मानिसहरूलाई खुसी पार्ने वा मध्यमार्गी व्यक्ति बन्नुपर्छ भन्ने माग गर्नुहुन्न; उहाँ तैँले मध्य मार्ग अपनाउनुपर्छ भनेर माग गर्नुहुन्न। जब कुनै कुरा सत्यता सिद्धान्तहरूसँग सम्बन्धित हुन्छ, तैँले भन्नुपर्ने कुरा भन्नैपर्छ, र बुझ्नुपर्ने कुरा बुझ्नैपर्छ। यदि कसैले कुनै कुरा बुझ्दैन तर तँ बुझ्छस्, र उसको गल्ती औँल्याएर सहयोग गर्न सक्छस् भने, तैँले यो जिम्मेवारी र दायित्व पूर्णतया पूरा गर्नैपर्छ। तैँले हात बाँधेर हेरिबस्नु पटक्कै हुँदैन, झन् आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन भन्नेजस्ता शैतानले तेरो मनमा हालिदिएका दर्शनहरूमा टाँसिनु त पटक्कै हुँदैन। के तैँले कुरा बुझिस्? (बुझेँ।) जुन कुरा सही र सकारात्मक हो, त्यो तँलाई मन नपरे पनि, त्यो गर्ने इच्छा नभए पनि, तैँले त्यो गर्न वा प्राप्त गर्न नसके पनि, त्यसको प्रतिरोध गरे पनि, वा त्यसविरुद्ध धारणा विकास गरे पनि, सही र सकारात्मक नै हुन्छ। मानवजातिमा भ्रष्ट स्वभाव र निश्चित संवेग, भावना, चाहना र धारणा छ भन्दैमा, परमेश्वरको वचन र सत्यताको सार परिवर्तन हुनेछैन। परमेश्वरको वचन र सत्यताको सार कहिल्यै, कदापि परिवर्तन हुनेछैन। तैँले परमेश्वरको वचन र सत्यता जानेपछि, बुझेपछि, र अनुभव गरेर प्राप्त गरेपछि, आफ्ना अनुभव गवाहीहरूबारे अरूलाई सङ्गति दिनु तेरो दायित्व हुन्छ। यसो गर्दा अझ धेरै मानिसहरूले परमेश्वरका अभिप्रायहरू बुझ्न, सत्यता बुझ्न र बोध गर्न, परमेश्वरको मापदण्ड र मानक बुझ्न अनि सत्यता सिद्धान्तहरू बुझ्न मदत पाउनेछन्। यसो गरेर, यी मानिसहरूले आफ्नो दैनिक जीवनमा समस्याहरू आइपर्दा अभ्यासको मार्ग पाउनेछन् र तिनीहरू शैतानका विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा भ्रममा वा बन्धनमा पर्नेछैनन्। नैतिक आचरणसम्बन्धी “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइ वास्तवमै र साँच्चै नै मानिसहरूको दिमाग नियन्त्रण गर्ने शैतानको धूर्त चाल हो। यदि तँ सधैँ यसलाई पालना गर्छस् भने, तँ शैतानी दर्शनहरूअनुसार जिउने व्यक्ति होस्; शैतानी स्वभावमा पूर्णरूपले जिउने व्यक्ति होस्। यदि तँ परमेश्वरको मार्ग पछ्याउँदैनस् भने, तैँले सत्यतालाई प्रेम गर्दैनस् र पछ्याउँदैनस्। जेसुकै भए पनि, तैँले पछ्याउनुपर्ने सिद्धान्त र तैँले गर्नुपर्ने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको मानिसहरूलाई सकेजति सहयोग गर्नु हो। तैँले शैतानले भन्ने कुरा अभ्यास गर्नु हुँदैन, जुनचाहिँ “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” र मानिसहरूलाई खुसी पार्ने “बाठो” व्यक्ति बन्नुपर्छ भन्ने हो। मानिसहरूलाई आफूले सकेजति सहयोग गर्नु भनेको के हो? यसको अर्थ आफ्ना जिम्मेवारी र दायित्व पूरा गर्नु हो। तैँले कुनै कुरा तेरो जिम्मेवारी र दायित्वको भाग हो भन्ने थाहा पाउनेबित्तिकै, परमेश्वरका वचनहरू र सत्यतामा सङ्गति गर्नुपर्छ। आफ्ना जिम्मेवारी र कर्तव्य पूरा गर्नु भनेको यही हो। के यो सङ्गतिले नैतिक आचरणसम्बन्धी “आफूले नचाहेको कुरा अरूमाथि लाद्नु हुँदैन” भन्ने भनाइलाई मूल रूपमा स्पष्ट पारेको छ? के तिमीहरूले यसलाई बुझेका छौ? (बुझेका छौँ।) यो भनाइ तुलनात्मक रूपमा बुझ्न सजिलो छ, र तैँले यसबारे अत्यधिक सोचविचार नगरीकनै यसमा के गलत छ भनेर चिन्न सक्छस्। यो बस एकदमै निरर्थक कुरा हो, त्यसैले यसबारे थप विस्तारमा सङ्गति गर्नु आवश्यक छैन।
अब हामी नैतिक आचरणसम्बन्धी अर्को भनाइ—साथीको लागि गोली खान तयार छु—भन्नेबारे सङ्गति गरौँ। यो भव्य कथनजस्तो लाग्छ, जुन मानवजातिमाझ एकदमै प्रचलित छ। विशेषतः भावनाको मोल गर्ने र भाइचारालाई महत्त्व दिने मानिसहरू यो भनाइलाई धेरै मित्र बनाउने आदर्शको रूपमा अपनाउँछन्। यसलाई प्रयोग गर्ने जुनसुकै युग वा जातीय समहूमा नैतिक आचरणसम्बन्धी “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने यो भनाइलाई निकै राम्रो ठानिन्छ। भन्नुको मतलब, यो तुलनात्मक रूपमा मानवताको विवेक र समझसँग अलि राम्रैसित मेल खान्छ। ठ्याक्कै भन्नुपर्दा, यो मानिसहरूले आफ्नो विवेकमा पालन गर्ने “भाइचारा” को अवधारणासँग मेल खान्छ। भाइचाराको मोल गर्ने मानिसहरू साथीको लागि गोली खान इच्छुक हुन्छन्। तिनीहरूले आफ्नो साथी जति नै कठिन र खतरनाक परिस्थितिमा भए पनि, अघि बढेर उनीहरूको लागि गोली खान्छन्। यो अरूको खातिर आफ्नो हित त्याग्ने मनोभाव हो। नैतिक आचरणसम्बन्धी “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइले मानिसहरूमा हालिदिने भनेको मुख्यतः भाइचाराको मोल गर्ने कुरा हो। यसको लागि मानिसहरूले पालन गर्नुपर्ने मानक भनेको व्यक्तिले भाइचाराको मोल गर्नैपर्छ: यो भनाइको सार त्यही हो। अनि, यो “भाइचारा” शब्दको अर्थ के हो? भाइचाराको मानक के हो? यो साथीको लागि आफनो हित त्याग्न र उसलाई सन्तुष्ट पार्न सबै कुरा गर्न सक्नु हो। तेरो साथीलाई जे आवश्यक परे पनि, चाहिएको मदत दिनु तेरो नैतिक दायित्व हो, र त्यसको लागि जीवन जोखिममा परे पनि परोस्। साँचो साथी बन्न चाहिने कुरा यही हो, र यसलाई मात्र साँचो भाइचारा मान्न सकिन्छ। भाइचाराको अर्को अर्थ, साथीको