सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो (९)
हामीले केही समयदेखि नैतिक आचरणको विषयमा सङ्गति गर्दै आएका छौँ। हामीले पछिल्लोपटक एउटा भनाइबारे सङ्गति गरेका थियौँ—“अरूलाई हिर्काउनु छ भने, अनुहारमा नहिर्काउनू; कसैमाथि औँला उठाउनु छ भने, उसको कमजोरीमाथि औँला नउठाउनू।” आज हामी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइबारे सङ्गति गर्दै छौँ, जुन मानव नैतिक आचरणको लागि पारम्परिक संस्कृतिको अर्को मापदण्ड हो। यो भनाइमा मानिसहरूको नैतिक आचरणका कुन पक्षहरू समेटिएका छन्? के यसले मानिसहरू दिलदार र सहनशील बनेको माग गर्छ? (गर्छ।) यो मानवताको उदारतासँग सम्बन्धित मापदण्ड हो। अनि, यो मापदण्डको मानक के हो? यसको मुख्य बुँदा कहाँ छ? (जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू।) त्यो सही हो, मतलब जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ तँ नरम बन्नुपर्छ, र मानिसहरूलाई उम्कने बाटै नहुने गरी आक्रमक बन्नु हुँदैन। नैतिक आचरणसम्बन्धी यो भनाइले मानिसहरू उदार बनेको र उनीहरूले सानातिना गुनासोहरू नगरेको माग गर्छ। मानिसहरूसँग सङ्गत गर्दा वा आफ्नो व्यवसाय गर्दा, यदि विवाद वा झगडा वा वैमनस्य पैदा भयो भने, पीडक पक्षसँगको व्यवहारमा अति माग नगर्, हद ननाघ् वा कठोर नबन्। आवश्यक हुँदा नरम बन्, आवश्यक हुँदा उदार बन्, र संसारप्रति र मानवजातिप्रति ध्यान दे। के मानिसहरूमा यस्तो ठूलो उदारता छ? (छैन।) मानिसहरूमा यस्तो ठूलो उदारता छैन। यस्तो गर्न सक्नलाई मानव नैसर्गिक क्षमता कत्ति ठूलो र कुन हदसम्म सामान्य छ भनेर मानिसहरू निश्चित छैनन्। तँलाई चोट पुऱ्याउने, शत्रु ठान्ने वा तेरो हित बेवास्ता गर्ने व्यक्तिप्रति सामान्य मानिसहरूको आधारभूत मनोवृत्ति के हुन्छ? घृणा हुन्छ। मानिसहरूको हृदयमा घृणा पैदा हुँदा, के तिनीहरू “जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्न” सक्छन्? यसो गर्न सजिलो हुँदैन, र धेरैजसो मानिसहरूले यसो गर्न सक्दैनन्। धेरैजसो मानिसहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, के तिनीहरू आफ्नो मानवतामा हुने विवेक र समझमा भर परेर अर्को व्यक्तिसँग नरम बन्न र पुरानो कुरा भुलेर नयाँ सुरुवात गर्न सक्छन्? (सक्दैनन्।) तर यो गर्न सकिँदैन भनेर भन्नु पूर्णतया सही होइन। अनि, किन यो पूर्णतया सही होइन? यो कुरा समस्या के हो, र यो कत्ति नगण्य वा महत्त्वपूर्ण हो, त्यसमा निर्भर हुन्छ। साथै, समस्याहरू विभिन्न हदका हुन्छन्, त्यसैले यो कति गम्भीर हो त्यसमा निर्भर हुन्छ। कसैले तँलाई बोलीले कहिलेकाहीँ मात्र चोट पुऱ्याउँदा, यदि तँ विवेक र समझ भएको व्यक्ति होस् भने यसरी सोच्नेछस, “उसले द्वेष राखेको होइन। उसले भन्नुको मतलब त्यो होइन, उसले आवेशमा प्वाक्क बोलेको मात्र हो। हामीले यत्तिका वर्ष मिलेर बसेको खातिर, यी र यस्तै कुराहरूको खातिर, वा केही वा अरू कुराहरूको खातिर, म यसमा उसको विरोध गर्नेछैनँ। भनाइ नै छ, ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू।’ यो त बस एउटा टिप्पणी मात्र हो, जेहोस् यसले मेरो आत्मसम्मानमा चोट पुऱ्याएको छैन वा मेरो हितमा हानि गरेको छैन, मेरो हैसियत वा भावी सम्भाव्यताहरूमा त झन् के नै असर पर्छ र, त्यसैले म यसलाई अनदेखा गर्नेछु।” मानिसहरूले यी नगण्य कुराहरू सामना गर्दा, “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्न सक्छन्। तर यदि कसैले साँच्चै तेरा महत्त्वपूर्ण हितहरू वा तेरो परिवारलाई हानि गर्छ, वा उसले तँलाई गर्ने हानिले तेरो जीवनभरि असर पुऱ्याउँछ भने, के तँ अझै “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्न सक्छस्? उदाहरणको लागि, यदि कसलै तेरा आमाबुबाको हत्या गऱ्यो र बाँकी परिवारलाई पनि मार्न चाहन्छ भने, के तँ त्यस्तो व्यक्तिप्रति “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ लागू गर्न सक्छस्? (अहँ, सक्दिनँ।) देह र रगतले बनेको कुनै पनि सामान्य व्यक्तिले यो गर्न सक्दैन। यो भनाइले मानिसहरूमा गहिरो जरा गाडेर बसेको घृणालाई पटक्कै रोक्न सक्दैन, र अवश्य नै, यो मामिलामा मानिसहरूको मनोवृत्ति र रायलाई झनै कम मात्र प्रभाव पार्छ। यदि कसैले जानाजानी होस् वा अनजानमा, तेरो हितमा हानि गर्छ वा तेरो भावी सम्भाव्यतामा असर पुर्याउँछ, वा सोचीसम्झी वा अन्य हिसाबले तँलाई शारीरिक चोट पुऱ्याउँछ र तँ अपाङ्ग हुन्छस् वा दागैदागले भरिन्छस्, वा तेरो मनमस्तिष्क र हृदयमा गहन रूपमा एक नमिठो छाप छोडिदिन्छ भने, के तँ “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्न सक्छस्? (सक्दिनँ।) तैँले यो गर्न सक्दैनस्। त्यसैले, पारम्परिक संस्कृतिले मानिसहरू आफ्नो नैतिक आचरणमा सहनशील र दिलदार हुनुपर्ने माग गर्छ, तर के मानिसहरू यो गर्न सक्छन् त? यो सजिलो काम होइन। यो कुरा त यसमा संलग्न व्यक्तिलाई यसले कत्ति हानि र असर गरेको छ, अनि उसको विवेक र समझले यसलाई रोक्न सक्छ कि सक्दैन, त्यसमा निर्भर हुन्छ। यदि ठूलो हानि पुगेको छैन र उक्त व्यक्तिले यो सहन सक्छ, अनि यो उसको मानवताले रोक्न सक्ने हदबाहिर जाँदैन, भन्नुको अर्थ उसले सामान्य वयस्कको रूपमा यी कुराहरू सहन सक्छ, अनि आक्रोश र घृणा हट्न सक्छ, र यो अपेक्षाकृत त्याग्न सजिलो छ भने, ऊ अरू व्यक्तिसँग सहनशील र नरम हुन सक्छ। तैँले यो कुरा तँलाई रोक्ने, सिकाउने, वा के गर्ने भनेर मार्गदर्शन गर्ने पारम्परिक संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी कुनै पनि भनाइबिनै गर्न सक्छस्, किनभने यो सामान्य मानवतामा हुने कुरा हो र यो हासिल गर्न सम्भव छ। यदि यो कुराले तँलाई अति गहन रूपले चोट पुऱ्याएको छैन वा तँलाई शारीरिक, मानसिक र आत्मिक तवरमा ठूलो असर गरेको छैन भने, तैँले सजिलै यसो गर्न सक्छस्। तर यदि यसले तँलाई शारीरिक, मानसिक र आत्मिक तवरमा ठूलो असर गरेको छ, जसले गर्दा यसले तँलाई जीवनभर कष्ट दिन्छ, तँलाई प्रायः खिन्न र रुष्ट बनाउँछ, यसको कारण तँ अक्सर उदास र निराश हुन्छस्, अनि यसले तँलाई यो मानवजाति र यो संसारलाई वैरी ठान्न लगाउँछ, तेरो हृदयमा शान्ति वा खुसी छैन, तँ व्यावहारिक तवरमै आजीवन घृणामा जिउँछस्, अर्थात् यदि यो मामिला सामान्य मानवताले रोक्न सक्ने हदबाहिर गएको छ भने, विवेक र समझ भएको व्यक्तिको रूपमा जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नु एकदमै गाह्रो हुन्छ। यदि कतिपय मानिसहरूले यसो गर्न सक्छन् भने, त्यो अपवाद हो, तर यो केमा आधारित हुनुपर्छ? कस्ता सर्तहरू पूरा हुनुपर्छ? कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “त्यसोभए तिनीहरूले बौद्धधर्म स्विकार्नुपर्छ र बुद्धत्व प्राप्त गर्न घृणा त्याग्नुपर्छ।” आम मानिसहरूमाझ यो स्वाधीन हुने मार्ग होला, तर यो स्वाधीनता मात्र हो। जे भए पनि, यो “स्वाधीनता” शब्दको अर्थ के हो त? यसको अर्थ सांसारिक विवाद, घृणा र हत्यादेखि टाढा बस्नु हो, र यो “आखाँ चिम त, दिमाग ठिक” भनेजस्तै हो। यदि तैँले यस्ता कुराबाट टाढा बसेर तिनलाई देख्न सकिनस् भने, तिनले तेरो भित्री भावनामा कम प्रभाव पार्नेछन्, र समयसँगै ती तेरो स्मरणबाट धूमिल हुँदै जानेछन्। तर त्यो “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्नु होइन। मानिसहरू यो मामिलामा नरम, वा क्षमाशील र सहनशील हुन, अनि यसलाई पूर्णतया त्याग्न सक्दैनन्। यी कुरा मानिसहरूको हृदयको भित्री गहिराइबाट धूमिल मात्र भएका हुन्छन्, र तिनीहरूले अबउप्रान्त तीबारे वास्ता गर्न छोडेका हुन्छन्। अथवा केही बौद्ध शिक्षाको कारण मात्र मानिसहरूले मन नलागीनलागी घृणामा जिउन अनि प्रेम र घृणाको यी सांसारिक मोहमा लिप्त हुन छोडेका हुन्छन्। यो त प्रेम र घृणाले भरिएको द्वन्द्व र कलहका यी ठाउँहरूबाट आफूलाई निष्क्रिय रूपमा जबर्जस्ती टाढा राख्नु मात्र हो, तर यसको अर्थ उसले “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ लागू गर्न सक्छ भन्ने होइन। त्यस्तो किन हुन्छ? जहाँसम्म सामान्य मानवताको कुरा छ, यदि कुनै व्यक्तिलाई केही कुरा आइपऱ्यो र त्यसबाट उसको शरीर, मन र प्राणलाई तनाव वा चोटपटकजस्ता असहनीय गम्भीर हानि पुग्यो भने, उसमा जति नै क्षमता भए पनि, उसले यो सहन सक्दैन। मैले “यो सहन सक्दैन” भन्नुको अर्थ के हो? मेरो भन्नुको तात्पर्य, मानिसहरूको सामान्य मानवता, विचार र दृष्टिकोणले यी कुराहरू रोक्न वा हटाउन सक्दैनन्। मानवजातिको भाषामा, यसलाई उसले यो सहन सक्दैन, यो मानव सहनशीलताको सीमाबाहिर जान्छ भनेर भन्न सकिन्छ। विश्वासीहरूको भाषामा, यसलाई उसले बस यो मामिला बुझ्न, ठम्याउन, वा स्विकार्न सक्दैन भनेर भन्न सकिन्छ। तसर्थ, घृणाका यी भावनाहरू रोक्ने वा हटाउने सम्भाव्य तरिका नभएकोले, के “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्न सम्भव छ त? (छैन।) यस्तो अवस्था हासिल गर्न नसक्नुको अर्थ के हो? मुख्यतः सामान्य मानवतामा यस्तो उदारता नै हुँदैन। उदाहरणको लागि, मानौँ कसैले तेरा आमाबुबाको हत्या गऱ्यो र तेरो पूरै परिवार तहसनहस पारिदियो रे, के तँ त्यस्तो कुरा भुल्न सक्छस्? के त्यस्तो घृणा हटाउन सम्भव छ? के तँ आफ्नो शरीर, मन वा आत्मामा कुनै अनुभूति नगरी तेरो शत्रुलाई सामान्य मानिसहरूलाई हेरेजस्तै हेर्न वा तेरो शत्रुलाई सामान्य मानिसहरूलाई ठानेजस्तै ठान्न सक्छस्? (सक्दिनँ।) बौद्धधर्ममा विश्वास नगरी र आफ्नै आँखाले कर्म नदेखी, र यसरी प्रतिशोधमा हत्या गर्ने विचार त्याग्न सक्ने नबनी, कसैले पनि यस्तो गर्न सक्दैन। कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “म दयालु छु, त्यसैले यदि कसैले मेरा आमाबुबाको हत्या गऱ्यो भने, म ऊप्रति नरम हुन सक्छु र उसित बद्ला लिनेछैनँ, किनभने म कर्ममा ठूलो आस्था राख्छु। ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू’ भन्ने भनाइले यसलाई सङ्क्षेपमा सटीक व्याख्या गर्छ: यदि बद्लाले बद्ला जन्माउँछ भने, के यसको अन्त्य कहिल्यै हुनेछ र? त्यसबाहेक, उसले आफ्नो गल्ती स्विकारिसकेको छ र लम्पसार परेर मसित क्षमासमेत मागिसकेको छ। अब हिसाबकिताब बराबार भएको छ, म ऊप्रति नरम हुनेछु!” के मानिसहरू यस्तो दिलदार हुन सक्छन् र? (सक्दैनन्।) तिनीहरू यस्तो हुन सक्दैनन्। तैँले उसलाई पक्रेपछि के-के गर्छस् भन्ने कुरा त छँदै छ, त्यसबाहेक उसलाई पक्रनअघि समेत, तैँले हरेक दिन बद्ला लिनेबारे मात्र सोचिरहन सक्छस्। किनभने यस कुराले तँलाई नराम्रोसँग चोट पुऱ्याएको र धेरै असर गरेको हुन्छ, र तैँले सामान्य व्यक्तिको हैसियतमा बाँचुञ्जेल यसलाई अवश्य कहिल्यै भुल्न सक्नेछैनस्। तैँले सपनामा समेत आफ्नो परिवारको हत्या भएको र तैँले कठोर बद्ला लिएका दृश्यहरू देख्नेछस्। यो कुराले तेरो बाँकी जीवनभर तेरो सास रहुञ्जेल असर गर्न सक्छ। यस्तो घृणा सजिलै त्याग्न सकिँदैन। अवश्य नै, योभन्दा अलि कम गम्भीर मामिलाहरू पनि हुन्छन्। उदाहणको लागि, मानौँ कसैले तँलाई सबैसामु गालामा थप्पड हानेर लज्जित तुल्यायो र अपमान गऱ्यो, अनि कारणैबिना तेरो बेइज्जत गऱ्यो रे। अनि त्यहाँदेखि, धेरै मानिसहरूले तँलाई भेदभावको नजरले हेर्न र खिसीसमेत गर्न थाले, र त्यसैले तँलाई मानिसहरू वरपर हुँदा लाज लाग्छ रे। यो कुरा तेरो आमाबुबा र परिवारको हत्याभन्दा निकै कम गम्भीर हो। तैपनि, “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गाह्रो हुन्छ, किनभने तँलाई आइपरेका यी कुराहरू सामान्य मानवताले सहने क्षमताभन्दा बाहिर गइसकेका हुन्छन्। तिनले तँलाई शारीरिक र मानसिक तवरमा ठूलो हानि र तेरो मर्यादा र चरित्रमा ठूलो घात गरेका हुन्छन्। तैँले कुनै पनि हालतमा ती कुरा भुल्न वा त्याग्न सक्दैनस्, त्यसैले तँलाई “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्न एकदमै गाह्रो हुन्छ—र यो सामान्य कुरा हो।
हामीले भर्खरै सङ्गति गरेका यी पक्षहरूलाई हेर्दा, पारम्परिक चिनियाँ संस्कृतिमा उल्लेख गरिने नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ मानिसहरूलाई संयमित पार्ने र अन्तर्दृष्टि दिने सिद्धान्त हो। यसले सानातिना विवाद र नगण्य कलहहरू मात्र समाधान गर्न सक्छ, तर गहन रूपमा घृणा पाल्ने मानिसहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, यो पटक्कै प्रभावकारी हुँदैन। के यो मापदण्ड अघि सार्ने मानिसहरूले साँच्चै मानिसहरूको मानवता बुझ्छन् त? यो मापदण्ड अघि सार्ने मानिसहरू मानव विवेक र समझको सहने क्षमता कति धेरै छ भन्ने कुराबारे बिलकुलै अनभिज्ञ छैनन् भनेर जोकसलै भन्न सक्छ। यति मात्र हो कि यो सिद्धान्त अघि सार्दा तिनीहरू जानकार र महान्जस्ता देखिन सक्छन्, र तिनीहरूले मानिसहरूबाट अनुमोदन र चापलुसी प्राप्त गर्न सक्छन्। तथ्य यो हो कि, यदि कसैले कुनै व्यक्तिको मर्यादा वा चरित्रमा चोट पुऱ्याउँछ, उसको हितमा हानि गर्छ, वा उसका भावी सम्भाव्यताहरू र सारा जीवन प्रभावित समेत पार्छ भने, मानवताको दृष्टिकोणबाट हेर्दा पीडित पक्षले बदला लिएकै हुनुपर्छ भन्ने कुरा तिनीहरूलाई राम्रोसँग थाहा हुन्छ। उसँग जति नै विवेक र समझ भए पनि, उसले यसलाई त्यतिकै छोड्ने गर्दैन। बढीमा, उसको बदलाका हद र तरिका मात्र फरक पर्नेछ। यो वास्तविक समाजमा, मानिसहरू जिउने तर मानव अधिकार नभएको यो अति अन्धकार र दुष्ट सामाजिक परिवेश र सामाजिक सन्दर्भमा, मानिसहरूले चोट पाउँदा बदला लिन सक्ने भएकै कारणले गर्दा तिनीहरूले आपसमा लडाइँ गर्न र काटमार गर्न कहिल्यै छोडेका छैनन्। तिनीहरूलाई जति गम्भीर चोट पुग्छ, उति नै तिनीहरूको बदला लिने चाहना दह्रिलो हुन्छ र उति नै तिनीहरूको बदला लिने तरिका पनि क्रूर हुन्छ। त्यसैले, यो समाजमा व्याप्त प्रवृत्तिहरू कस्ता हुनेछन् त? मानिसहरूबीचको सम्बन्ध के हुनेछ? के यो समाज काटमार र बदलाले भरिनेछैन र? तसर्थ, यो मापदण्ड अघि सार्ने व्यक्तिले मानिसहरूको व्यवहारलाई संयमित पार्न नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने यो भनाइ प्रयोग गरेर तिनीहरूलाई एकदमै अप्रत्यक्ष तरिकाले बदला नलिनू भनेर भनिरहेको हुन्छ। मानिसहरूले अन्यापूर्ण व्यवहार भोग्दा, वा तिनीहरूको चरित्रको अपमान हुँदा वा तिनीहरूको मर्यादामा चोट पुग्दा, नैतिक आचरणसम्बन्धी यो भनाइले ती मानिसहरूलाई प्रभावित पार्दै, कुनै कदम चाल्नुअघि दुईपल्ट सोच्न लगाउँछ, र आवेशमा आउन र हद नाघेर प्रतिक्रया देखाउनबाट रोक्छ। यदि यो समाजका मानिसहरूले आफूलाई अन्यायपूर्ण व्यवहार हुँदा बदला लिन चाहन्थे भने, यो व्यवहार चाहे राज्य, समाज, र तिनीहरूसँग सम्पर्कमा आउने मानिसहरूद्वारा गरिएको भए पनि, के यो मानवजाति र यो समाजलाई सम्हाल्न गाह्रो हुन्थेन र? जहाँ भीड हुन्छ त्यहाँ लडाइँ हुन्छै हुन्छ, र प्रतिशोध पनि सामान्य घटना नै हुन्थ्यो। त्यसैले, यो मानवजाति र यो समाज अस्तव्यस्त हुन्थेन र? (हुन्थ्यो।) शासकहरूलाई अस्तव्यस्त समाज सम्हाल्न सजिलो हुन्छ, कि हुँदैन? (हुँदैन, यसलाई सम्हाल्न सजिलो हुँदैन।) यही कारणले गर्दा, यी तथाकथित सामाजिक शिक्षाविद् र विचारकहरूले मानिसहरूलाई अर्ती र अन्तर्दृष्टि दिन नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ अघि सार्छन्, ताकि तिनीहरूलाई अन्यायपूर्ण व्यवहार वा भेदभाव हुँदा, अपमान गरिँदा, वा दुर्व्यवहार गरिँदा वा कुल्चीमिल्ची पारिँदासमेत, र तिनीहरूको आत्मिक वा शारीरिक कष्ट जति नै ठूलो भए पनि, सर्वप्रथम तिनीहरूले प्रतिशोध लिने कुरा सोच्दै नसोचून्, बरु नैतिकतासम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने यो उत्कृष्ट ठेट उक्तिबारे सोचून्, र यसले तिनीहरूलाई अनजानमै पारम्परिक संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूको पावन्दी स्विकार्न लगाउँछ, र त्यसरी प्रभावकारी ढङ्गले तिनीहरूको सोच र व्यवहार नियन्त्रित हुन्छ, अनि तिनीहरूले अरू व्यक्तिहरू, राज्य र समाजप्रति पाल्ने घृणा हटेर जान्छ। जब मानवतामा अनिवार्य रूपले हुने यी शत्रुता र क्रोध अनि व्यक्तिको मर्यादा रक्षा गर्ने नैसर्गिक सोचहरू हट्छन्, तब के यो समाजमा मानिसहरूबीच हुने संघर्ष र प्रतिशोधहरू उल्लेखनीय हदसम्म कम हुनेछैनन् र? (हुनेछन्।) उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “यसलाई छोडिदिऊँ, सम्झौता गरे द्वन्द्व समाधान गर्न सजिलो हुन्छ। भनाइ नै छ नि ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू।’ उसले मेरो परिवारको हत्या गर्नुका कारणहरू थिए। दुई गुट भएर न झगडा हुन्छ, यसमा दुवै गुटले लिँडेढिपी गरेकै हुन्छन्। यसबाहेक, मेरो परिवार बितेको वर्षौँ भइसक्यो, यस विषयलाई फेरि कोट्याउनुको के तुक छ र? जहाँ सम्भव छ त्यहाँ नरम बन्नुपर्छ—मानिसहरूले दिलदार हुन सिक्नैपर्छ, र त्यसपछि आफ्नो घृणा त्याग्नुपर्छ, अनि तिनीहरूले आफ्नो घृणा त्याग्न सके मात्र, तिनीहरू जीवनमा खुसी हुन सक्छन्।” अनि, अरू मानिसहरू पनि छन् जो यसो भन्छन्: “बितेको कुरा नकोट्याऊँ। यदि उसले मप्रति सानातिना गुनासोहरू गर्दैन वा मलाई पहिलेजस्तो शत्रु ठान्दैन भने, म पनि ऊसँग झगडा गर्नैछैनँ, र हामी नयाँ सुरुवात गर्नेछौँ। भनाइ नै छ नि, ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू।’” यस्ता मानिसहरूले, तिनीहरू जो भए पनि, तिनीहरूले आफूले बदला लिनै लागेको बेला आफूलाई अचानक संयमित पार्छन् भने, के तिनीहरूको बोली, कार्य र सैद्धान्तिक आधार सबै मूल रूपमा “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्ता विचार र दृष्टिकोणहरूको प्रभावबाट उत्पन्न भएका हुँदैनन् र? (हुन्छन्।) अझ अरू मानिसहरू पनि छन् जो यसो भन्छन्: “यो सब वादविवाद किन? तिमी त राम्रो मानिसको उदाहरण हौ, तिमी यस्तो जाबो नगण्य कुरासमेत त्याग्न सक्दैनौ! कति महान् व्यक्तिहरूको त हृदय संसार अटाउनेजतिकै ठूलो हुन्छ। कम्तीमा, सानो उदारता त देखाऊ! के मानिसहरू जीवनमा अलिकति दिलदार हुनुपर्दैन र? सानातिना गुनासाहरू पालिराख्नुभन्दा एक कदम पछि सरेर फराकिलो नजरले हेर। यो सब वादविवाद गरेको गर्यै देख्दा हाँस मात्र उठ्छ।” यी भनाइ र विचारहरूमा सांसारिक मामिलप्रतिको एकप्रकारको मानव मनोवृत्ति समेटिएको हुन्छ, जुन मनोवृत्ति “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ र नैतिकतासम्बन्धी उत्कृष्ट ठेट उक्तिहरूका यस्तै अन्य भनाइहरूबाट मात्र आउँछ। मानिसहरू यी भनाइहरूद्वारा प्रशिक्षित र प्रभावित हुन्छन्, अनि आफूले मानिसहरूलाई अर्ती र अन्तर्दृष्टि दिन केही भूमिका निभाएको महसुस गर्छन्, त्यसैले तिनीहरू यी कुराहरूलाई सही र उचित ठान्छन्।