लागि जीवन वा मृत्युको पर्बाह नगरी आफ्नो जीवन जोखिममा पार्न, आफ्नो जिवन अर्पण गर्न वा आफ्नो जीवन खतरामा हाल्न सक्नु हो। यो यस्तो मित्रता हो जसले जीवन जोखिममा पर्ने परीक्षा सहन्छ, यो जीवन-मरणको मित्रता हो अनि यो साँचो भाइचारा हो। यो नैतिक व्यवहारको मापदण्डअनुसार साथीको परिभाषा हो। तँ साँचो साथी बन्न साथीहरूको लागि गोली खान इच्छुक हुनैपर्छ, यो नै साथीहरूसँग व्यवहार गर्दा पालन गर्नुपर्ने नैतिक आचरणको मानक हो, र यो नै साथीहरू बनाउनेबारे मानिसहरूको नैतिक आचरणको मापदण्ड हो। नैतिक आचरणसम्बन्धी “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइ विशेष साहसिक र न्यायपूर्ण अनि विशेष महान् र उच्चकुलीन देखिन्छ, अनि यसले मानिसहरूको प्रशंसा र अनुमोदन जगाउँछ, अनि मानिसहरूलाई यस्तो गर्ने सक्नेहरू चट्टानको चिराबाट फुत्त निस्कने अर्कै दुनियाँका अमर व्यक्ति हुन् भनेर महसुस गराउँछ, अनि तिनीहरूलाई यी मानिसहरू शूरवीर वा तरवारबाजजस्तै विशेष न्यायी हुन् भन्ने सोच्न लगाउँछ। त्यसैले, यस्तो निष्कपट र स्पष्ट विचार एवं दृष्टिकोणलाई मानवजातिले सहजै स्विकार्छन्, अनि ती कुरा सजिलै तिनीहरूको हृदयमा घुस्छन्। के तिमीहरू पनि “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइबारे यस्तै महसुस गर्छौ? (यस्तै महसुस गर्छौँ।) वर्तमान समयमा साथीको लागि गोली खान तयार हुने मानिसहरू धेरै नभए पनि, अधिकांश मानिसहरू आफ्नो साथी उनीहरूको लागि गोली खान इच्छुक, बफादार, असल मित्र होस्, र समस्या आइपर्दा उसले तुरन्तै र कुनै सर्त नराखी मदतको हात बढाओस्, अनि सबै कठिनाइसँग डटेर खतरामा हताश नबनी उनीहरूको लागि कुनै पनि कुरा गरिदेओस् भन्ने आशा गर्छन्। यदि तैँले पनि तेरो साथीबाट यस्तै माग गर्छस् भने, के यसले तँ अझै साथीको लागि गोली खान तयार हुनुपर्छ भन्ने यस विचारद्वारा प्रभावित र बाँधिएको छस् भनेर नदेखाउला र? के तँ आफू अझै यो पुरानो, पराम्परागत तरिकाको सोचाइअनुसार नै जिउँछु भनेर भन्नेछस्? (भन्नेछु।) आजकल मानिसहरू प्रायः “अहिले जनजीवनमा नैतिकता खस्कँदो छ, मानिसहरूमा आफ्नो पूर्वजको जस्तो मानसिकता छैन, समय बद्लेको छ, साथीहरू जे-जस्तो हुनुपर्ने हो त्यस्ता छैनन्, मानिसहरूले भाइचाराको मोल गर्न छोडिसके, मानिसहरूमा मानव न्यानोपन गुमिसक्यो, अनि आपसी सम्बन्धहरू झन्झन् टाढिँदै छन्” भनेर दुखेसो पोख्छन्। आजभोलि एकदमै कम मानिसहरूले मात्र साथीहरूबीचको भाइचाराको मोल गर्ने भए पनि, तिनीहरू साथीको लागि आफ्नो जीवन दिने ती विगतका उदार र न्यानो हृदय भएका व्यक्तिहरूलाई अझै प्यारसाथ सम्झन्छन्, र तिनीहरूले देखाएको शैलीको आदर गर्छन्। जस्तै, साथीको लागि आफ्नो जीवन दिने पुरातन समयका मानिसहरूबारे इतिहासमा हस्तान्तरण हुँदै आएका केही कथालाई लिऔँ, विशेष गरी भाइचारा कायम राख्ने मानिसहरूबारे मार्शल आर्टसको संसारमा स्थापित कथाहरूलाई लिऔँ। आज पनि, जब मानिसहरू चलचित्र र टेली श्रृङ्खलामा यी कथाहरू हेर्छन्, तब तिनीहरूको हृदय भावनाले ओतप्रोत हुन्छ, र तिनीहरूमा मानव न्यानोपनले भरिएको र मानिसहरूले भाइचाराको मोल गर्ने त्यो युगमा फर्केर जाने लोभ पलाउँछ। यी कुराहरूले के देखाउँछन्? के यी कुराले साथीको लागि गोली खाने विचारलाई मानिसहरूको मनमा सकारात्मक कुराको रूपमा श्रद्धा गरिन्छ, र यसलाई असल व्यक्ति बन्न चाहनेहरूको लागि उच्च नैतिक मानकको रूपमा लिइन्छ भन्ने देखाउँदैनन् र? (देखाउँछन्।) आजकल मानिसहरूले आफूलाई यस्तो मापदण्ड दिने आँट नगरे पनि, र आफूले यस्तो अवस्था हासिल गर्न नसके पनि, आफ्नो समुदायमा यस्ता मानिसहरू भेटिने, उनीहरूसँग सङ्गत गर्ने र मित्रता गाँस्ने आशा गर्छन् ताकि तिनीहरूलाई कठिनाइ आइपर्दा आफ्नो साथीले तिनीहरूको लागि गोली खान सकोस्। नैतिक आचरणसम्बन्धी यो भनाइबारेको मानिसहरूको मनोवृत्ति र दृष्टिकोणलाई हेर्दा, मानिसहरू भाइचाराको मोल गर्ने यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा गहन रूपमा प्रभावित छन् भन्ने स्पष्टै देखिन्छ। अनि, मानिसहरू आफूमा भाइचाराको मनोभावको आकाङ्क्षा र अनुपालना जगाउने यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा प्रभावित हुने भएकाले, तिनीहरू तीअनुसार नै जिउने सम्भावना अवश्य नै अधिक हुन्छ। परिणामस्वरूप, मानिसहरू प्राय यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा नियन्त्रित र अधीनस्थ हुने गर्छन्, र अक्सर यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूअनुसार नै मानिसहरू र कामकुराहरूलाई हेर्न अनि सोहीअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढाल्न र कार्य गर्न सक्छन्, र त्यो सँगसँगै, तिनीहरू “के यो व्यक्तिले भाइचाराको मोल गर्छ? यदि उसले भाइचाराको मोल गर्छ भने, ऊ राम्रा व्यक्ति हो; तर यदि ऊ भाइचाराको मोल गर्दैन भने, ऊ सङ्गत गर्न लायक छैन, र असल व्यक्ति होइन” भनेर आफैसित प्रश्न गर्दै मानिसहरूबारे राय बनाउन यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरू प्रयोग गर्न प्रवृत्त हुन्छन्। अनि अवश्यै, तँ आफै पनि तेरो आफ्नो व्यवहार नियन्त्रण गर्ने र आफ्नो