के कारण मानिसहरू घृणा त्याग्न सक्छन्? मुख्य कारणहरू के हुन्? एकातर्फ, तिनीहरू नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने यो भनाइद्वारा प्रभावित हुन्छन्। अर्कोतर्फ, तिनीहरू यदि सानातिना गुनासाहरू गरियो, मानिसहरूलाई घृणा गरिरहियो, र अरूप्रति असहनशील बनियो भने, समाजमा स्थान पाउन सकिनेछैन, र जनविचारद्वारा निन्दित होइनेछ र मानिसहरूले खिसी गर्नेछन्, त्यसैले मन नलागीनलागी वा इच्छा नभईनभई पनि आफ्नो रिस दबाउनैपर्छ भन्ने सोचले चिन्तित हुन्छन्। एकातिर, मानव नैसर्गिक प्रवृत्तिलाई हेर्दा, यो संसारमा जिउने मानिसहरूले यो सब दमन, निरर्थक चोट र अन्यायपूर्ण व्यवहार सहन सक्दैनन्। भन्नुको अर्थ, यी कुराहरू सहन सक्ने क्षमता मानिसहरूको मानवतामा छैन। तसर्थ, “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ कसैमाथि लाद्नु अन्याय र अमानवीय कुरा हो। अर्कोतिर, यो स्पष्ट छ कि, यस्ता विचार र रायहरूले यो मामिलाप्रतिको मानिसहरूको हेराइ र दृष्टिकोण प्रभावित पार्ने वा बङ्ग्याउने गर्छन्, र त्यसैले तिनीहरू यस्ता मामिलाहरूलाई उचित तरिकाले सम्हाल्न नसक्ने हुन्छन्, र तिनीहरूले “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्ता भनाइहरूलाई नै सही र सकारात्मक कुरा ठान्छन्। मानिसहरूलाई अन्यायपूर्ण व्यवहार हुँदा, जनविचारको निन्दाबाट जोगिनको लागि आफूले भोगेको अपमान र असमान व्यवहारलाई मनमा गुम्साएर राख्नु अनि प्रतिशोधको मौका कुर्नुबाहेक तिनीहरूसँग अर्को कुनै विकल्प रहँदैन। तिनीहरू मुखले चाहिँ राम्रोजस्तो लाग्ने “‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू’ भन्नेजस्ता भनाइ अरूले सुन्ने गरी बोल्छन्। केही छैन, बदला लिनुको कुनै अर्थ छैन, यो त बितेको कुरा हो,” भनेर भन्छ्न्, तैपनि मानव नैसर्गिक प्रवृत्तिले तिनीहरूलाई यो घटनाद्वारा तिनीहरूमा पुगेको हानिलाई कहिल्यै बिर्सन दिँदैन, भन्नुको अर्थ यो घटनाले तिनीहरूको तन र मनमा पुऱ्याएको हानि कहिल्यै मेटाउन वा हटाउन सकिँदैन। मानिसहरूले “घृणालाई भुलिदेऊ, यो मामिला सकिसक्यो, यो बितेको कुरा हो” भनेर भन्नु त “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्ता विचार र दृष्टिकोणको बन्धन र प्रभावले सिर्जना गर्ने देखावटी रूप मात्र हो। अनि अवश्य नै, मानिसहरू यस्ता विचार र दृष्टिकोणद्वारा सीमित पनि हुन्छन्, अनि यो तबसम्म हुन्छ जबसम्म तिनीहरू आफूले ती अभ्यास गर्न नसके, आफूमा जहाँ सम्भव छ त्यहाँ नरम हुने हृदय वा उदारता नभए, सबैले तिनीहरूलाई तुच्छ ठान्नेछन् र निन्दा गर्नेछन्, र समाज वा समुदायमा तिनीहरूलाई झन् बढी भेदभाव गरिनेछ भनेर सोच्छन्। अनि, भेदभावको परिणाम के हुन्छ? यसको परिणाम यो हुन्छ कि, जब तँ मानिसहरूसँग सम्पर्क गरेर आफ्नो कामधन्दा गर्न थाल्छस्, तब मानिसहरूले यसो भन्नेछन्, “यो मान्छे सानो मनको र प्रतिशोधी खालको छ। योसँग व्यवहार गर्दा होसियार हुनुपर्छ!” तैँले समुदायमा आफ्नो कामधन्धा थाल्दा, यो थप असरदायी बाधा बन्छ। किन यस्तो थप बाधा भएको हो? किनभने “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने विचार र दृष्टिकोणले समग्रमा समाजलाई नै प्रभाव पारेको हुन्छ। समाजको चलनले समग्रमा यस्तो सोचको सम्मान गर्छ, अनि सारा समाज यसद्वारा सीमित, प्रभावित र नियन्त्रित हुन्छ, तसर्थ यदि तैँले यसलाई अभ्यास गर्न सकिनस् भने, समाजमा स्थान पाउन र आफ्नो समुदायमा बाँच्न गाह्रो हुनेछ। त्यसैले, कतिपय मानिसहरूसँग यस्ता सामाजिक चलनहरूप्रति समर्पित भई “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्ता भनाइ र दृष्टिकोण पछ्याउनु र दयनीय जीवन जिउनुबाहेक अर्को कुनै विकल्प हुँदैन। यी घटनाहरूलाई विचार गर्दा, के यी तथाकथित नैतिकवादीहरूले नैतिक विचार र दृष्टिकोणसम्बन्धी यी भनाइहरू अघि सार्नुका निश्चित उद्देश्य र अभिप्रायहरू थिएनन् र? के तिनीहरूले मानिसहरू अझ स्वतन्त्र भई जिउन सकून्, अनि तिनीहरूको शरीर, मन र आत्मा अझ धेरै मुक्त होस् भनेर यसो गरेका थिए त? अथवा के मानिसहरू अझ धेरै खुसी भएर जिउन सकून् भनेर यसो गरिएको थियो त? अवश्य नै थिएन। नैतिक आचरणसम्बन्धी यी भनाइहरूले मानिसहरूको सामान्य मानवताका आवश्यकताहरू पटक्कै पूरा गर्दैनन्, अनि मानिसहरू सामान्य मानवतामा जिउन सकून् भनेर यी बिलकुलै अघि सारिएका थिएनन्। बरु यी भनाइहरूले त पूर्णतया शासकवर्गलाई मानिसहरूमाथि नियन्त्रण जमाउन र आफ्नो शक्ति स्थिर राख्न मात्र सघाउ पुऱ्याउँछन्। यी भनाइहरूले शासकवर्गको पक्षमा काम गर्छन्, अनि शासकवर्गले सामाजिक व्यवस्था र सामाजिक चलनहरूलाई वशमा राख्न सकून् भनी यी अघि सारिएका थिए, र यसरी तिनीहरूले यी कुरा प्रयोग गरेर हरेक व्यक्ति, हरेक परिवार, हरेक व्यक्तिविशेष, हरेक समुदाय, हरेक समूह र विभिन्न सबै समहूद्वारा गठित समाजलाई बन्धनमा पार्दै आए। यस्ता समाजमा, यस्ता नैतिक विचार र दृष्टिकोणको शिक्षण, प्रभाव र सिकाइअन्तर्गत समाजको मूलधार नैतिक विचार र दृष्टिकोण पैदा हुन्छ र फस्टाउँछ। यसरी सामाजिक नैतिकता र सामाजिक चलनहरू फस्टाउनु मानव जीवन अस्तित्वको लागि हितकर हुँदैन, यो न त मानव सोचको प्रगति र शुद्धीकरणको लागि, न त यो मानवता विस्तारको लागि नै हितकर हुन्छ। बरु उल्टै, यी नैतिक विचार र दृष्टिकोणहरू उत्पन्न भएको कारण, मानव सोच नियन्त्रण गर्न सकिने हदमा सीमित भइदिन्छ। अनि, अन्त्यमा कसलाई फाइदा हुन्छ त? मानवजातिलाई? कि शासकवर्गलाई? (शासकवर्गलाई।) सही हो, आखिरमा फाइदा शासकवर्गलाई नै हुन्छ। मानिसहरूले यी नैतिक शास्त्रपदहरूलाई आफ्नो सोच र नैतिक आचरणको आधारको रूपमा लिएका हुनाले, तिनीहरूमाथि शासन गर्न झन् सजिलो हुन्छ, तिनीहरू आज्ञाकारी नागरिक बन्ने सम्भावना झन् धेरै हुन्छ, तिनीहरूमाथि चालबाजी गर्न अझ सजिलो हुन्छ, तिनीहरू आफूले गर्ने हरेक कुरामा नैतिक शास्त्रपदका विभिन्न भनाइहरूद्वारा अझ सजिलै नियन्त्रित हुन्छन्, अनि तिनीहरू सामाजिक प्रणाली, सामाजिक नैतिकता, सामाजिक चलन र जनविचारहरूद्वारा झन् सजिलै नियन्त्रित हुन्छन्। यसरी, एक निश्चित हदसम्म, एउटै सामाजिक प्रणाली, नैतिक वातावरण, र सामाजिक चलनको अधीनमा रहने मानिसहरूमा मुल रूपमा सर्वसम्मत विचार र दृष्टिकोण, अनि आफूलाई कसरी व्यवहारमा ढाल्ने भन्नेबारे एउटै न्यूनमत मान्यता हुन्छ, किनभने तिनीहरूका विचार र दृष्टिकोणलाई यी तथाकथित नैतिकवादी, विचारक र शिक्षाविद्हरूले प्रशोधन र मानकीकरण गरेका हुन्छन्। अनि, यो “सर्वसम्मत” शब्दको अर्थ के हो त? यसको अर्थ, सबै शासितवर्गलाई—तिनीहरूको विचार र सामान्य मानवतालगायत सबैलाई—नैतिक शास्त्रपदका यी भनाइहरूद्वारा घुलमिलाइएको र सीमित पारिएको हुन्छ। अनि, मानिसहरूका विचारहरूलाई नियन्त्रित पारिन्छ, र त्यससँगै तिनीहरूको मुख र दिमाग पनि नियन्त्रित पारिन्छ। सबैलाई पारम्परिक संस्कृतिका यी नैतिक विचार र दृष्टिकोणहरू स्विकार्न बाध्य पारिन्छ, र यसरी एकातर्फ तिनीहरूलाई तिनीहरूको आफ्नै व्यवहारलाई निन्दा र नियन्त्रण गर्न, र अर्कोतर्फ अरू र यो समाजलाई निन्दा गर्न प्रयोग गरिन्छ। निश्चय नै, त्यो सँगसँगै तिनीहरू नैतिक शास्त्रपदका यी भनाइहरूमा केन्द्रित जनविचारहरूद्वारा पनि नियन्त्रित हुन्छन्। यदि तँलाई आफ्नो कार्यशैलीले “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ उल्लङ्घन गर्छ भन्ने लाग्छ भने, तँलाई साह्रै खिन्न र असहज महसुस हुन्छ, अनि चाँडै नै तँलाई यस्तो लाग्नेछ, “यदि म जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम हुन सकिनँ भने, यदि म सङ्कुचित हृदय भएको क्षुद्र व्यक्तिजस्तो नीच र सानो मनको छु र घृणा थोरै पनि त्याग्न सक्दिनँ, बरु सधैँ पालेर राख्छु भने, के म हाँसोको पत्र बन्नेछुइनँ र? के मलाई मेरा सहकर्मी र साथीसँगीले भेदभाव गर्नेछैनन् र?” त्यसकारण, तैँले विशेष दिलदार भएको नाटक गर्नैपर्छ। यदि मानिसहरूमा यी व्यवहारहरू छन् भने, के यसको अर्थ तिनीहरू जनविचारद्वारा नियन्त्रित छन् भन्ने हो? (हो।) वस्तुगत रूपले भन्नुपर्दा, तेरो हृदयभित्र अदृश्य जन्जिरहरू छन्, भन्नुको मतलब, जनविचार र सम्पूर्ण समाजद्वारा हुने निन्दा तेरो लागि अदृश्य जन्जिरजस्तै हुन्छन्। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरूलाई परमेश्वरमा विश्वास गर्नु राम्रो हो, र परमेश्वरमा विश्वास गरेर मुक्ति पाइन्छ, अनि परमेश्वरमा विश्वास गर्नु भनेको सही मार्गमा हिँड्नु र खराब कुरा नगर्नु हो भन्ने थाहा छ, तर तिनीहरूले सुरुमा परमेश्वरमा विश्वास गर्दा, यसबारे खुलेर कुरा गर्ने, वा आफ्नो विश्वास स्विकार्ने आँट गर्दैनन्, र तिनीहरू सुसमाचार सुनाउने पनि आँट गर्दैनन्। अनि, किन तिनीहरू यसबारे खुलस्त भएर मानिसहरूलाई बताउने आँट गर्दैनन् त? के यो तिनीहरूमा समग्र वातावरणको असर परेर हो? (हो।) त्यसोभए, यो समग्र वातावरणले तँमा पार्ने प्रभाव र बाधाहरू केके हुन् त? किन तँ परमेश्वरमा विश्वास गर्छु भनेर स्विकार्ने आँट गर्दैनस्? किन तँ सुसमाचार सुनाउने आँटसमेत गर्दैनस्? विश्वासीहरूलाई सताइने निरङ्कुश देशहरूजस्ता विशेष कारणहरूबाहेक, जनविचारबाट आउने विभिन्न भनाइहरू तेरो लागि एकदमै असहनीय हुनु अर्को कारण हो। उदाहरणको लागि, कतिपय मानिसहरू तैँले धर्ममा विश्वास गर्न थालेपछि, परिवारको ख्याल गर्दैनस् भनेर भन्छन्; कतिपय मानिसहरू धर्ममा विश्वास गर्नेहरू अमर बन्न चाहन्छन् र तिनीहरूले आफूलाई समाजबाट अलग राख्छन् भन्दै तँलाई दुष्ट ठहराउँछन्; अरूहरूचाहिँ विश्वासीहरू भोकै बस्न सक्छन् र कैयाँ दिन नथाकीकन नसुती रहन सक्छन् भनेर भन्छन्; अनि अझ कतिपय मानिसहरू त झन् खराब कुराहरू भन्छन्। के तैँले सुरुमा यी रायहरूको प्रभावमा परेर नै परमेश्वरमा विश्वास गर्छु भनेर स्विकार्न आँट नगरेको होइन र? के समग्र सामाजिक वातावरणभित्रका यी रायहरूले तँमा प्रभाव पार्दैनन् र? (पार्छन्।) निश्चित हदसम्म यी कुराहरूले तेरो मुडमा असर गर्छन् र तेरो आत्मगौरवमा चोट पुऱ्याउँछन्, त्यसैले तैँले परमेश्वरमा विश्वास गर्छु भनेर खुलस्तसित स्विकार्ने आँट गर्दैनस्। यो समाज विश्वासी मानिसहरू र परमेश्वरमा विश्वास गर्नेहरूप्रति अमित्रैलो र वैरी भएकोले, अनि कतिपय मानिसहरूले तैँले सहनै नसक्ने नीच अपमानजनक र निन्दात्मक टिप्पणीहरूसमेत गर्ने भएकाले, तैँले परमेश्वरमा विश्वास गर्छु भनेर खुलस्तसित स्विकार्न आँट गर्दैनस्, र तैँले भेलाहरूमा चोरजस्तो खुसुक्क लुकेर जानुपर्छ। यदि अरूले थाहा पाए भने, तिनीहरूले निन्दा गर्छन् भनेर तँ डराउँछस्, त्यसकारण तैँले गर्न सक्ने भनेकै आफ्नो आक्रोश दबाउनु मात्र हो। यसरी, तैँले ठूलो पीडा चुपचाप सहेको हुन्छस्, तर यो सब पीडा भोग्नु धेरै शिक्षाप्रद हुन्छ र यसबाट तैँले धेरै कुराबारे स्पष्ट अन्तर्ज्ञान पाएको र केही सत्यता बुझेको हुन्छस्।