व्यवहारबारे संयमित हुने र राय बनाउने सन्दर्भमा भाइचारासम्बन्धी यी विचारहरूद्वारा प्राय प्रभावित हुने, र तिनलाई अरूसँग अन्तरक्रिया गर्ने मापदण्ड र निर्दशनको रूपमा लिने गर्छस्। उदाहरणको लागि, यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूको एकदमै गहिरो प्रभावमा रहेर, जब तँ दाजुभाइ-दिदिबहिनीहरूसँग सङ्गत गर्छस्, तब तैँले आफूले गर्ने हरेक कुरा मापन गर्न आफ्नो विवेक प्रयोग गर्छस्। यहाँ यो “विवेक” शब्दको अर्थ के हो? तथ्य त यही हो कि, मानिसहरूको हृदयमा यसको अर्थ भाइचाराबाहेक अरू केही होइन। कहिलेकाहीँ भाइचाराको कारण दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूलाई मदत गरिन्छ, र कहिलेकाहीँ भाइचाराको कारण नै तिनीहरूलाई सहानुभूति देखाइन्छ। कहिलेकाहीँ, आफ्नो कर्तव्य निर्वाह गर्ने, परमेश्वरको परिवारमा केही देखावटी प्रयास गर्ने वा ऊर्जा अर्पण गर्ने वा केही क्षणिक सङ्कल्प गर्ने, यी सबै कुराहरू वास्तवमा भाइचाराको मोल गर्ने यस्तै विचारहरूको नियन्त्रणमा परेर नै हुने गर्छन्। के यी घटनाहरूले मानिसहरू यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा गहन रूपमा प्रभावित भएका, बाँधिएका र आत्मसात् गरिएका छन् भनेर स्पष्ट र निश्चित रूपले देखाउँदैनन् र? मैले “बाँधिएका” र “आत्मसात् गरिएका” भन्नुको अर्थ के हो? के भाइचाराको मोल गर्ने यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरू मानिसहरूको व्यवहार नियन्त्रण गर्न सक्षम मात्र हुँदैनन्, ती त त्यसबाहेक मानिसहरूको अस्तित्वजीवी दर्शन र तिनीहरूको जीवन नै बनिसकेका हुन्छन्, र त्यसैले मानिसहरू तिनै कुरालाई पक्रेर तिनैलाई सकारात्मक कुरा ठान्दै बस्छन् भनेर भन्न सकिन्छ? किन म तिनीहरू ती कुरालाई सकारात्मक कुरा ठान्छन् भनेर भन्दै छु? यसको अर्थ के हो भने, जब मानिसहरू परमेश्वरका वचनहरू सुन्छन्, उहाँका वचनहरू अभ्यास गर्छन् र उहाँमा समर्पित हुन्छन्, आफ्नो कर्तव्य झारा नटारी निर्वाह गर्छन्, अझ धेरै मूल्य चुकाउँछन्, र परमेश्वरप्रति विश्वासयोग्य बन्छन्, तब यो सब व्यवहार निकै हदसम्म भाइचाराको विचारद्वारा नियन्त्रित हुन्छ, र यसमा भाइचाराको यही तत्व मिसिएको हुन्छ। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “हामीले व्यवहार गर्दा कर्तव्यनिष्ठ हुनैपर्छ, हामीले आफ्नो कर्तव्यमा झारा टार्नु हुँदैन! परमेश्वरले हामीलाई यति धेरै अनुग्रह गर्नुभएको छ। ठूलो रातो अजिङ्गरले जथाभाबी दमन गरिरहेको र सताइरहेको यस्तो खतरनाक परिस्थितिमा, परमेश्वरले हामीलाई शैतानको प्रभावबाट रक्षा गर्नुहुन्छ र बचाउनुहुन्छ। हामीले आफ्नो विवेक गुमाउनु हुँदैन, र परमेश्वरको प्रेमको ऋण तिर्न उचित तरिकाले कर्तव्य निभाउनैपर्छ! हामीलाई हाम्रो जीवन परमेश्वरले दिनुहुन्छ, त्यसैले उहाँको प्रेमको ऋण तिर्न हामी उहाँप्रति विश्वासयोग्य हुनैपर्छ। हामी कृतघ्न हुनु हुँदैन!” अनि, जोखिम उठाउनुपर्ने र मूल्य चुकाउनुपर्ने कर्तव्य सामना गर्ने अन्य मानिसहरू पनि छन्, जो यसो भन्छन्: “यदि अरू अघि सरेनन् भने, म अघि सर्छु। मलाई खतरादेखि डर लाग्दैन!” मानिसहरूले उनीहरूलाई सोध्छन्: “तपाईंलाई किन खतरादेखि डर लाग्दैन?” उनीहरू जवाफ दिन्छन्, “के तपाईंहरूको व्यवहारमा अलिकति पनि नैतिक निष्ठा छैन? परमेश्वरको परिवारले मलाई राम्रो व्यवहार गर्छ, र परमेश्वर मेरो भलो चिताउनुहुन्छ। मैले उहाँलाई पछ्याउने सङ्कल्प गरिसकेकोले, मैले अलि त्याग गरेर खतराहरू मोल्नुपर्छ। ममा भाइचाराको यो मनोभाव हुनैपर्छ र मैले यसको मोल गर्नैपर्छ।” अनि यस्तै आदि इत्यादि कुराहरू छन्। के यी घटना र मानिसहरूका यी प्रकटीकरणहरू भाइचाराको मोल गर्ने यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा केही हदसम्म नियन्त्रित हुन्छन्? यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा नियन्त्रित भएर, मानिसहरूले अपनाउने राय र छनौट अनि धेरैजसो समय प्रकट गर्ने केही व्यवहार र सत्यता अभ्यासबीच कुनै सम्बन्ध हुँदैन। ती क्षणिक आवेग, क्षणिक मनस्थिति वा क्षणिक चाहना मात्र हुन्। किनभने यो सत्यता सिद्धान्त पालन गर्नु होइन, यो व्यक्तिको कर्तव्य निर्वाह गर्ने व्यक्तिपरक इच्छाबाट आउँदैन, यो सत्यता र सकारात्मक कुराप्रतिको प्रेमले गरिँदैन, मानिसहरूबीचको यो भाइचारा प्रायः टिक्न सक्दैन, र यो केही पटकभन्दा धेरै रहन सक्दैन, न त यो धेरै लामो समय नै रहन सक्छ। केही समयपछि हावा खुस्केको बलुनजस्तै मानिसहरूको ऊर्जा सकिन्छ। अनि, कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “म पहिले किन एकदमै ऊर्जावान् हुन्थेँ? किन म परमेश्वरको घरको निम्ति यी खतरनाक काम लिन अति इच्छुक हुन्थेँ? अहिले त्यो सब ऊर्जा किन हरायो?” त्यो बेला यो तेरो क्षणिक आवेग, चाहना वा सङ्कल्प मात्र थियो, अनि अवश्य नै यसमा भाइचाराको तत्व मिसिएको थियो। त्यसबारे बताउनुपर्दा, “भाइचारा” भनेको के हो? सरल शब्दमा भन्नुपर्दा, यो क्षणिक मुड वा मनस्थिति हो, अर्थात् मानिसहरूले विशेष वातावरण र परिस्थितिमा विकास गर्ने मुड हो। यस्तो मुड एकदमै प्रफुल्ल, एकदमै प्रसन्न र एकदमै सकारात्मक