हामीले भर्खरै नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइबारे विस्तृत सङ्गति गरेका छौँ। मानिसहरूको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, यो भनाइले उदारता र फराकिलो मनको सन्दर्भमा व्यक्तिमा हुनुपर्ने निम्नतम नैतिक आचरण के हो भनेर तोकिदिएको छ। तर तथ्य के हो भने, मानिसहरूको मानव अधिकार, मर्यादा, निष्ठा र मानवतामा भएको हानि र प्रभावलाई विचार गर्दा, आपराधिक दुनियाँका लुटेरा र डाकुहरूका शब्दहरूजस्तै यो “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइलाई मात्र प्रयोग गरेर मानिसहरूलाई दिलासा दिनु र सीमित पार्नु भनेको विवेक र समझ भएका मानिसहरूप्रति ठूलो अपमान हो, र यो अमानवीय र अनैतिक कुरा हो। सामान्य मानवतामा जन्मजातै हर्ष, रिस, दुःख, र खुसी हुन्छ। म हर्ष, दुःख र खुसीबारे थप बताउनेछैनँ। रिस पनि सामान्य मानवतामा हुने एउटा संवेग हो। अनि, सामान्यतया कस्तो परिस्थितिमा रिस उठ्छ र स्वतः प्रकट हुन्छ? जब सामान्य मानवताको क्रोध प्रकट हुन्छ—अर्थात्, जब मानिसहरूको निष्ठा, मर्यादा, हित, अनि तिनीहरूको आत्मा र मनमा चोट पुग्छ, र तिनलाई कुल्चिमिल्ची र अपमानित गरिन्छ, तब तिनीहरू स्वभाविक र नैसर्गिक तवरमै रिसाउँछन्, र तिनीहरूमा रुष्टता वा घृणासमेत पैदा हुन्छ—रिस उठ्नुको कारण यही हो, र यो यसको विशिष्ट प्रकटीकरण हो। कतिपय मानिसहरू कारणैबिना रिसाउँछन्। सानातिना कुराले नै तिनीहरूको क्रोध जाग्न सक्छ, वा कसैले अनायसै केही भनिदियो भने, तिनीहरूको चित्त दुख्छ र यसले गर्दा तिनीहरूको रिसको पारो चढ्न सक्छ। तिनीहरू अति रिसाहा हुन्छन्, होइनन् त? यी कुनै पनि कुरा तिनीहरूको आत्मा, निष्ठा, मर्यादा, मानव अधिकार वा आत्मिक संसारसँग सम्बन्धित छैनन्, तैपनि तिनीहरूको रिस नाकको टुप्पोमै पुग्न सक्छ, जसले गर्दा सायद तिनीहरू रिसाहा भएका होलान्। कुनै पनि र हरेक कुरामा रिस पोखाउनु सामान्य कुरा होइन। हामीले यहाँ कुरा गरिरहेको सामान्य मानवताले प्रकट गर्ने रोष, रिस, क्रोध र घृणाबारे हो। यी त मानिसहरूले नैसर्गिक रूपमा देखाउने केही प्रतिक्रियाहरू हुन्। जब व्यक्तिको निष्ठा, मर्यादा, मानव अधिकार र आत्मा कुल्चिमिल्ची पारिन्छ, अपमानित गरिन्छ, वा तिनमा चोट पुऱ्याइन्छ, तब उक्त व्यक्ति रुष्ट हुन्छ। यो रुष्टता एकछिन झनक्कै झर्कनु होइन, न त यो क्षणिक अनुभूति नै हो, बरु यो त व्यक्तिको निष्ठा, मर्यादा र आत्मामा आघात पुग्दा उसले देखाउने सामान्य मानव प्रतिक्रिया हो। अनि, यो सामान्य मानव प्रतिक्रिया भएकोले, यो प्रतिक्रिया जायज र तर्कसङ्गत छ भन्न सकिन्छ, त्यसैले यो अपराध होइन, र यसलाई नियन्त्रित गर्नुपर्दैन। जहाँसम्म यो हदसम्म मानिसहरूलाई चोट पुऱ्याउने समस्याहरूको कुरा छ, तिनलाई चाहिँ निष्पक्ष ढङ्गमा समाधान गर्नु र सम्हाल्नुपर्छ। यदि यो मामिलालाई उचित तवरमा समाधन गर्न र निष्पक्ष तरिकामा सम्हाल्न सकिँदैन भने, र मानिसहरूले “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ अभ्यास गरेको अनुचित अपेक्षा गरिन्छ भने, यो पीडितमाथि गरिएको अनैतिक र अमानवीय कार्य हो, र यो कुराबारे मानिसहरू सचेत हुनुपर्छ।
नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइबारे हामीले छलफल गरेका बुँदाहरू केके हुन्? अब तिनलाई सरसर्ती हेरौँ त। यो भनाइको सार पनि नैतिक आचरणसम्बन्धी अन्य भनाइहरूको सारजस्तै छ। ती सबैले शासकवर्ग र सामाजिक चलनहरूको पक्षमा काम गर्छन्—तिनलाई मानवताको दृष्टिकोणबाट सुरु गरेर अगाडि सारिएको होइन। यी नैतिक शास्त्रपदहरूले शासकवर्ग र सामाजिक चलनहरूको पक्षमा काम गर्छन् भनेर भन्नु तिमीहरूले परमेश्वरमा विश्वास गरेर बुझ्नुपर्ने र प्राप्त गर्न सक्ने कुराको हदभन्दा केही बाहिर हुन सक्छ, तर यो राजनीति, सामाजिक विज्ञान र मानव सोचबारे केही थाहा हुनेहरूको लागि भने केही हदसम्म प्राप्त गर्न सकिने नै कुरा हो। मानव दृष्टिकोणबाट हेर्दा, अर्थात् तेरो आफ्नै दृष्टिकोणबाट हेर्दा, तँ यस्ता कुराहरूलाई कसरी सम्हाल्नुपर्छ? उदाहरणको लागि, मानिलिऊँ तँ पहिले आफ्नो विश्वासको खातिर पक्राउ परी जेल परेको थिइस्, र तैँले यातना भोगेको थिइस्। कैयौँ दिन र रात ठूलो रातो अजिङ्गरले तँलाई सुत्न दिएन र अधमरो हुञ्जेल सताइरह्यो। तँ पुरुष वा महिला जे भए पनि, तेरो शरीर र मनले हरप्रकारको दुर्व्यवहार र सतावट भोग्यो, अनि ती दियाबलसहरूले तँलाई हरप्रकारको फोहोरी र निन्दात्मक भाषा प्रयोग गरेर अपमान, उपहास र आक्रमण पनि गरिरहे। तैँले यो सतावट भोगेपछि, तँलाई यो देश र सरकारप्रति कस्तो महसुस हुन्छ? (घृणा।) यसले घृणा उत्पन्न गराउँछ, यो सामाजिक प्रणालीप्रतिको घृणा, यो सत्तारुढ दलप्रतिको घृणा, र यो देशप्रतिको घृणा उत्पन्न गराउँछ। पहिले राज्य प्रहरीलाई देख्दा तँमा गहिरो आदरभाव जाग्ने गर्थ्यो, तर तिनीहरूको सतावाट, यातना र दुर्व्यवहारमा परेपछि, त्यो तेरो पहिलेको आदरभाव हराएको छ, अनि तेरो हृदय एउटै शब्दले भरिएको छ, र त्यो हो घृणा। तिनीहरूमा मानवताको कमी भएकोमा घृणा, तिनीहरूमा सरासर इमानहीनता भएकोमा घृणा, र तिनीहरूले जनावर र दियाबलस शैतानले जस्तो कार्य गरेकोमा घृणा। तैँले राज्य प्रहरीबाट यातना, दुर्व्यवहार र अपमानको ठूलो कष्ठ भोगे पनि, तिनीहरूको वास्तविक रूप देखेको छस् र तिनीहरू सबै मानव खाल ओढेका पशु अनि सत्यता र परमेश्वरलाई घृणा गर्ने दियाबलस हुन् भनेर देखेको छस्, त्यसैले तँमा तिनीहरूप्रति घृणा भरिएको छ। यो व्यक्तिगत घृणा वा व्यक्तिगत गुनासो होइन, यो त तिनीहरूको दुष्ट सार स्पष्टसित देख्दाको परिणाम हो। यो तैँले कल्पना, अडकल वा निर्धारित गरेको कुरा होइन, यो सब त तिनीहरूले तँलाई अपमान र दुर्व्यवहार गरेको, र सताएको स्मरण हो—तिनीहरूको हरेक व्यवहार, कार्य र बोलीलगायतको स्मरण हो—जसले गर्दा तेरो हृदय घृणाले भरिएको छ। के यो सामान्य होइन र? (हो।) तँ घृणाले भरिएपछि, यदि कसैले तँलाई “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू। घृणा पालेर नजिउनू। घृणा त्याग्नु नै यसलाई सम्हाल्ने सर्वोत्तम तरिका हो,” भनेर भन्छ भने, यो कुरा सुन्दा तँलाई कस्तो लाग्नेछ? (घिन लाग्नेछ।) तँलाई घिनबाहेक अरू के नै लाग्न सक्छ र? त्यसैले मलाई बता, के यो घृणा त्याग्नु सम्भव छ त? (छैन।) यसलाई त्याग्न सकिँदैन। के सुल्झाउनै नसकिने घृणालाई त्याग्न सकिन्छ त? यदि कसैले तँलाई मनाउन “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ प्रयोग गर्छ भने, के तँ त्यो घृणा त्याग्न सक्छस् त? तैँले कस्तो प्रतिक्रिया जनाउँछस्? तेरो पहिलो प्रतिक्रिया यस्तो हुनेछ, “यो ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू’ भन्ने भनाइ सब मिथ्या दुष्ट शब्दहरू हुन्, यो त व्यर्थका रमितेहरूले गर्ने गैरजिम्मेवार टिप्पणी हो! पारम्परिक संस्कृतिका विचार र दृष्टिकोणहरू फैलाउने यी मानिसहरूले हरदिन इसाईहरू र असल मानिसहरूलाई सताउँछन्—के तिनीहरू यी शब्दहरूद्वारा संयमित र प्रभावित हुन्छन् त? तिनीहरू त ती हरेक व्यक्तिलाई नधपाई वा निमिट्यान्न नपारी रोकिनेछैनन्! तिनीहरू भेष बदलेका दियाबलस र शैतानहरू हुन्। मानिसहरू जीवित हुँदा, उनीहरूमाथि तिनीहरूले अत्याचार गर्छन्, र उनीहरू मरेपछि अरूलाई बहकाउन तिनीहरूले सहानुभूतिका एकदुई शब्द बोल्छन्। के त्यो असाध्यै दुष्टपन होइन र?” के तैँले यसरी प्रतिक्रिया देखाउने र यस्तो महसुस गर्नेछैनस् र? (गर्नेछु।) तैँले निश्चय नै यस्तो महसुस गर्नेछस्, तँलाई मनाउन खोज्नेलाई घृणा गर्नेछस्, यहाँसम्म कि तिनीहरूलाई श्राप दिनसमेत चाहनेछस्। तर कतिपय मानिसहरूले बुझ्दैनन्। तिनीहरू भन्छन्, “किन तिमी यो गर्दै छौ? के यो घृणित काम होइन र? के यो द्वेषपूर्ण छैन र?” यी त व्यर्थका रमितेहरूका गैरजिम्मेवार टिप्पणीहरू हुन्। अनि, तैँले यस्तो प्रत्युत्तर दिनेछस्: “म मान्छे हुँ, ममा मर्यादा र निष्ठा छ, तर तिनीहरूले मलाई मानवजस्तो व्यवहार गरेनन्। बरु तिनीहरूले मलाई जनावर वा पशुजस्तो व्यवहार गरे, र मेरो निष्ठा र मर्यादामा ठूलो आघात पुऱ्याए। के द्वेषपूर्ण त तिनीहरू होइनन् र? तपाईं तिनीहरूको द्वेषपूर्ण व्यवहारलाई मौन तरिकामा स्विकार्नुहुन्छ, तर हामीले तिनीहरूलाई प्रतिकार र घृणा गर्दा, हाम्रो निन्दा गर्नुहुन्छ। त्यसो गरेर तपाईं के बन्नुहुन्छ? के तपाईं दुष्ट व्यक्ति बन्नुहुन्न र? तिनीहरू हामीलाई मानवजस्तो व्यवहार गर्दैनन्, तिनीहरू हामीलाई यातना दिन्छन्, तर तपाईंचाहिँ अझै हामीलाई मानव नैतिक आचरण परिपालन गर्नू र दुष्टताको ऋण भलाइले तिर्नू भनेर भन्नुहुन्छ। के तपाईं बकवास मात्र गरिरहनुभएको छैन र? के तपाईंको मानवता सामान्य छ? तपाईं त झूटो र ढोँगी हुनुहुन्छ। तपाईं असाध्यै द्वेषपूर्ण मात्र होइन, दुष्ट र बेसरम पनि हुनुहुन्छ!” तसर्थ, कसैले तँलाई “यसलाई बिर्सिदिनुहोस्, यो कुकरा त सक्किसक्यो, द्वेष नराख्नुहोस्। यदि तपाईं सधैँ यस्तो छुद्र हुनुभयो भने, अन्त्यमा तपाईंलाई नै चोट पुग्नेछ। मानिसहरूले घृणा त्यागेर जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्ने अभ्यास गर्नुपर्छ,” भनेर सान्त्वना दियो भने, तँलाई त्यो कस्तो लाग्नेछ? के तँलाई यस्तो लाग्नेछैन र, “यो सब पारम्परिक चिनियाँ संस्कृति त शासकवर्गले मानिसहरूलाई बहकाउन र नियन्त्रण गर्न प्रयोग गर्ने औजार मात्र हो। तिनीहरू आफैचाहिँ कहिल्यै पनि यी विचार र दृष्टिकोणहरूमा बाँधिदैनन्, तर तिनीहरूले हरेक दिन मानिसहरूलाई बहकाउँछन् र क्रूरतापूर्वक चोट पुऱ्याउँछन्। म मर्यादा र निष्ठा भएको व्यक्ति हुँ, र मलाई अमानवीय तरिकाले खेलबाड गरियो र जनावर वा पशुलाई जस्तै दुर्व्यवहार गरियो। मैले तिनीहरूसामु असाध्यै धेरै अपमान र बदनामी भोगेँ, मलाई सताइयो र आफ्नो मर्यादा र निष्ठाबाट वञ्चित गरियो, जसले गर्दा म मानवजस्तो समेत देखिइनँ। तैपनि, तपाईंचाहिँ अझै नैतिकताको कुरा गर्नुहुन्छ? यस्तो ठूल्ठूला आडम्बरी कुरा गर्ने तपाईं को हो? के म एकचोटि अपमानित भएर पुगेन र तपाईं फेरि मलाई तिनीहरूबाट अपमानित गराउन चाहनुहुन्छ? मसित यो घृणा त्याग्ने कुनै उपाय छैन!” के यो सामान्य मानवता प्रकट भएको होइन र? (हो।) यो सामान्य मानवता प्रकट भएको हो। कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “यो सामान्य मानवता प्रकट भएको होइन, यो त घृणा भड्काइएको हो।” त्यो अवस्था हो भने, यो व्यक्तिको व्यवहार र यो घृणाको कारण को हो? के तँलाई थाहा छ? यदि तिनीहरूलाई ठूलो रातो अजिङ्गरले क्रूरतापूर्वक नसताएको भए, के तिनीहरूले यस्तो व्यवहार गर्थे होला त? तिनीहरूलाई सताइएको थियो र तिनीहरू अहिले आफ्नो मनको बह पोख्दै छन्—त्यो कसरी घृणा भड्काउनु हो र? शैतानी शासनहरूले मानिसहरूलाई यसरी सताउँछन्, तैपनि के तिनीहरूले मानिसहरूलाई आफ्नो मनको कुरा भन्न नदिने? शैतानले मानिसहरूलाई सताउँछ, र पनि तिनीहरूको मुख बन्द गर्न चाहन्छ। यसले तिनीहरूलाई घृणा वा प्रतिकार गर्न दिँदैन। यो कस्तो प्रकारको तर्क हो? के सामान्य मानवता भएका मानिसहरूले दमन र शोषणको विरोध गर्नु हुँदैन र? के तिनीहरू केवल नम्र भई समर्पित हुनुपर्ने हो? शैतानले हजारौँ वर्षदेखि मानवजातिलाई भ्रष्ट तुल्याउँदै र हानि गर्दै आएको छ। एकपटक सत्यता बुझेपछि, विश्वासीहरू जाग्नुपर्छ, शैतानको प्रतिकार गर्नुपर्छ, यसलाई खुलासा गर्नुपर्छ, घृणा गर्नुपर्छ र योविरुद्ध विद्रोह गर्नुपर्छ। यो सामान्य मानवता हो, र यो पूर्णतया स्वाभाविक र जायज कुरा हो। सामान्य मानवताले गर्न सक्नुपर्ने असल र धार्मिक कार्य यही हो, अनि परमेश्वर यसको प्रशंसा गर्नुहुन्छ।
जुनै कोणबाट हेरे पनि, नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू,” भन्ने भनाइ एकदमै अमानवीय र घृणित छ। यसले शासितवर्गलाई कुनै अन्यायपूर्ण व्यवहारको प्रतिरोध नगर्नू—तिनीहरूको निष्ठा, मानमर्यादा र मानव अधिकारप्रति कुनै आक्रमण, उपहास, वा चोट पुऱ्याइए पनि—विनम्र भई त्यो स्विकार्नू भन्छ। तिनीहरूले बदला लिनु वा घृणा गर्नेबारे सोच्नु हुँदैन, झन् प्रतिशोध लिने त कुरै आउँदैन, बरु जहाँ सम्भव छ त्यहाँ नरम बन्ने सुनिश्चित गर्नुपर्छ। के यो अमानवीय कुरो होइन र? यो एकदमै स्पष्ट छ, यो अमानवीय कुरो हो। शासितवर्ग अर्थात् साधारण मानिसहरूले यो सब गर्नुपर्ने र यसप्रकारको नैतिक आचरणअनुसार चल्नुपर्ने कुरा विचार गर्दा, के शासकवर्गको नैतिक आचरण यो मापदण्डभन्दा बढी हुनुपर्ने होइन र? के यो झनै बढी रूपमा तिनीहरूले गर्नुपर्ने कुरा होइन र? के तिनीहरूले यसो गरेका छन् त? के तिनीहरू यसो गर्न सक्छन् त? के तिनीहरूले आफूलाई नियन्त्रण र मापन गर्न यो भनाइ प्रयोग गरे त? के तिनीहरूले यो भनाइलाई आफ्ना मानिसहरू, आफूले शासन गर्ने मानिसहरूसँग व्यवहार गर्दा प्रयोग गरे त? (गरेनन्।) तिनीहरूले कहिल्यै पनि यसो गरेनन्। तिनीहरू मानिसहरूलाई यो समाज, यो देश वा शासकवर्गलाई वैरी नठान्नू, र समाज वा समुदायमा जस्तोसुकै अन्यायपूर्ण व्यवहार भोगे पनि, र शारीरिक, मानसिक र आत्मिक रूपमा जति नै कष्ट भोगे पनि, जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम हुन सिक्नू भनेर मात्र भन्छन्। तर अर्कोतर्फ, यदि साधारण मानिसहरूले, अर्थात् तिनीहरूको नजरका सर्वसाधरणहरूले तिनीहरूलाई “नाइँ,” भने वा शासकवर्गको हैसियत, शासन र अख्तियारबारे विमती राखे वा आवाज उठाए भने, उनीहरूलाई कडाइसाथ नियन्त्रित गरिन्छ, र कठोर सजायसमेत दिइन्छ। के “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइलाई समर्थन गर्ने शासकवर्गले मानिसहरूप्रति राख्नुपर्ने नैतिक आचरण यही हो त? यदि शासितवर्गका साधारण मानिसहरूमाझ थोरै मात्र समस्या वा थोरै मात्र हेरफेर भयो भने पनि, वा यदि मानिसहरूले अलिकति मात्र विरोधी सोच राखे भने पनि, त्यसलाई तुरुन्तै दबाइन्छ। तिनीहरू मानिसहरूको हृदय र मन नियन्त्रण गर्छन्, र मानिसहरूलाई कुनै सम्झौता नगरी आफ्नो कुरा मान्न बाध्य पार्छन्। यो त यी भनाइहरूले भनेजस्तै हो, “राजाले भारदारलाई मर्ने आदेश दिए, ऊसँग मर्नुको विकल्प हुँदैन,” र “आकाशमुनिको सबै जमिन राजाकै सम्पति हो, संसारका सबै मानिस राजाकै रैती हुन्।” यसको मतलब, शासकले जे गर्छ त्यो सही हुन्छ, र मानिसहरू उसको बहकाउमा लाग्नुपर्छ, ऊबाट नियन्त्रित हुनुपर्छ, ऊबाट अपमानित हुनुपर्छ, उसको खेलबाडमा पर्नुपर्छ, ऊबाट कुल्चिमिल्ची हुनुपर्छ, र अन्त्यमा उसको हातबाट नष्ट हुनुपर्छ; अनि शासकवर्गले जे गरे पनि, तिनीहरू सही हुन्छन्, र मानिसहरू जीवित रहुञ्जेल, उनीहरू आज्ञाकारी नागरिक बन्नैपर्छ, तर राजाप्रति अबफादार कदापि हुनु हुँदैन। राजा जति नै खराब भए पनि, उसको शासन जति नै खराब भए पनि, साधारण मानिसहरूले “नाइँ,” भन्नै हुँदैन र प्रतिरोध गर्ने सोच राख्नै हुँदैन, बरु पूर्ण आज्ञापालन गर्नैपर्छ। “संसारका सबै मानिस राजाकै रैती हुन्,” मतलब, राजाले शासन गर्ने साधारण मानिसहरू उसका रैती हुन्, त्यसैले के राजाले ती साधारण मानिसहरूप्रति “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइको उदाहरण कायम गर्नुपर्दैन र? साधारण मानिसहरू मूर्ख, अज्ञानी, अनभिज्ञ र कानुन नबुझ्ने हुने भएकाले प्रायः केही गैरकानुनी र आपराधिक कामहरू गर्ने गर्छन्। त्यसैले, के राजाले नै सबैभन्दा पहिला “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ लागू गर्नुपर्दैन र? आफ्ना छोराछोरीसँग नरम भएजस्तै साधारण मानिसहरूसँग पनि नरम हुनु—के राजाले गर्नुपर्ने त्यही होइन र? के राजामा पनि यस्तो उदारता हुनुपर्दैन र? (पर्छ।) त्यसोभए, के उसले आफूलाई यो मापदण्ड दिन्छ त? (दिँदैन।) जब राजाहरूले धार्मिक विश्वास दबाउने आदेश दिए, के तिनीहरूले आफूमाथि “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ पालन गर्ने मापदण्ड तोके त? तिनीहरूका सैनिक र प्रहरी बलले इसाईहरूलाई क्रूरतापूर्वक सताउँदा र यातना दिँदा, के तिनीहरूले आफ्नो सरकारलाई “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भनाइ पालन गर्नू भनेर भने त? तिनीहरूले आफ्नो सरकार वा आफ्नो प्रहरी बललाई त्यसो गर्नू भनेर कहिल्यै भनेनन्। बरु, तिनीहरूले सरकार र प्रहरी बललाई कडाइसाथ धार्मिक विश्वास दबाउनू भनेर जोर र दबाब दिए, र “दण्डहीनतासाथ तिनीहरूलाई कुटेर मार्नू” र “गुपचुपसाथ तिनीहरूलाई सिध्याउनू” भन्नेजस्ता आदेशहरूसमेत दिए, जसले यो दुष्ट संसारका राजाहरू दियाबलस हुन्, तिनीहरू दियबालस राजा हुन्, तिनीहरू शैतान हुन् भन्ने देखाउँछ। तिनीहरू अधिकारीहरूलाई चाहिँ आगो बाल्न दिन्छन्, तर मानिसहरूलाई दियो बाल्नसमेत दिँदैनन्। मानिसहरूले तिनीहरूविरुद्ध आवाज उठाउलान् भन्ने डरले, तिनीहरू यी मानिसहरूलाई नियन्त्रित र सीमित पार्न नैतिक आचरणसम्बन्धी यी पारम्परिक भनाइहरू प्रयोग गर्छन्। त्यसैले, शासकवर्गले मानिसहरूलाई बहकाउन नैतिक आचरणसम्बन्धी हरप्रकारका भनाइहरू प्रयोग गर्छन्। तिनीहरूको एउटै उद्देश्य मानिसहरूको हातखुट्टा जकड्नु र बाँध्नु हो, ताकि मानिसहरू तिनीहरूको शासनप्रति समर्पित होऊन्, र तिनीहरूको प्रतिरोध नगरून्। तिनीहरू नैतिक आचरणसम्बन्धी यी सिद्धान्तहरू मानिसहरूलाई आँखोमा छारो हाली मूर्ख बनाउन र छल्न प्रयोग गर्छन्, ताकि तिनीहरू झुक्न र आज्ञाकारी नागरिक बन्न सकून्। शासकवर्गले जति नै जे-जसरी कुल्चीमिल्ची गरे पनि, जति नै दमन र शोषण गरे पनि, मानिसहरू यसप्रति नम्र भई समर्पित हुन मात्र सक्छन्, र पटक्कै विरोध गर्न सक्दैनन्। मृत्युको मुखमा पर्दासमेत, मानिसहरू भाग्न मात्र रोज्न सक्छन्। उनीहरू विरोध गर्न सक्दैनन्, न त प्रतिरोध गर्ने सोच नै राख्न सक्छन्। उनीहरूले आफू आज्ञाकारी नागरिक हुँ, आफू राजाको शासनप्रति सदा समर्पित र राजाप्रति सदा बफादार रहनेछु भनेर देखाउन कोदालो र हँसिया हेर्न वा तिनलाई साथमा राख्नसमेत सक्दैनन्, न त कर्दा र नङ काट्नेसमेत बोक्न नै सक्छन्। उनीहरूको बफादारिता कुन हदसम्मको हुनुपर्छ? यतिसम्म कि कसैले पनि “हामीले जनता भएर हाम्रा राजाको रेखदेख र नियन्त्रण गर्न पारम्परिक संस्कृतिका विचार र दृष्टिकोणहरू प्रयोग गर्नैपर्छ” भनेर भन्ने आँट गर्दैन, र राजाले दुष्ट्याइँ गर्दै गरेको भेट्टाउँदा पनि थोरै बेग्लै राय राख्ने आँटसमेत कसैले गर्दैन, नत्र उनीहरू मारिनेछन्। यो त एकदमै स्पष्ट छ, शासकले आफूलाई मानिसहरूको राजा मात्र ठान्ने होइन, मानिसहरूको सार्वभौम र नियन्त्रक पनि ठान्छ। चिनियाँ इतिहासमा, यी सम्राटहरूले आफूलाई “तियान्जी” भन्थे। यो “तियान्जी” को अर्थ के हो? यसको अर्थ हो, दिव्य स्वर्गको छोरो, वा सङ्क्षेपमा “स्वर्गको छोरो”। किन तिनीहरूले आफूलाई “पृथ्वीको छोरो” भनेनन्? यदि तिनीहरू पृथ्वीमा जन्मेका भए, पृथ्वीको छोरो हुनुपर्ने हो, र तिनीहरू स्पष्टतः पृथ्वीमै जन्मेका हुन्, तैपनि तिनीहरूले किन आफूलाई “स्वर्गको छोरो” भन्छन् त? तिनीहरूले आफूलाई स्वर्गको छोरो भन्नुको उद्देश्य के थियो? के तिनीहरू सबै जीवित प्राणीलाई र यी सर्वसाधारणलाई तुच्छ ठान्न चाहन्थे? तिनीहरूको शासन शैलीको पहिलो उद्देश्य मानिसहरूलाई आफ्नो शक्ति र हैसियतद्वारा नियन्त्रण गर्नु थियो। भन्नुको अर्थ, तिनीहरूले सत्ता सम्हालेर सम्राट बनेपछि, मानिसहरूलाई बेवास्ता गर्न केहीजस्तो मानेनन्, र अलिकति अट्टेरी देखाए मानिसहरू मारिने खतरामा पर्थे। त्यसरी यो “स्वर्गको छोरो” भन्ने उपाधि अस्तित्वमा आयो। यदि सम्राटले आफूलाई पृथ्वीको छोरो भनेको भए, उसको हैसियत तुच्छ देखिनेथियो, र उसले राजामा हुनुपर्ने भनी दाबी गरेको महिमा ऊसँग हुनेथिएन, न त उसले शासितवर्गलाई धम्काउन नै