हुन्छ, जसले गर्दा तँ सकारात्मक राय र छनौट अपनाउने वा केही भव्य कथनहरू पैदा गर्ने, र कडा परिश्रम गर्न केही मात्रामा इच्छुक बन्ने गर्छस्, तर यस्तो इच्छुकता सत्यतालाई प्रेम गर्ने, सत्यता बुझ्ने वा सत्यता अभ्यास गर्ने साँचो स्थिति होइन। यो त भाइचाराको मोल गर्ने यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूको नियन्त्रणमा उत्पन्न हुने मुड मात्र हो। यसको सरल व्याख्या यही हो। अझ गहन रूपमा, र मेरो दृष्टोकोणबाट हेर्नुपर्दा, भाइचारा भनेको वास्तवमा आवेग प्रकट हुनु हो। मैले “आवेग प्रकट हुनु” भन्नुको अर्थ के हो? उदाहरणको लागि, जब मानिसहरू क्षणिक रूपमा खुसी हुन्छन्, तब तिनीहरू नखाई वा नसुती दिनरात बिताउन सक्छन्, र पनि तिनीहरूलाई भोक वा थकाइ लाग्दैन। के यो सामान्य कुरा हो र? सामान्य स्थितिमा, खाना नखाए, मानिसहरूलाई भोक लाग्छ, र रातभरि राम्ररी नसुते, तिनीहरू थकित र तन्द्रामा हुन्छन्। तर अनायसै, जब तिनीहरू प्रफुल्ल मुडमा हुन्छन्, तिनीहरूलाई भोक, निद्रा वा थकाइ महसुस हुँदैन, के यो असमान्य कुरा होइन र? (हो, यो असामान्य कुरा हो।) के यो स्वाभाविक तवरमा जीवन स्वभाव प्रकट भएको हो त? (होइन।) यदि यो सामान्य प्रकटीकरण होइन भने, के हो त? यो आवेग हो। अनि, आवेग भनेको अरू के हो? यो भनेको मानिसहरूले क्षणिक खुसी वा रिसजस्ता असामान्य संवेगहरूको कारण कुनै विवेकहीन स्थितिमा हुँदा केही चरम व्यवहारहरू देखाउनु हो। अनि, यी चरम व्यवहारहरू के-के हुन्? कहिलेकाहीँ तिनीहरू खुसी हुँदा, घरका सबैभन्दा बहुमूल्य कुराहरू अरूलाई दिन्छन्, वा कहिलेकाहीँ रिसको झोँकमा कसैलाई छुरीले घोपेर मार्छन्। के यो आवेग होइन र? यी चरमसीमाका व्यवहार हुन्, जुन मानिसहरू विवेकहीन अवस्थामा पैदा हुन्छ: यो आवेग हो। कतिपय मानिसहरू आफ्नो कर्तव्य पहिलोपटक थाल्दा विशेष खुसी हुन्छन्। तिनीहरूलाई खाने बेला भोक लाग्दैन, र सुत्ने बेला निद्रा पर्दैन। त्यसको सट्टा, तिनीहरू “परमेश्वरको लागि त्याग गर्, परमेश्वरको लागि मूल्य चुका, र हर कठिनाइ सहने गर्” भन्दै आफैलाई जोस्याउँछन्। तिनीहरू बेखुसी हुँदा केही पनि गर्न चाहँदैनन्, देखेजति हरकसैलाई घृणा गर्छन्, र अबउप्रान्त विश्वास नगर्ने विचारसमेत गर्छन्। यो सब आवेग हो। यो आवेग कसरी आयो? के यो मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभावबाट आएको हो? यसको जड केलाउँदा, यो मानिसहरूले सत्यता नबुझेकोले र सत्यता अभ्यास गर्न नसकेकोले गर्दा भएको हो। मानिसहरूले सत्यता नबुझ्दा, तिनीहरू विभिन्न विकृत सोचहरूद्वारा प्रभावित हुन्छन्। अनि, यी विभिन्न विकृत र नकारात्मक सोचको प्रभावमा परेर, तिनीहरूले विभिन्न विवेकहीन र असामान्य मुड विकास गर्छन्। यी मुडमा हुँदा, तिनीहरूले हरप्रकारको रिसउठ्दो निर्णय र व्यवहार देखाउँछन्। यो यस्तै हुन्छ, होइनर? “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने यो वैचारिक दृष्टिकोणको सार के हो? (यो आवेग हो।) त्यो सही हो, यो आवेग हो। त्यसैले, के “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइमा कुनै तर्कसङ्गतता छ त? के यो सिद्धान्तअनुरूप छ त? के यो मानिसहरूले पालन गर्नुपर्ने सकारात्मक कुरा हो त? अवश्यै होइन। साथीको लागि गोली खाने कुरा तर्कविसङ्गत कुरा हो, यो आवेश हो, यो आवेग हो। यो मामिलालाई तर्कसङ्गत ढङ्गमा सम्हाल्नुपर्छ। के तैँले साथीको लागि गोली खाने हदसम्म भाइचाराको मोल गर्दैनस् भने ठिकै हुन्न? के तैँले साथीहरूलाई आफ्नो क्षमताले भ्याएसम्म मात्र मदत गरे ठिकै हुन्न? कामकुरा कसरी सही पार्ने हो? भाइचाराको विशेष मोल गरेजस्तो देखिने साथीको लागि गोली खान तयार छु भन्नेजस्ता विचार र दृष्टिकोणहरू किन गलत छन्? तिनमा के गल्ती छ? यो मामिला स्पष्ट पारिनुपर्छ। यो मामिला स्पष्ट भएपछि, मानिसहरूले यस्ता विचार र दृष्टिकोण पूर्णतया त्याग्नेछन्। तथ्य के हो भने, यो मामिला अत्यन्तै सरल छ। के तिमीहरू यसलाई स्पष्टसँग व्याख्या गर्न सक्छौ? यो मामिलाबारे तिमीहरूसँग कुनै दृष्टिकोण छैन, भन्नुपर्ने कुनै कुरा छैन। यसले एउटा कुरा पुष्टि गर्छ, त्यो के हो भने, मैले “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइ चिरफार गर्नुअघि, तिमीहरू सबै यो भनाइलाई पालन गर्ने वा विशेष रूपले पुज्ने मानिसहरू थियौ, र साथीको लागि गोली खान तयार हुने मानिसहरूको ईर्ष्या गर्थ्यौ, अनि यस्तो व्यक्तिसँग मित्रता गाँस्न सक्नेहरूको पनि डाह गर्थ्यौ, र यस्तो मित्रता गाँस्नुलाई आनन्द र सम्मान ठान्थ्यौ। के कुरा त्यही होइन र? तिमीहरू यो मामिलालाई कसरी हेर्छौ? (मलाई लाग्छ, “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्ने भनाइअनुसार मानिसहरूसँग व्यवहार गर्नु सिद्धान्तविहीन कुरा हो र यो सत्यताअनुरूप होइन।) यो जवाफ तँलाई कस्तो लाग्यो? के यसले यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूले तँमाथि लादेका बन्धन र जन्जीरहरू हटाउन सक्छ? के यसले यस्तो मामिला सम्हाल्ने तेरो पद्धति र सिद्धान्त परिवर्तन गर्न सक्छ? के यसले यस्तो मामिलाबारे तेरो भ्रमित धारणा सच्याउन सक्छ? यदि यसले त्यसो गर्न