सक्नेथियो। त्यसैले, उसले अगाडि बढ्दै आफूलाई स्वर्गको छोरो भनी दाबी गऱ्यो र स्वर्गको प्रतिनिधित्व गर्न चाह्यो। के उसले स्वर्गको प्रतिनिधित्व गर्न सक्थ्यो त? के ऊसँग त्यो सार थियो त? यदि कसैले स्वर्गको प्रतिनिधित्व गर्छु भनेर जिद्दी गर्छ तर ऊसँग त्यसो गर्ने सार छैन भने, त्यो नाटक गर्नु हो। एकातर्फ, यी शासकहरू स्वर्ग र परमेश्वरलाई वैरी ठान्छन्, तर अर्कोतर्फ तिनीहरू आफ्नो शासनलाई सहज बनाउन आफू स्वर्गको छोरो भएको, र आफूलाई स्वर्गले आदेश दिएको नाटक गर्छन्। के हो लाजमर्दो कुरा होइन र? यी तथ्यहरूलाई हेर्दा, नैतिक आचरणसम्बन्धी यी विभिन्न भनाइहरूको उद्देश्य मानिसहरूको सामान्य सोचाइ नियन्त्रित पार्नु, तिनीहरूको हातखुट्टा बाँध्नु, तिनीहरूको व्यवहार नियन्त्रित पार्नु, र सामान्य मानवताको दायराभित्र हुने तिनीहरूको सोच, दृष्टिकोण र प्रकटीकरणहरूसमेत नियन्त्रित पार्नु हो। मूलजडलाई हेर्दा, यी भनाइहरूको उद्देश्य असल सामाजिक चलन र सामाजिक नैतिकता निर्माण गर्नु हो। अनि अवश्यै, यो प्रभाव हासिल गरेर, यी भनाइहरूले शासकवर्गको लामो समयसम्म सासन गर्ने महत्त्वाकाङ्क्षा पनि पूरा गरिदिन्छन्। तर तिनीहरूले जसरी शासन गरे पनि, आखिर पीडित त मानवजाति नै हुन्छ। पारम्परिक संस्कृतिका यी विभिन्न विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा मानवजाति नियन्त्रित र प्रभावित भएको छ। मानिसहरूले सुसमाचार सुन्ने र परमेश्वरको मुक्ति ग्रहण गर्ने अवसर मात्र नभई, सत्यता खोज्ने र जीवनको सही मार्ग हिँड्ने अवसर पनि गुमाएका छन्। त्यसबाहेक, शासकहरूको नियन्त्रणमा परेर, मानिसहरूसँग शैतानबाट आउने धेरै प्रकारका विष, विधर्म र भ्रम, अनि अन्य नकारात्मक कुराहरू स्विकार्नुबाहेक अर्को विकल्प छैन। मानव इतिहासको विगत केही हजार वर्षदेखि, शैतानले ज्ञान फैलाएर र विभिन्न वैचारिक सिद्धान्तहरू प्रचार गरेर मानवजातिलाई शिक्षा दिँदै, दिमाग भुट्दै, र बहकाउँदै आएको छ, परिणामस्वरूप मानिसहरूको पुस्तौँपुस्ता यी विचार र दृष्टिकोणहरूद्वारा गहन रूपमा प्रभावित र सीमित पारिएका छन्। अनि अवश्य नै, शैतानबाट आउने यी विचार र दृष्टिकोणहरूको प्रभावले गर्दा मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभाव झन् तीव्र र गम्भीर भएको छ। मतलब, यस आधारमा मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभाव फस्टाएको र “परिशुद्ध” बनेको छ, र मानिसहरूको हृदयमा गहिरो जरा गाडेर बसेको छ, जसले गर्दा उनीहरू परमेश्वरलाई इन्कार गर्छन्, परमेश्वरको प्रतिरोध गर्छन्, र पापको गहिराइमा भाँसिन्छन्, र त्यहाँबाट उनीहरू निस्कनै सक्दैनन्। नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने यो भनाइको निर्माण, साथै यो मापदण्ड अघि सार्नुको उद्देश्य, नैतिक आचरणसम्बन्धी यो भनाइ निर्मित भएपछि मानिसहरूमा पुगेको हानि, र अन्य विभिन्न पक्षहरूको कुरा गर्नुपर्दा, हामी अहिले यी कुराबारे सङ्गति गर्नेछैनौँ, र तिमीहरूले पछि आफै यसबारे थप मनन गर्न समय निकाल्न सक्छौ।
पारम्परिक संस्कृतिको नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू चिनियाँ मानिसहरूको लागि नौलो कुरा होइन, तर यी कुराले मानिसहरूलाई रातारात प्रभाव पार्दैनन्। तँ यस्तो सामाजिक वातावरणमा जिउँछस्, तैँले पारम्परिक संस्कृति र नैतिकताको पक्षसम्बन्धी यस्तो वैचारिक शिक्षा प्राप्त गरेको छस्, अनि तँ यी कुरासँग परिचित छस्, तर यी कुराले ठूलो नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छन् भन्ने तँलाई कहिल्यै लागेन। यी कुराले तँलाई परमेश्वरमा विश्वास गर्न, सत्यता पछ्याउन र सत्यता वास्तविकतमा प्रवेश गर्नदेखि कति धेरै बाधा दिनेछन्, वा यिनले तँ हिँड्ने भावी मार्गमा कति धेरै प्रभाव पार्नेछन् वा अवरोध खडा गर्नेछन्? के तिमीहरूलाई यी कुराहरू थाहा छ? तिमीहरूले पारम्परिक संस्कृतिले मानवजातिलाई शिक्षा दिनमा के भूमिका खेल्छ, वास्तवमा यो के हो, र मानिसहरूले कसरी यसलाई सही तरिकामा सम्हाल्नुपर्छ भनेर राम्ररी बुझ्न, आज हामीले सङ्गति गरेका विषयहरूलाई थप मनन गरेर बुझ्नुपर्छ। हामीले माथि सङ्गति गरेका यी वचनहरू तिमीहरूले पारम्परिक संस्कृतिका कुराहरू बुझ्नको लागि सहयोगी र उपयोगी छन्। अनि अवश्य नै, यो बुझाइ पारम्परिक संस्कृतिको बुझाइ मात्र होइन, यो त मानवजातिलाई भ्रष्ट पार्ने शैतानको कार्य, र शैतानले मानवजातिलाई भ्रष्ट तुल्याउन चलाउने विभिन्न तरिका र माध्यमहरू, र यसले मानिसहरूको मनमा हालिदिने विभिन्न विशिष्ट दृष्टिकोणहरूसमेत, साथै यसले संसार र मानवजातिसँग व्यवहार गर्ने विभिन्न तरिका, माध्यम, हेराइ, दृष्टिकोण आदि इत्यादिबारेको बुझाइ पनि हो। पारम्परिक संस्कृतिका कुराहरूलाई राम्ररी बुझेपछि, तिमीहरूले पारम्परिक संस्कृतिका विभिन्न भनाइ र दृष्टिकोणलाई पन्छाउने र इन्कार्ने मात्र गर्नु हुँदैन। बरु, तिमीहरूले आफूले पालन र समर्थन गर्ने नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरूले आफूमाथि के-कस्ता हानि, बाधा र बन्धन ल्याउँछन्, र तिनले आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने, साथै परमेश्वरका वचन स्विकार्ने र सत्यता पछ्याउनेबारे आफ्ना सोच र दृष्टिकोणहरूमा असर, बाधा र अडचन पुर्याउन कस्तो भूमिका खेल्छन्, र त्यसरी तिनले आफूलाई सत्यता पछ्याउन, यसलाई बुझ्न, यसलाई अभ्यास गर्न, र परमेश्वरमा पूर्णतया र सम्पूर्णं रूपमा समर्पित हुनमा कसरी ढिलाइ गराउँछन् भनेर अझ विशिष्ट रूपमा बुझ्नु र विश्लेषण गर्नुपर्छ। मानिसहरूले मनन गर्नुपर्ने र थाहा पाउनुपर्ने कुराहरू यिनै हुन्। तिमीहरूले तिनलाई पन्छाउने वा इन्कार्ने मात्र गर्नु हुँदैन, तिमीहरूले तिनलाई राम्ररी चिन्न र बुझ्न सक्नुपर्छ, र यसरी पारम्परिक संस्कृतिका यी देखावटी र भ्रमाउने कुराहरूबाट आफ्नो मनलाई पुरै मुक्त पार्न सक्नुपर्छ। नैतिक आचरणसम्बन्धी कतिपय भनाइहरूले तँमा गहिरो गरी जरा गाडेका हुँदैनन् भने पनि, यदि ती तेरा सोचाइ र धारणाहरूमा कहिलेकाहीँ आफै प्रकट हुन्छन् भने, तिनले तँलाई क्षणिक समयको लागि वा कुनै एउटा घटनामा बाधा दिन सक्छन्। यदि तँ तिनलाई स्पष्टसँग चिन्न सक्दैनस् भने, तैँले कतिपय भनाइ र दृष्टिकोणहरूलाई अझै पनि निकै सकारात्मक वा सत्यता नजिकको कुरा ठान्न सक्छस्, र यो एकदमै समस्याजनक कुरा हो। नैतिक आचरणसम्बन्धी केही निश्चित भनाइहरू तँलाई भित्रभित्र निकै मन पर्छ। तँ हृदयमा ती भनाइसित सहमत मात्र हुँदैनस्, तँलाई ती भनाइहरू सार्वजनिक रूपमा सुनाउन सकिने, मानिसहरूले सुन्न रुचि लिने, र तिनीहरूले सकारात्मक कुराको रूपमा लिने कुरा हुन् भन्ने पनि लाग्छ। निस्सन्देह नै, यी भनाइहरू नै तँलाई त्याग्न सबैभन्दा गाह्रो लाग्ने भनाइहरू हुन्। तैँले तिनलाई सत्यताको रूपमा नस्विकारे पनि, तैँले भित्रभित्रै आफ्नो मनमा तिनलाई सकारात्मक कुरा मान्छस्, र तिनले तेरो हृदयमा थाहै नपाई जरा गाड्छन् र ती तेरो जीवन बन्छन्। तँ परमेश्वरमा विश्वास गर्न र परमेश्वरद्वारा व्यक्त सत्यता स्विकार्न आएपछि, यी कुराहरू स्वतः तँलाई सत्यता स्विकार्नदेखि बाधा र अवरोध गर्न प्रकट हुनेछन्। यी सब कुराले नै मानिसहरूलाई सत्यता पछ्याउनबाट अवरोध पुर्याउँछन्। यदि तैँले यी कुरालाई स्पष्टसँग चिन्न सकिनस् भने, यी कुरालाई सजिलै सत्यता ठान्न र सत्यताको दर्जामा राख्न सक्छस्, जसले गर्दा मानिसहरूमा केही नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ। तैँले “भेटेको पैसा लिनु हुँदैन,” “अरूलाई सहयोग गर्दा आनन्द मिल्छ,” र “आफूलाई कडाइ गर्नू र अरूलाई सहनू” भन्नेजस्ता भनाइहरूलाई सत्यताको रूपमा लिएको छैनस् होला, र तैँले तिनलाई आफ्नो नैतिक आचरण नाप्ने मापन ठान्दैनस् होला, र आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने लक्ष्यको रूपमा तिनलाई पछ्याउँदैनस् होला, तर यसको अर्थ तँलाई पारम्परिक संस्कृतिले प्रभाव पारेको र भ्रष्ट तुल्याएको छैन भन्ने होइन। अनि सायद यस्तो पनि हुन सक्ला कि तँ कुनै यस्तो व्यक्ति होस जो सानातिना कुराहरूप्रति उदासीन रहन्छ, र तैँले टिपेको पैसा खल्तीमा राखे पनि नराखे पनि, वा अरूलाई सहयोग गर्दा आनन्द मिले पनि नमिले पनि, त्यो वास्ता नगर्न सक्छस्। तर तैँले एउटा कुरा बुझ्नुपर्छ र त्यसबारे स्पष्ट हुनुपर्छ: तँ यसप्रकारको सामाजिक वातावरणमा अनि पारम्परिक, सांस्कृतिक र वैचारिक शिक्षाको यस्तो प्रभावमा जिउँछस्, त्यसैले तैँले मानवजातिले समर्थन गर्ने यी भनाइहरूलाई अपरिहार्य रूपमै पछ्याउनेछस्, र कम्तीमा तीमध्ये केहीलाई नैतिक आचरण नाप्ने मानकको रूपमै अपनाउनेछस्। यो तैँले होसियारीसाथ मनन गर्नुपर्ने कुरा हो। त्यस्तै यस्तो पनि हुन सक्ला कि, तँ “भेटेको पैसा लिनु हुँदैन” वा “अरूलाई सहयोग गर्दा आनन्द मिल्छ” भन्नेजस्ता भनाइहरूलाई त नैतिक आचरण नाप्ने मानकको रूपमा अपनाउँदैनस्, तर आफ्नो हृदयमा “साथीको लागि गोली खान तयार छु” भन्नेजस्ता अरू भनाइहरू विशेष आदर्शमयी छन् भन्ने सोच्छस्, र ती तेरो जीवनमा प्रभाव पार्ने सिद्धान्त बनेका छन्, वा ती तैँले मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने सबैभन्दा उच्च मापदण्ड बनेका छन्। यसले के देखाउँछ? तैँले हृदयमा जानाजानी पारम्परिक संस्कृतिलाई सम्मान वा पालन नगरे पनि, तेरो व्यवहारको सिद्धान्त, तैँले आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने तरिका, र तेरो जीवन लक्ष्य, साथै तैँले पछ्याउने जीवन लक्ष्यका सिद्धान्त, न्यूनतम मापदण्ड र अभिमतहरू पारम्परिक संस्कृतिबाट बिलकुलै मुक्त हुँदैनन्। तिनीहरू मानिसहरूले पालन गर्ने परोपकार, धार्मिकता, सद्व्यवहार, बुद्धि र विश्वसनीयताको मूल्यमान्यता वा मानिवजातिले समर्थन गर्ने नैतिक आचरणका केही सिद्धान्तहरूबाट मुक्त रहेका हुँदैनन्—तँ यी बन्धनहरूबाट फिटिक्कै मुक्त भएको हुँदैनस्। स्पष्टसँग भन्नुपर्दा, यदि तँ भ्रष्ट मान्छे, जीवित मानव होस् र मानव संसारको खानेकुरा खान्छस् भने, तैँले पछ्याउने व्यवहार र जीवनका सिद्धान्तहरू पारम्परिक संस्कृतिबाट आउने नैतिक आचरणका सिद्धान्त र अभिमतबाहेक अरू केही हुँदैनन्। मैले बताउने यी वचनहरू र मैले खुलास गर्ने यी समस्याहरू तिमीहरूले बुझ्नुपर्छ। यसबाहेक, सायद तँ आफूमा यी समस्याहरू छैनन् भन्ने सोच्छस् होला, त्यसैले मैले भन्ने कुरालाई तँ वास्ता गर्दैनस्। तर तथ्य के हो भने, तैँल महसुस गरे पनि वा नगरे पनि, सबै मानिसहरूमा विभिन्न हदमा यी समस्याहरू हुन्छन्, र यो परमेश्वरमा विश्वास गर्ने र सत्यता पछ्याउनेहरूले होसियारीसाथ मनन गर्नु र बुझ्नुपर्ने कुरा हो।
हामीले भर्खरै “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ मानवजातिको नैतिक आचरणको लागि तोकिएको मापदण्ड हो भनेर भन्यौँ। हामीले यस भनाइका केही समस्याहरू र यसले मानवजातिमाथि पारेका प्रभावहरू विश्लेषण पनि गरेका छौँ। यसले मानवजातिलाई केही अस्वस्थकर विचार र दृष्टिकोणहरू दिएको छ, र मानिसहरूको खोज र अस्तित्वमा केही नकारात्मक प्रभाव पारेको छ, जुन मानिसहरूलाई थाहा हुनुपर्छ। त्यसैले, विश्वासीहरूले मानवतामा हुने उदारता र फराकिलो मनसित सम्बन्धित समस्याहरूलाई कसरी बुझ्नुपर्छ? कसरी ती समस्याहरू परमेश्वरबाट आएका हुन् भनेर सही र सकारात्मक तरिकामा बुझ्न सकिन्छ? के यसलाई पनि बुझ्नुपर्दैन र? (पर्छ।) वास्तवमा यी कुराहरू बुझ्नु गाह्रो छैन। तैँले अडकल गर्नुपर्दैन, न त कुनै जानकारी अनुसन्धान नै गर्नुपर्छ। परमेश्वरले मानिसहरूमाझ बोल्नुभएका कुरा र उहाँले गर्नुभएका काम, अनि उहाँले हरप्रकारका मानिसहरूलाई व्यवहार गर्ने विभिन्न तरिकामा देखिएको उहाँको स्वभावबाट सिकेर नै हामीले परम्परागत संस्कृतिका यी भनाइ र दृष्टिकोणबारे परमेश्वरको खास राय र उहाँको खास अभिप्राय के रहेछ भनेर थाहा पाउन सक्छौँ। परमेश्वरको अभिप्राय र दृष्टिकोणलाई हेरेपछि मानिसहरूलाई सत्यता पछ्याउने मार्ग प्राप्त भएको हुनुपर्छ। मानिसहरूले पालना गर्ने “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ” भन्ने भनाइको अर्थ, जब व्यक्तिको टाउको काटेर भुईंमा खस्छ, तब त्यो मामिला समाप्त हुन्छ र थप यसको पछि लाग्नु पर्दैन भन्ने हो। के यो एक खालको दृष्टिकोण होइन र? के यो मानिसहरूमाझ प्रायः भइरहने दृष्टिकोण होइन र? यसको अर्थ, व्यक्ति आफ्नो भौतिक जीवनको अन्त्यमा पुगेपछि, त्यो जीवन पूरा र समाप्त हुन्छ भन्ने हो। त्यसपछि तुरुन्तै, त्यो व्यक्तिले आफ्नो जीवनमा गरेका सबै खराब कुरा, अनि उसले अनुभव गरेका सबै प्रेम, घृणा, तृष्णा र शत्रुता समाप्त भएको घोषणा गरिन्छ, र त्यो जीवन समाप्त भएको मानिन्छ। मानिसहरू यो विश्वास गर्छन्, तर परमेश्वरको वचन र उहाँको कार्यका सबै विभिन्न चिन्हरूलाई हेर्दा, के यो परमेश्वरका कार्यहरूको सिद्धान्त हो त? (होइन।) त्यसो भए, परमेश्वरका कार्यहरूको सिद्धान्त के हो? परमेश्वरले कुन आधारमा यस्ता काम गर्नुहुन्छ? कतिपय मानिसहरू परमेश्वरले यस्ता काम आफ्ना प्रशासनिक आदेशहरूको आधारमा गर्नुहुन्छ भनेर विश्वास गर्छन्, जुन सही हो, तर यो पूर्ण व्याख्या होइन। एकातर्फ, यो काम उहाँको प्रशासनिक आदेशअनुसार हुन्छ, तर अर्कोतर्फ, उहाँ सबै प्रकारका मानिसहरूलाई आफ्नो स्वभाव र सारको आधारमा व्यवहार गर्नुहुन्छ—योचाहिँ पूर्ण व्याख्या हो। यदि कुनै व्यक्तिलाई मारियो र उसको टाउको भुईंमा खस्यो भने, के परमेश्वरको दृष्टिमा यस व्यक्तिको जीवन समाप्त हुन्छ? (हुँदैन।) त्यसो भए, परमेश्वरले कुन तरिकामा कुनै व्यक्तिको जीवन समाप्त गर्नुहुन्छ? के परमेश्वरले कुनै व्यक्तिसँग यसरी नै व्यवहार गर्नुहुन्छ? (गर्नुहुन्न।) परमेश्वरले कुनै व्यक्तिलाई व्यवहार गर्ने तरिका केवल उसलाई टाउको छिनाएर मार्नु र त्यो कुरालाई त्यही सक्नु मात्र होइन। परमेश्वरले मानवजातिलाई व्यवहार गर्ने तरिकामा सुरु र अन्त्य, एकरूपता र स्थिरता हुन्छ। मानव रूपमा प्राणको पुनर्जन्म भएको समयदेखि व्यक्तिको भौतिक जीवन समाप्त भई त्यो प्राण आत्मिक क्षेत्रमा फर्केको समयसम्म, यसले आत्मिक क्षेत्र वा भौतिक संसारमा जुनै मार्ग लिए पनि, यो परमेश्वरको रेखदेखको अधीनमा हुनैपर्छ। अन्त्यमा, यसले इनाम पाउने हो कि दण्ड, त्यो परमेश्वरको प्रशासनिक आदेशमा निर्भर हुन्छ, र यसमा स्वर्गीय नियमहरू हुन्छन्। यसको अर्थ, परमेश्वरले कुनै व्यक्तिलाई व्यवहार गर्ने तरिका उहाँले उसको लागि तोक्नुभएको पूर्ण जीवन नियतिमा निर्भर हुन्छ। व्यक्तिको नियति समाप्त भएपछि, उसलाई परमेश्वरले तय गर्नुभएको दुष्टलाई सजाय र असललाई इनाम दिइने व्यवस्था र स्वर्गीय नियमहरूको आधारमा व्यवहार गरिन्छ। यदि यस व्यक्तिले संसारमा धेरै दुष्टता गरेको छ भने, धेरै सजाय पाउनुपर्छ; यदि उसले त्यति दुष्टता गरेको छैन र केही सुकर्महरूसमेत गरेको छ भने, उसले इनाम पाउनुपर्छ। उसले पुनर्जन्म लिइरहन सक्छ कि सक्दैन र उसको पुनर्जन्म मानवको रूपमा हुन्छ कि पशुको रूपमा, त्यो उसले यो जीवनमा गरेको कार्यमा निर्भर हुन्छ। किन म यी कुराहरूबारे सङ्गति गर्दै छु? किनभने “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ,” भन्ने भनाइमा “जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने अर्को वाक्यांश जोडिएको छ। परमेश्वरले यस्तो तरिकामा बोल्ने वा काम गर्ने गर्नुहुन्न जसले परिस्थिति सुधार्न सिद्धान्तहीन प्रयास गर्न लगाउँछ। परमेश्वरका कार्यहरू उहाँले कुनै पनि सृष्टि गरिएको प्राणीसँग सुरुदेखि अन्त्यसम्म व्यवहार गर्ने तरिकामा प्रकट हुन्छ, र यो सबैले मानिसहरूलाई मानवको नियति, यसको योजना र बन्दोबस्त गर्ने, त्यसपछि व्यक्तिको व्यवहारअनुसार दुष्टलाई दण्ड र असललाई इनाम दिने, र दिनुपर्ने ठाउँमा दण्ड दिने कुरामा परमेश्वरकै सार्वभौमिकता हुन्छ भनेर स्पष्टसँग बुझ्न सक्षम बनाउँछ। परमेश्वरले तोक्नुभएअनुसार, कुनै व्यक्तिलाई कति वर्ष र कति पुनर्जन्मसम्म दण्ड दिइनुपर्छ भन्ने कुरा उसले कति दुष्टता गरेको छ, त्यसमा निर्भर हुन्छ, र यसलाई आत्मिक क्षेत्रले स्थापित नियमअनुसार कुनै विचलनबिना लागू गर्छ। यसलाई कसैले परिवर्तन गर्न सक्दैन, अनि यसो गर्ने जोकोहीले परमेश्वरले तय गर्नुभएका स्वर्गीय नियमहरू उल्लङ्घन गर्छ, र उसलाई बिनाकुनै अपवाद दण्ड दिइनेछ। परमेश्वरको दृष्टिमा, यी स्वर्गीय नियमहरू उल्लङ्घन गर्न सकिँदैन। यसको अर्थ के हो? यसको अर्थ हो, कुनै व्यक्तिले चाहे जुनै दुष्कर्म गरेको होस् वा जुनै स्वर्गीय नीतिनियमहरू उल्लङ्घन गरेको होस्, अन्त्यमा उसलाई कुनै सम्झौता नगरी कार्बाही गरिन्छ। संसारका कानुनहरूको विपरीत—जहाँ सजायहरू स्थगित गरिन्छ, वा कसैले मध्यस्थता गर्न सक्छ, वा न्यायधीशले आफ्नै झुकावहरू पछ्याएर जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम हुँदै दया देखाउन सक्छ, त्यसले गर्दा व्यक्ति अपराधको दोषी ठहरिनेछैन र उसले पाउनुपर्ने दण्ड पाउनेछैन—आत्मिक क्षेत्रमा यस्तो हुँदैन। परमेश्वरले सृष्टि गरिएको प्रत्येक प्राणीको विगत र वर्तमान जिवनलाई पुराको पुरा आफूद्वारा स्थापित नियमहरू अर्थात् स्वर्गका नियमहरूअनुसार व्यवहार गर्नुहुनेछ। व्यक्तिको अपराध जतिसुकै गम्भीर वा नगण्य भए पनि, वा उसको काम जति नै महान् वा महत्त्वहीन भए पनि, केही फरक पर्दैन, न त व्यक्तिको अपराध वा असल काम जति नै लामो समयदेखि भइरहेको भए पनि वा ती जति नै अघि घटित भएको भए पनि, कुनै फरक नै पर्छ। यो कुनै कुराले पनि आफूले सृष्टि गरेका मानिसहरूलाई व्यवहार गर्ने सृष्टिको प्रभुको तरिकालाई परिवर्तन गर्दैन। भन्नुको अर्थ, परमेश्वरद्वारा निर्मित स्वर्गीय नियमहरू कहिल्यै परिर्तन हुनेछैनन्। यो परमेश्वरका कार्यहरूपछाडि रहेको सिद्धान्त र उहाँले कामकुरा गर्ने तरिका हो। मानवजाति अस्तित्वमा आएपछि परमेश्वरले उनीहरूमाझ काम गर्न थाल्नुभएदेखि नै, उहाँद्वारा निर्मित प्रशासनिक आदेशहरू अर्थात् स्वर्गका नियमहरू परिवर्तन भएका छैनन्। तसर्थ, परमेश्वरसँग अन्ततः मानवजातिको अपराध, सुकर्म र सबै प्रकारका दुष्कर्महरूलाई सम्हाल्ने तरिकाहरू हुनेछन्। सृष्टि गरिएका सबै प्राणीले नै आफ्नो कार्य र व्यवहारको तिर्नुपर्ने मूल्य तिर्नैपर्छ। तथापि, परमेश्वरले सृष्टि गरिएको हरेक प्राणीलाई उहाँले मानिसहरूलाई घृणा गर्नुहुने भएकोले नभई, तिनीहरूले उहाँविरुद्ध विरोध गरेकाले, दुष्कर्म गरेकोले, र अपराध गरेकोले दण्ड दिनुहुन्छ। परमेश्वर मानव प्रजातिका सदस्य हुनुहुन्न। परमेश्वर परमेश्वर नै हुनुहुन्छ, सृष्टिका प्रभु हुनुहुन्छ। सृष्टि गरिएका सबै प्राणीले नै तिनीहरूलाई सृष्टिका प्रभुले घृणा गर्नुभएकोले होइन, बरु तिनीहरूले स्वर्गीय नीतिनियम, प्रावधान, विधान र परमेश्वरद्वारा स्थापित आज्ञाहरू उल्लङ्घन गरेको कारण दण्ड पाउँछन्, अनि यो तथ्यलाई कसैले परिवर्तन गर्न सक्दैन। यस दृष्टिकोणबाट हेर्दा, परमेश्वरको नजरमा “जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्तो कुनै कुरा कहिल्यै हुँदैन। मैले भनिरहेको कुरा तिमीहरू पुरै बुझ्दैनौ होला, तर परिस्थिति जे भए पनि अन्तिम उद्देश्यचाहिँ परमेश्वरसँग घृणा छैन, केवल स्वर्गका नियमहरू, प्रशासनिक आदेशहरू, नियम-व्यवस्थाहरू, उहाँको स्वभाव, अनि उल्लङ्घन नसहने उहाँको क्रोध र प्रताप छन् भनेर तँलाई थाहा दिनु हो। त्यसैले, परमेश्वरको नजरमा “जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्नेजस्तो कुनै कुरा नै छैन। तैँले जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम हुनुपर्ने मापदण्डद्वारा परमेश्वरलाई मापन गर्नु हुँदैन, न त उहाँलाई यो मापदण्डअनुसार सूक्ष्म जाँचको कसीमा राख्नु