सक्दैन भने, यो जवाफ के हो त? (धर्मसिद्धान्त।) धर्मसिद्धान्त बताएर के काम? धर्मसिद्धान्त नबता। धर्मसिद्धान्त कहाँबाट आउँछ? कुरा के हो भने, तैँले यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूको सार स्पष्टसँग देख्दैनस्, तैँले मानिसहरू र कामकुराहरूलाई हेर्ने तरिका अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने तरिकाको सन्दर्भमा यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूले पार्ने नकारात्मक प्रभाव र हानिलाई पूर्णतया बुझ्दैनस्। तिनमा के गलत छ भनेर तँलाई थाहा हुँदैन, त्यसैले तैँले गर्न सक्ने भनेकै सतही धर्मसिद्धान्तहरू प्रयोग गरेर जवाफ दिने र यो समस्या समाधान गर्ने मात्र हो। अनि, अन्तिम परिणाम के हुन्छ भने, धर्मसिद्धान्तहरूले तेरो समस्या हल गर्न सक्दैनन्, र तँ अझै पनि यस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूकै नियन्त्रण र प्रभावमा जिउँछस्।
“साथीको लागि गोली खान तयार हुने” जस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूमा के गल्ती छ? वास्तवमा यो प्रश्न निकै सरल छ, कठिन छैन। संसारमा जिउने कोही पनि चट्टानको चिराबाट फुत्त निस्केर आएको होइन। सबैका आमाबुबा र छोराछोरी छन्, सबैका आफन्त छन्, यो मानव संसारमा कोही पनि स्वतन्त्र अस्तित्वमा रहँदैन। मैले यसो भन्नुको अर्थ के हो? मेरो भन्नुको मतलब, तँ यो मानव संसारमा जिउँछस्, र तैँले पूरा गर्नुपर्ने तेरा आफ्नै दायित्वहरू छन्। पहिलो कुरा, तैँले तेरा आमाबुबाको देखभाल गर्नैपर्छ, र दोस्रो कुरा, तैँले आफ्ना छोराछोरी हुर्काउनैपर्छ। यी तेरो परिवारभित्रका जिम्मेवारीहरू हुन्। समाजमा पनि तैँले पूरा गर्नुपर्ने जिम्मेवारी र दायित्वहरू छन्। तैँले समाजमा कर्मचारी, कृषक, व्यवसायी, विद्यार्थी वा बुद्धिजीवीजस्ता भूमिका निभाउनैपर्ने हुन्छ। तैँले परिवारदेखि समाजसम्म पूरा गर्नुपर्ने धेरै जिम्मेवारी र दायित्वहरू छन्। त्यसको अर्थ, खानेकुरा, लुगाफाटा, आवास र यातायातबाहेक पनि तैँले गर्नुपर्ने अन्य धेरै कुरा छन्, अनि तैँले धेरै कुरा गर्नुपर्छ र धेरै दायित्व पूरा गर्नुपर्छ। मानिसहरू हिँड्ने परमेश्वरप्रतिको विश्वासको यो सही मार्गबाहेक, तैँले एक व्यक्तिको हैसियतमा पूरा गर्नुपर्ने धेरै पारिवारिक जिम्मेवारी र सामाजिक दायित्वहरू छन्। तँ स्वतन्त्र अस्तित्वमा रहँदैनस्। तेरो जिम्मेवारी साथीहरू बनाउनु र रमाइलो क्षण बिताउनु वा आफूसित कुराकानी वा मदत गर्न सक्ने कोही खोज्नु मात्र होइन। तेरो अधिकांश जिम्मेवारी—र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारीहरू—तेरो परिवार र समाजसँग सम्बन्धित छन्। यदि तैँले आफ्ना पारिवारिक जिम्मेवारी र सामाजिक दायित्वहरू राम्ररी पूरा गरिस् भने मात्र, व्यक्तिको रूपमा तेरो जीवन पूर्ण र सिद्ध मानिनेछ। त्यसैले, तैँले परिवारमा पूरा गर्नुपर्ने जिम्मेवारीहरूमा के-के पर्छन्? तैँले छोराछोरीको हैसियतमा आफ्ना आमाबुबाको सेवा र देखभाल गर्नुपर्छ। तेरा आमाबुबा बिमार हुँदा वा कठिनाइमा पर्दा, तैँले आफ्नो शक्तिले भ्याएसम्म सबै गर्नुपर्छ। तैँले आमाबुबाको हैसियतमा आफ्नो पूरै परिवारको पालनपोषण गर्न पसिना र ऊर्जा बगाउनुपर्छ, कडा मेहनत गर्नुपर्छ र कठिनाइ सहनुपर्छ, अनि आमाबुबा हुनुको गह्रौँ जिम्मेवारी उठाउँदै छोराछोरी हुर्काउनुपर्छ, र तिनीहरूलाई सही मार्ग हिँड्न सिकाउनुपर्छ र उचित व्यवहारको सिद्धान्त बुझ्न लगाउनुपर्छ। यसरी, परिवारमा तेरा कैयौँ जिम्मेवारीहरू छन्। तैँले आफ्ना आमाबुबाको देखभाल गर्नैपर्छ र छोराछोरी हुर्काउने जिम्मेवारी उठाउनैपर्छ। तैँले गर्नुपर्ने यस्ता धेरै कुरा छन्। अनि समाजमा चाहिँ तेरा के-कस्ता जिम्मेवारीहरू छन्? तैँले नियमकानुन पालन गर्नैपर्छ, तँसँग अरूसित व्यवहार गर्ने सिद्धान्तहरू हुनैपर्छ, तैँले काममा सक्दो राम्रो गर्नैपर्छ र आफ्नो करियर राम्ररी सम्हाल्नैपर्छ। तेरो अस्सी वा नब्बे प्रतिशत समय र शक्ति यिनै कुरामा खर्च गरिनुपर्छ। भन्नुको अर्थ, तैँले आफ्नो परिवार वा समाजमा जे भूमिका निभाए पनि, तँ जुनै मार्ग हिँडे पनि, तेरो महत्त्वाकाङ्क्षा र आकाङ्क्षा जे भए पनि, हरेक व्यक्तिले वहन गर्नुपर्ने जिम्मेवारीहरू हुन्छन्, जुन उसको लागि व्यक्तिगत तवरमा एकदमै महत्त्वपूर्ण हुन्छन्, र तिनले लगभग सम्पूर्ण समय र शक्ति लिन्छन्। पारिवारिक र सामाजिक जिम्मेवारीको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, व्यक्तिको रूपमा तँ र तेरो जीवन यो मानव संसारमा आउनुको के महत्त्व छ? यो तँलाई स्वर्गले दिएको जिम्मेवारी र मिशन पूरा गर्नको लागि हो। तेरो जीवन तेरो मात्र होइन, र अवश्य नै यो अरूको पनि होइन। तेरो जीवन तेरो मिशन र जिम्मेवारीको लागि, अनि तैँले यो मानव संसारमा पूरा गर्नुपर्ने जिम्मेवारी, दायित्व र मिशनको लागि अस्तित्वमा छ। तेरो जीवन तेरा आमाबुबाको होइन, न त तेरी पत्नी (तेरो पति) को नै हो, अनि अवश्य नै यो तेरा छोराछोरीको पनि होइन। झन् यो तेरा सन्ततिको हुनु त परको कुरा हो। त्यसोभए, तेरो जीवन कसको हो त? संसारको व्यक्तिको दृष्टिकोणबाट भन्नुपर्दा, तेरो जीवन तँलाई परमेश्वरद्वारा दिइएको जिम्मेवारी र दायित्वको लागि हो। तर एक विश्वासीको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, तेरो जीवन परमेश्वरको हुनुपर्छ, किनभने सबथोक बन्दोबस्त गर्ने र सबथोकमाथि सार्वभौमिकता राख्ने उहाँ नै हुनुहुन्छ। तसर्थ, तैँले व्यक्तिको हैसियतमा यो संसारमा जिउँदा आफूखुसी आफ्नो जीवन अरूलाई दिने वाचा गर्नु हुँदैन, र भाइचाराको खातिर जोकसैको लागि आफ्नो जीवन आफूखुसी बलिदान गर्नु हुँदैन। भन्नुको अर्थ, तैँले आफ्नो जीवन तुच्छ बनाउनु हुँदैन। तेरो जीवन अरू कसैको लागि, विशेष गरी शैतानको लागि, यो समाजको लागि र र यो भ्रष्ट मानवजातिको लागि मूल्यहीन छ, तर तेरा आमाबुबा र आफन्तको लागि तेरो जीवन अति महत्त्वपूर्ण छ किनभने तेरो जिम्मेवारी र उनीहरूको अस्तित्वबीच अटुट सम्बन्ध हुन्छ। अवश्य नै, अझ महत्त्वपूर्ण कुरा के हो भने, तेरो जीवन र सबै कुरा अनि सम्पूर्ण मानवजातिमाथि परमेश्वरको सार्वभौमिकता छ भन्ने तथ्यबीच अटुट सम्बन्ध छ। परमेश्वरको सार्वभौमिकता भएका धेरै जीवनहरूको लागि तेरो जीवन अपरिहार्य छ। सायद तँ आफ्नो जीवनलाई त्यत्ति मूल्यवान् ठान्दैनस् होला र सायद तैँले आफ्नो जीवनलाई त्यत्ति मूल्यवान् ठान्नु पनि हुँदैन होला, तर तथ्य के हो भने, तेरो जीवन तँसित घनिष्ठता र अटुट सम्बन्ध रहेका तेरा आमाबुबा र आफन्तको लागि एकदमै महत्त्वपूर्ण छ। किन म त्यसो भन्दै छु? किनभने उनीहरूप्रति तेरो जिम्मेवारी छ, तिनीहरूको पनि तँप्रति जिम्मेवारी छ, र तेरो समाजप्रति जिम्मेवारी छ र समाजप्रतिको तेरो जिम्मेवारी तैँले समाजमा खेल्ने भूमिकासित सम्बन्धित छ। हरेक व्यक्तिको भूमिका र हरेक जीवित अस्तित्व परमेश्वरको लागि अपरिहार्य छ, र ती सबै कुरा मानवजाति, यो संसार र यो ब्रह्माण्डमाथिको परमेश्वरको सार्वभौमिकताका अपरिहार्य भाग हुन्। परमेश्वरको नजरमा, हरेक जीवन बालुवाको कणभन्दा पनि नगण्य र कमिलाभन्दा पनि घृणित छ। तैपनि, प्रत्येक व्यक्ति एक जीवन, एक जीवित र सास फेर्ने जीवन भएकोले परमेश्वरको सार्वभौमिकताभित्र, व्यक्तिले खेल्ने भूमिका महत्त्वपूर्ण नभए पनि, ऊ पनि अपरिहार्य नै छ। तसर्थ, यसलाई यी पक्षबाट हेर्दा, यदि कुनै व्यक्तिले खुसीसाथ साथीको लागि गोली खान तयार हुन्छ र यसो गर्ने सोच्ने मात्र नभई कुनै पनि क्षण यसो गर्न तयार हुँदै आफ्नो पारवारिक जिम्मेवारी, सामाजिक जिम्मेवारी, परमेश्वरले उसको जिम्मामा दिनुभएको मिशन र कर्तव्यसमेत वास्ता नगरी आफ्नो जीवन दिन्छ भने, के त्यो गलत होइन र? (हो, गलत हो।) यो त विश्वासघात हो! परमेश्वरले मानिसलाई दिनुहुने सबैभन्दा बहुमूल्य कुरा यो सास हो, जसलाई जीवन भनिन्छ। यदि तँ कुनै साथीलाई आफ्नो जीवन सुम्पन योग्य ठान्छस् र उसलाई त्यतिकै आफ्नो जीवन दिने वाच गर्छस् भने, के यो परमेश्वरप्रति विश्वासघाती बन्नु होइन र? के यो जीवनको अनादर गर्नु होइन र? के यो परमेश्वरविरुद्ध विद्रोह गर्नु होइन र? के यो परमेश्वरलाई धोका दिने कार्य होइन र? (हो।) स्पष्टतः यो तैँले आफ्नो परिवार र समाजमा पूरा गर्नुपर्ने जिम्मेवारीहरू त्याग्नु हो र परमेश्वरले दिनुभएको मिशनबाट पछि हट्नु हो। यो त विश्वासघात हो। व्यक्तिको जीवनमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा यो जीवनमा लिनुपर्ने जिम्मेवारीहरू, अर्थात् पारिवारिक जिम्मेवारी, सामाजिक जिम्मेवारी, र परमेश्वरले तँलाई दिनुभएका मिशनहरू हुन्। सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा यी जिम्मेवारी र मिशनहरू नै हुन्। यदि तैँले भाइचाराको क्षणिक भावनामा बगेर र क्षणिक आवेशमा आएर त्यतिकै अर्काको लागि ज्यान दिन्छस् भने, के तेरा जिम्मेवारीहरू रहन्छन् र? त्यसपछि तँ मिशनबारे कसरी कुरा गर्न सक्छस्? स्पष्टतया, तँ परमेश्वरले तँलाई दिनुभएको जीवनलाई सबैभन्दा बहुमूल्य कुराको रूपमा कदर गर्दैनस्, बरु यो त्यतिकै अरूलाई दिने वाचा गर्छस्, अरूको लागि ज्यान त्याग्छस्, परिवार र समाजप्रतिको जिम्मेवारीहरूलाई पूरै अनादर गर्छस् वा छोड्छस्, जुन अनैतिक र अनुचित कुरा हो। त्यसैले, म तिमीहरूलाई के बताउने प्रयास गर्दै छु? तँ आफ्नो जीवन त्यतिकै नत्याग् वा अरूलाई दिने वाचा नगर्। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “के म यो आमाबुबालाई दिने वाचा गर्न सक्छु? यो प्रेमिकालाई दिने वाचा गर्दा कसो होला, के यो ठिक हो?” यो ठिक होइन। किन ठिक होइन? परमेश्वर तँलाई जीवन दिनुहुन्छ र तेरो जीवन निरन्तर चल्न दिनुहुन्छ ताकि तैँले तेरो परिवार र समाजप्रति आफ्नो जिम्मेवारी अनि परमेश्वरले तँलाई सुम्पिनुभएको मिशन पूरा गर्न सकेस्। यो तैँले आफ्नो जीवनलाई खेलाँची रूपमा लिनको लागि होइन, किनभने तँ अरूलाई आफ्नो जीवन दिने वाचा गर्छस्, अनि अरूलाई आफ्नो जीवन दिन्छस्, अरूको निम्ति आफ्नो जीवन खर्चिन्छस्, र अरूलाई आफ्नो जीवन समर्पित गर्छस्। यदि यसरी व्यक्तिले आफ्नो जीवन गुमायो भने, के उसले अझै आफ्नो पारिवारिक र सामाजिक जिम्मेवारी र आफ्नो मिशन पूरा गर्न सक्छ र? के यो अझै गर्न सकिन्छ त? (सकिँदैन।) अनि जब व्यक्तिको पारिवारिक र सामाजिक जिम्मेवारीहरू हुँदैनन्, तब के उसले निर्वाह गरेको सामाजिक भूमिका अझै रहन्छ त? (रहँदैन।) जब कुनै व्यक्तिले गर्ने गरेको सामाजिक भूमिका नै रहँदैन, तब के उसको मिशन अझै रहन्छ त? रहँदैन, त्यो रहँदैन। जब व्यक्तिको मिशन र सामाजिक भूमिका रहँदैनन्, तब के परमेश्वरले जुन कुरामाथि सार्वभौम शासन गर्नुहुन्छ, त्यो अझै रहन्छ त? परमेश्वरले सार्वभौम शासन गर्नुहुने कुरा त जीवित थोक, जीवनसहितका मानवजाति हुन्, अनि जब उनीहरूको सामाजिक जिम्मेवारी र जीवन रहँदैनन्, र तिनीहरूका सबै सामाजिक भूमिका शून्यमा फर्किन्छन्, के यो परमेश्वरले सार्वभौम शासन गर्नुहुने मानवजातिलाई र परमेश्वरको व्यवस्थापन योजनालाई शून्यमा फर्काउने कोसिस होइन र? यदि यसो गरिस् भने, के यो विश्वासघात होइन र? (हो।) यो वास्तवमा विश्वासघात हो। तेरो जीवन तेरा जिम्मेवारी र मिशनहरूको लागि मात्र अस्तित्वमा छ, अनि तेरो जीवनको मूल्य तेरा जिम्मेवारी र मिशनहरूमा मात्र झल्काउन सकिन्छ। त्यसबाहेक, साथीको लागि गोली खान तयार हुनु तेरो जिम्मेवारी र मिशन होइन। परमेश्वरद्वारा जीवन दिइएको व्यक्तिको रूपमा तँलाई परमेश्वरले सुम्पनुभएको जिम्मेवारी र मिशन पूर गर्नु तैँले गर्नुपर्ने कुरा हो। तर साथीको लागि गोली खान तयार हुनु तँलाई परमेश्वरले दिनुभएको जिम्मेवारी वा मिशन होइन। यो त तैँले भाइचाराको भावनाले कार्य गर्नु हो, यो तेरो कामनापूर्ण सोचाइ हो, र जीवनबारेको तेरो गैरजिम्मेवार सोचाइ, अनि अवश्य नै, शैतानले मानिसहरूको जीवन तिरस्कार गर्न र कुल्चिमिल्ची पार्न तिनीहरूमा हालिदिने एक प्रकारको सोचाइ हो। त्यसैले, समय जहिले आए पनि, तैँले जे-जस्तो हितैषी मित्र बनाए पनि, जीवन नै जोखिममा पर्ने परिस्थितिमा समेत तेरो मित्रता टिके पनि, उसको लागि आफूखुसी गोली खाने वचन नदे, र यस्तो सोचलाई हल्कासित समेत नले, र आफ्नो सारा जीवन, आफ्नो अस्तित्व उसलाई सुम्पनेबारे नसोच्। ऊप्रति तेरो कुनै जिम्मेवारी वा दायित्व छैन। यदि तिमीहरूको रुचि समान छ, व्यक्तित्व समान छ र तिमीहरू एउटै मार्ग हिँड्छौ भने, एकअर्कालाई मदत गर्न सक्छौ, आफूलाई मनपर्ने कुराहरूबारे आपसमा कुरा गर्न सक्छौ र तिमीहरू घनिष्ठ मित्र बन्न सक्छौ, तर यो घनिष्ठ मित्रता एकअर्काको लागि गोली खाने कुराको आधारमा निर्मित हुँदैन, न त भाइचाराको मोल गर्ने आधारमै निर्मित हुन्छ। तैँले उसको लागि गोली खानु जरुरी छैन, र तैँले उसको लागि जीवन त्याग्नु वा एक थोपा रगत बगाउनुसमेत पर्दैन। कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “त्यसोभए, मैले भाइचाराको भावना राख्नुको के काम? म आफ्नो मानवता र हृदयमा सधैँ भाइचारा देखाउन चाहन्छु, त्यसैले मैले के गर्नुपर्छ?” यदि तँ साँच्चै भाइचारा देखाउन चाहन्छस् भने, तैँले आफूले बुझेका सत्यताहरू अर्को व्यक्तिलाई बताउनुपर्छ। तैँले अर्को व्यक्ति कमजोर भएको देख्दा, उसलाई साथ दे। छेउमा उभिएर मात्र नहेर्; ऊ गलत मार्ग लाग्दा, सम्झा, सल्लाह दे, र मदत गर्। अर्को व्यक्तिको समस्या देख्दा, उसलाई मदत गर्नु तेरो दायित्व हो, तर तैँले उसको लागि गोली खानु पर्दैन, तैँले उसको लागि ज्यान दिने वाचा गर्नुपर्दैन। तेरो ऊप्रतिको जिम्मेवारी केवल मदत गर्नु, साथ दिनु, सम्झाउनु, सुझाव दिनु, वा कहिलेकाहीँ अलि क्षमाशील हुनु र सहनु हो, उसको लागि जीवन त्याग्नु होइन्, उसलाई तथाकथित भाइचाराको भाव देखाउनु त झनै होइन। मेरो लागि त, भाइचारा केवल आवेगपन हो, र यो सत्यतासँग सम्बन्धित छैन। परमेश्वरले मानिसहरूलाई दिनुभएको जीवनसँग तुलना गर्दा, मानिसहरूमाझको भाइचारा त बकवास हो। यो त शैतानले मानिसहरूमा हालिदिने एकप्रकारको आवेगपन, र धूर्त चाल हो जसले मानिसहरूलाई भाइचाराको खातिर आवेशमा आएर धेरै कुरा गर्न लगाउँछ, जसलाई भुल्न तिनीहरूलाई गाह्रो हुन्छ र त्यसको लागि तिनहरू बाँकी जीवनभर पछुतो गर्नेछन्। यो अनुचित छ। तसर्थ, तैँले यो भाइचाराको विचार त्याग्नु नै बेस हुन्छ। भाइचाराअनुरूप जिउने नगर्, बरु सत्यता र परमेश्वरको वचनअनुरूप जिउने गर्। कम्तीमा पनि तँ आफ्नो मानवता, विवेक र समझअनुरूप जिउनुपर्छ, सबैसँग र सबै कुरासँग तर्कसङ्गत रूपले व्यवहार गर्नुपर्छ, अनि सबै कुरा आफ्नो विवेक र समझअनुसार उचित तरिकामा गर्नुपर्छ।
जिम्मेवारी र जीवनसम्बन्धी यति धेरै भनाइ र विचारहरूबारे सङ्गति गरिसकिएकोले, के अब तिमीहरूले साथीको लागि गोली खान तयार हुने भन्ने यो नैतिक मापदण्डबारे समझ पायौ त? अहिले तिमीहरूले समझ पाएका छौ, त्यसोभए के तिमीहरूमा यस्तो कुरा सम्हाल्ने सही सिद्धान्तहरू छन् त? (छन्।) यदि कसैले तँलाई उसको लागि गोली खा भनेर साँच्चै भन्यो भने, तँ के गर्छस्? तँ कस्तो जवाफ दिन्छस्? तैँले यसो भन्नेछस्, “यदि तिमी मलाई तिम्रो लागि खोली खाऊ भन्छौ भने, तिमी मेरो ज्यान लिने व्यक्ति हौ। यदि तिमी मेरो ज्यान लिन चाहन्छौ, यदि तिमी मबाट यस्तो कुरा माग्छौ भने, तिमीले मलाई आफ्नो पारिवारिक र सामाजिक जिम्मेवारीहरू पूरा गर्ने अधिकारबाट वञ्चित गर्दै छौ। यो मलाई मेरो मानव अधिकारबाट वञ्चित पार्नु पनि हो, र अझ महत्त्वपूर्ण कुरा त, यो मलाई परमेश्वरको सार्वभौमिकतामा समर्पित हुने र आफ्नो कर्तव्य राम्ररी निभाउने अवसरबाट वञ्चित गर्नु हो। तिमीले मलाई मेरो मानव अधिकारबाट यसरी वञ्चित गर्नु भनेको मेरो अन्त्य गराउनु हो! तिमीले मलाई यत्ति धेरै अधिकारबाट वञ्चित गर्दै छौ र मलाई तिम्रो खातिर मर्न लगाउँदै छौ। तिमी कत्ति स्वार्थी र घृणित हुन सकेको? अनि अझै पनि तिमी अझै मेरो साथी हौ र? स्पष्टतः तिमी मेरो साथी होइनौ, बरु मेरो शत्रु हौ।” के त्यसो भन्नु सही हो? (हो।) वास्तवमा त्यसो भन्नु सही हो। के तँ त्यसो भन्ने आँट गर्छस्? के तैँले साँच्चै यो बुझिस् त? यदि कुनै साथीले तँलाई उसको लागि गोली खा भन्छ र तेरो ज्यान माग्छ भने, तँ सुरुमै ऊबाट टाढा भइहाल्नुपर्छ, किनभने ऊ असल व्यक्ति होइन। उसले तेरो लागि गोली खान सक्छ भन्दैमा ऊ तेरो मित्र बन्नुपर्छ भन्ने नसोच्। तैँले यसो भन्: “मैले तिमीलाई मेरो लागि गोली खाइदेऊ भनिनँ, तिमीले त्यो स्वेच्छाले गरेका हौ। तिमीले मेरो लागि गोली खान सके पनि, तिम्रो लागि मलाई गोली खाइदेऊ भनेर मलाई भन्ने कुरै नसोच। तिमी तर्कसङ्गत छैनौ, तर म सत्यता बुझ्छु, र म तर्कसङ्गत छु, र म यो मामिला तर्कसङ्गत रूपमै सम्हाल्नेछु। तिमीले मेरो लागि जतिपटक गोली खाएको भए पनि, म आवेशमा आएर तिम्रा लागि खोली खानेछैनँ। यदि तिमी कठिनाइमा छौ भने, म सक्दो मदत गर्नेछु, तर परमेश्वरले यो जीवनमा मलाई सुम्पनुभएका जिम्मेवारी र मिशनहरूलाई तिम्रो खातिर मात्र जिउन भनी कदापि त्याग्नेछैनँ। मेरो संसारमा जिम्मेवारी, दायित्व र मिशनबाहेक अरू केही कुरा छैन। यदि तिमी मसँग मित्रता गाँस्न चाहन्छौ भने, मेरो जिम्मेवारी र मिशन मिलेर पूरा गर्न मलाई मदत गर, मलाई सघाऊ। तब मात्र तिमी मेरो साँचो साथी हुन्छौ। यदि तिमी मलाई तिम्रो लागि गोली खाइदेऊ भनिरहन्छौ र यसप्रकारको वचन दिन, तिम्रो लागि आफ्नो जीवन त्याग्न, तिमीलाई मेरो जीवन दिने वाचा गर्न लगाइरहन्छौ भने, तिमी तुरन्तै मबाट दूर भइहाल्नुपर्छ, तिमी मेरो साथी होइनौ, म तिमीजस्तो व्यक्तिसँग मित्रता गाँस्न चाहन्नँ र म तिमीजस्तो व्यक्तिको मित्र बन्न चाहन्नँ।” त्यसो भन्दा कसो होला? (राम्रो हुन्छ।) यो कसरी राम्रो हुन्छ? यस्तो साथी नबनाउँदा, तँ दबाबमुक्त, चिन्तामुक्त हुन्छस्, तैँले यस्तो सोचको बोझ बोक्नु पर्दैन, र तँ भाइचाराको मोल गर्नेजस्ता विचारहरूको बन्धनमा पर्दैनस्। यदि कसैले वास्तवमा “साथीको लागि गोली खान तयार नहुने तिमीजस्ता मानिसहरू सङ्गत गर्न योग्य हुँदैनन्, र कसैको मित्र बन्न सक्दैनन्” भनेर भन्यो भने, के तँलाई यो सुनेर दुःख लाग्नेछ? के तँलाई यी शब्दहरूले असर गर्नेछन्? के तँ दुःखी र नकारात्मक, अनि मानिसहरूद्वारा त्यागिएको, अस्तित्वको आभास नभएको र जीवनमा आशा मरेको महसुस गर्नेछस्? यस्तो हुन सम्भव छ, तर जब तँ सत्यता बुझ्छस्, तैँले यो कुरा राम्ररी बुझ्न सक्नेछस्, र तँ यी शब्दहरूद्वारा बाधित हुनेछैनस्। तैँले आजैदेखि सुरु गरेर परम्परागत संस्कृतिका यी कुराहरू त्याग्नैपर्छ, यी बोझहरू बोक्नु जरुरी छैन। यसरी मात्र तँ जीवनको सही मार्ग हिँड्न सक्छस्। के तँ यसलाई अभ्यास गर्नेछस्? (गर्नेछु।) अवश्य नै, यो त्यति चाँडै त्याग्न सकिने कुरा होइन। मानिसहरूले पहिले आफ्नो मन बनाउनुपर्छ, र अलिअलि गर्दै मनन गर्ने, अलिअलि गर्दै सत्यता खोज्ने, अलिअलि गर्दै बुझ्ने र त्यसपछि यसलाई सत्यता सिद्धान्तअनुसार अलिअलि गर्दै अभ्यास गर्ने गर्नुपर्छ। मानिसहरूसँग व्यवहार गर्न, मानिसहरूसँगको सम्बन्ध सम्हाल्न र मानिसहरूसँग सङ्गत गर्न सत्यता सिद्धान्त प्रयोग गर्नु भनेकै यही हो। सङ्क्षेपमा भन्नुपर्दा, म तिमीहरूको लागि केही आखिरी वचनहरू बोल्न चाहन्छु: जीवन र आफ्नो जिम्मेवारीको कदर गर्; कर्तव्य निर्वाह गर्न परमेश्वरबाट प्राप्त अवसरको कदर गर् र परमेश्वरले तँलाई दिनुभएको मिशनको कदर गर्। तैँले कुरा बुझिस्, होइन त? (हो, बुझेँ।) तैँले यो विषयलाई राम्ररी बुझेको हुनु आनन्दको कुरा होइन र? (हो।) यदि तँ यी भ्रामक विचार र दृष्टिकोणहरूको नियन्त्रण र बन्धनमा परिनस् भने, तँलाई ढुक्क लाग्नेछ। तर तँ अहिले पटक्कै ढुक्क छैनस्। भविष्यमा तँ सत्यता पछ्याउने मार्ग हिँडिस् र यी कुराहरूद्वारा कष्टमा परिनस् भने मात्रै, तँ साँच्चै ढुक्क हुन्छस्। सत्यतालाई मापदण्डको रूपमा लिएर पूर्णतया परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र कामकुराहरूलाई हेर्ने, र सोहीअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्नेहरू मात्र साँच्चै चिन्तामुक्त र ढुक्क हुन्छन्, तिनीहरूले मात्र शान्ति र आनन्द पाउँछन्, र तिनीहरू मात्र सत्यताअनुसार जीवन जिउने र आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने गर्छन् र तिनीहरूलाई कहिल्यै पछुतो हुनेछैन। अब, आजको सङ्गति यतिमै समाप्त गरौँ।
मे ७, २०२२
फूटनोटहरू:
क. एउटा प्रसिद्ध चिनियाँ कथामा प्रस्तुत कोङ रोङका विशेषताहरू केटाकेटीहरूलाई शिष्टाचार र भातृप्रेमका मूल्यबारे शिक्षा दिन परम्परागत रूपमा प्रयोग गरिन्छ। त्यस कथामा, कोङ रोङको परिवारले नास्पातीको टोकरी प्राप्त गर्दा, चार वर्षीय कोङ रोङले कसरी ठूला नस्पातिहरू आफ्ना दाजुहरूलाई दिएर आफ्ना लागि सबैभन्दा सानो नास्पाती लिन्छ भनेर बताइएको छ।