नै हुन्छ। “परमेश्वरलाई सूक्ष्म जाँचको कसीमा राख्नु” को अर्थ के हो? यसको अर्थ हो, कहिलेकाहीँ परमेश्वरले मानिसहरूलाई कृपा र सहनशीलता देखाउनुहुँदा, कतिपयले भन्नेछन्, “हेर त, परमेश्वर असल हुनुहुन्छ, परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ, उहाँ जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्नुहुन्छ, उहाँ मानवजातिप्रति साँच्चै सहनशील हुनुहुन्छ, परमेश्वरको मन सबैभन्दा फराकिलो छ, उहाँको मन मानवजातिको मनभन्दा धेरै फराकिलो र राजाको मनभन्दा पनि ठूलो छ!” के त्यसो भन्नु सही हो? (होइन।) यदि तैँले परमेश्वरलाई यसरी प्रशंसा गरिस् भने, के यो भन्नु उचित कुरा हो? (होइन्, यो अनुचित हो।) यस प्रकारको बोली गलत छ र यसलाई परमेश्वरप्रति लागू गर्नु हुँदैन। मानिसहरू आफ्नो उदारता र सहनशीलता देखाउन अनि आफू सहनशील र दिलदार, अनि उच्च गुणवान् व्यक्ति हो भनेर प्रदर्शन गर्न जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्ने प्रयास गर्छन्। परमेश्वरको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, उहाँको सारमा कृपा र सहनशीलता छ। कृपा र सहनशीलता परमेश्वरका सार हुन्। तर परमेश्वरको सार र मानवजातिले जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम बनेर देखाउने उदारता र सहनशीलता एउटै होइनन्। यी दुई बेग्लाबेग्लै कुरा हुन्। जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम बन्ने कार्यमा, मानिहरूको उद्देश्य अरूले उनीहरूबारे राम्रो कुरा गरून्, उनीहरूमा उदारता र अनुग्रह छ, अनि उनीहरू राम्रा व्यक्ति हुन् भनेर भनून् भन्ने हुन्छ। त्यसबाहेक, यो बाँच्नको लागि सामाजिक दबाबको कारण पनि हुन्छ। मानिसहरू विवेकको मापदण्ड मान्न वा पालन गर्न होइन बरु अरूलाई तिनीहरूको मान र उपासना गर्न लगाउने उद्देश्य पूरा गर्न, वा केही अव्यक्त मानसायले वा कुनै चाल चल्न अरूप्रति अलिअलि उदारता वा अलिअलि फराकिलो मन देखाउँछन्। तिनीहरूको कार्यमा कुनै शुद्धता छैन। त्यसैले, के परमेश्वर जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम बन्नेजस्ता कार्यहरू गर्नुहुन्छ त? परमेश्वर यस्ता कार्यहरू गर्नुहुन्न। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “के परमेश्वर पनि मानिसहरूप्रति नरमपन देखाउनुहुन्न र? त्यसैले उहाँले त्यसो गर्नुहुँदा, के उहाँ जहाँ सम्भव हुन्छ त्यहाँ नरम बनिरहनुभएको हुँदैन र?” हुँदैन, यहाँ मानिसहरूले बुझ्नुपर्ने भिन्नता छ। मानिसहरूले बुझ्नुपर्ने त्यो भिन्नता के हो? त्यो हो, मानिसहरूले “जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ लागू गर्दा, त्यो बिनाकुनै सिद्धान्त लागू गर्छन्। तिनीहरू यसो गर्छन् किनभने तिनीहरू सामाजिक दबाब र जनविचारको वशमा परिरहेका हुन्छन्, र आफू असल मानिस हुँ भनेर नाटक गर्न त्यसो गर्छन्। मानिसहरू यी अशुद्ध उद्देश्यले र आफूलाई असल मानिसको रूपमा देखाउन ढोँगको मुखौटो लगाएर मन नलागी-नलागी यस्तो गर्ने गर्छन्। अथवा सायद तिनीहरू परिस्थितिद्वारा बाध्य हुन्छन, र बदला लिन चाहन्छन् तर सक्दैनन्, अनि अर्को कुनै विकल्प नभएको यस परिस्थितिमा, तिनीहरू यो सिद्धान्त मन नलागी-नलागी पालना गर्छन्। यो तिनीहरूको आन्तरिक सारको प्रकटीकरणबाट आउँदैन। यस्तो गर्न सक्ने मानिसहरू साँच्चै असल मान्छे वा सकारात्मक कुरालाई साँच्चै प्रेम गर्ने मान्छे होइनन्। त्यसो भए, मानिसहरूप्रति सहनशील अनि कृपालु हुनुहुने परमेश्वर र “जहाँ सम्भव हुन्छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ अभ्यास गर्ने मानिसहरूबीच के भिन्नता छ? मलाई बता, के भिन्नताहरू छन्। (परमेश्वरले गर्नुहुने कुराहरूमा सिद्धान्तहरू हुन्छन्। उदाहरणको लागि, निनवेवासीहरूले साँचो पश्चात्ताप गरेपछि परमेश्वरको सहनशीलता प्राप्त गरे। यसमा हामी परमेश्वरका कार्यहरूमा सिद्धान्तहरू हुन्छन् भन्ने देख्न सक्छौँ, अनि परमेश्वरको सारमा मानिसहरूप्रति कृपा र सहनशीलता छन् भन्ने पनि देख्न सक्छौँ।) तैँले राम्रोसँग बताइस्। यहाँ दुई मुख्य भिन्नता छन्। तिमीहरूले भर्खर बताएको बुँदा महत्त्वपूर्ण छ, त्यो हो परमेश्वरले गर्नुहुने कुराहरूमा सिद्धान्तहरू हुन्छन्। परमेश्वरले गर्नुहुने हरेक कुराको स्पष्ट सीमा र दायरा हुन्छ, अनि यी सीमा र दायरा मानिसहरूले बुझ्न सक्ने कुरा हुन्। तथ्य के हो भने, परमेश्वरले गर्नुहुने हरेक कुराहरूमा निश्चित सिद्धान्तहरू हुन्छन्। उदाहरणको लागि, परमेश्वरले निनवेवासीहरूको अपराधको लागि नरमपन देखाउनुभयो। निनवेवासीहरूले आफ्नो दुष्टता त्यागेर साँचो पश्चात्ताप गर्दा, परमेश्वरले तिनीहरूलाई क्षमा गर्नुभयो र त्यो शहरलाई त्यसउप्रान्त नष्ट नगर्ने प्रतिज्ञा गर्नुभयो। यो परमेश्वरका कार्यहरूपछाडिको सिद्धान्त थियो। यहाँ यस सिद्धान्तलाई कुन रूपमा बुझ्न सकिन्छ? यो न्यूनतम सर्त थियो। मानव बुझाइ र बोल्ने तरिकाअनुसार, यो परमेश्वरको न्यूनतम सर्त थियो भनेर भन्न सकिन्छ। जबसम्म निनवेवासीहरूले आफूमा भएको दुष्टता त्यागेर पापमा जिउन र पहिलेजस्तो परमेश्वरलाई त्याग्न छोड्न, र परमेश्वरसामु साँचो पश्चात्ताप गर्न सक्थे, यो साँचो पश्चात्ताप परमेश्वरले तिनीहरूलाई दिनुभएको न्यूनतम सर्त हुन्थ्यो। यदि तिनीहरूले साँच पश्चात्ताप गर्न सक्थे भने, परमेश्वर तिनीहरूप्रति नरम बन्नुहुन्थ्यो। त्यसको विपरीत, यदि तिनीहरूले साँचो पश्चात्ताप गर्न सक्थेनन् भने, के परमेश्वरले पुनर्विचार गर्नुहुन्थ्यो त? के त्यो शहर नष्ट गर्ने परमेश्वरको पहिलेको निर्णय र योजना परिवर्तन हुन्थ्यो त? (हुन्थेन।) परमेश्वरले तिनीहरूलाई दुईवटा विकल्प दिनुभयो: पहिलो, आफ्नो दुष्ट तरिकामा लागिरहने र विनाश भोग्ने, र त्यो अवस्थामा सारा शहर नामेट हुनेवाला थियो; दोस्रो, आफ्नो दुष्टता त्याग्ने, भाङ्ग्रा ओढी खरानीमा बसेर उहाँसामु साँचो पश्चात्ताप गर्ने अनि हृदयको गहिराइबाटै उहाँसामु आफ्नो पाप स्वीकार गर्ने, र त्यो अवस्थामा उहाँ तिनीहरूप्रति नरम हुनुहुनेथियो, अनि तिनीहरूले पहिला जुनै दुष्टता गरेको भए पनि, वा तिनीहरूको दुष्कर्म जति नै हदको गम्भीर भएको भए पनि, उहाँले तिनीहरूको पश्चात्तापको कारण त्यो शहर नष्ट नगर्ने मन बनाउनुहुनेथियो। परमेश्वरले तिनीहरूलाई दुईवटा विकल्ट दिनुभएको थियो, अनि तिनीहरूले पहिलो विकल्पको सट्टा दोस्रो विकल्प रोजे—भाङ्ग्रा ओढी खरानीमा बसेर परमेश्वरसित साँचो पश्चात्ताप गरे। यसको अन्तिम परिणाम के थियो? तिनीहरूले परमेश्वरलाई मन बदल्न अर्थात् पुनर्विचार गर्दै आफ्नो योजना बदल्न, तिनीहरूप्रति नरमपन देखाउन, र त्यो शहरलाई विनाश गर्नदेखि आफूलाई रोक्न लगाउन सके। के यो परमेश्वरले काम गर्नुहुने सिद्धान्त होइन र? (हो।) परमेश्वरले काम गर्नुहुने सिद्धान्त यही हो। यसबाहेक, अर्को महत्त्वपूर्ण बुँदा पनि छ। त्यो हो, परमेश्वरको सारमा प्रेम र कृपा हुन्छ, तर त्यसमा अवश्य नै मान्छेका अपराधहरूप्रतिको असहनशीलता र क्रोध पनि हुन्छ। निनवे विनाश गर्ने सन्दर्भमा, परमेश्वरको सारका यी दुवै पक्ष प्रकट भए। परमेश्वरले यी मानिसहरूका दुष्कर्महरू देख्नुहुँदा, परमेश्वरको क्रोधको सार स्वतः प्रकट भयो र देखियो। के परमेश्वरको रिसको कुनै सिद्धान्त छ? (छ।) सरल तरिकामा भन्नुपर्दा, यो सिद्धान्त के हो भने परमेश्वरको रिसको पनि आधार हुन्छ। यो अन्धाधुन्ध रिसाउनु वा क्रोधित हुनु होइन, र यो कुनै प्रकारको भावना हुनु त झन् परै जाओस्। बरु, यो त कुनै प्रसङ्गमा उत्पन्न हुने र स्वाभाविक रूपले प्रकट हुने स्वभाव हो। परमेश्वरको क्रोध र प्रतापले कुनै उल्लङ्घन सहँदैन। मानव भाषामा यसको अर्थ हो, निनवेवासीहरूका दुष्कर्महरू देख्दा परमेश्वर रिसाउनुभयो र क्रोधित हुनुभयो। ठ्याक्कै भन्नुपर्दा, परमेश्वर रिसाउनुभयो किनभने मानिसहरूको उल्लङ्घन नसहने उहाँको एउटा पक्ष छ, र त्यसैले, मानिसहरूको दुष्कर्म अनि नकारात्मक कुराहरूको घटना र उदय देख्दा, परमेश्वरले स्वाभाविक रूपमा आफ्नो क्रोध प्रकट गर्नुहुनेछ। अनि, यदि परमेश्वरको क्रोध प्रकट हुन्थ्यो भने, के तुरुन्तै उहाँले त्यो शहर नष्ट गर्नुहुन्थ्यो त? (गर्नुहुन्थेन।) यसरी तैँले परमेश्वरले गर्नुहुने कुराहरूमा सिद्धान्तहरू हुन्छन् भनेर देख्न सक्छस्। परमेश्वर रिसाउनुभएपछि “मसँग शक्ति छ, म तँलाई नाश गर्नेछु! तेरो जे-जस्तो अप्ठ्यारो अवस्था भए पनि, म तँलाई मौका दिनेछैनँ!” भनेर भन्नुहुनेछ भन्ने होइन। यो कुरा त्यस्तरी हुँदैन। परमेश्वरले के-के गर्नुभयो? परमेश्वरले श्रृङ्खलाबद्ध कार्यहरू गर्नुभयो। मानिसहरूले ती कार्यहरूलाई कसरी अर्थ्याउनुपर्छ? परमेश्वरले गर्नुभएका श्रृङ्खलाबद्ध कार्यहरू सबै उहाँको स्वभावमा आधारित छन्। ती पूर्णतया उहाँको क्रोधमा आधारित भएर उत्पन्न भएका होइनन्। भन्नुको मतलब, परमेश्वरको क्रोध आवेग होइन। यो मानिसहरूको आवेगजस्तो होइन, जसले आवेगमा आएर भन्छ, “मसँग अधिकार छ, म तँलाई मार्दिन्छु, म तँलाई ठिक पार्दिन्छु,” अनि यो ठूलो रातो अजिङ्गरले यसो भनेजस्तो होइन, “यदि मैले तँलाई पक्रेँ भने, तेरो ज्यान लिनेछु, कुनै सजायबिनै कुटेर मार्नेछु।” शैतान र दियाबलसले काम गर्ने तरिका यही हो। आवेग शैतान र दियाबलसहरूबाट आउँछ। परमेश्वरको क्रोधमा आवेग हुँदैन। उहाँमा आवेग नभएको कुरा कुन तरिकामा स्वतः प्रकट हुन्छ? निनवेवासीहरू कति भ्रष्ट रहेछन् भन्ने देख्दा, परमेश्वर रिसाउनुभयो र क्रोधित हुनुभयो। तर रिसाउनुभएपछि, उहाँले आफूमा क्रोधको सार भएकै कारण एक शब्द नबोली तिनीहरूलाई नाश पार्ने काम गर्नुभएन। बरु, उहाँले किन र के गर्न गइरहनुभएको छ भनेर बताउँदै अब गर्नैलागेको कुराबारे जानकारी दिन योनालाई पठाउनुभयो, ताकि तिनीहरू स्पष्ट होऊन् र तिनीहरूले आशाको किरण पाऊन्। यस तथ्यले मानवजातिलाई के बताउँछ भने, नकारात्मक र दुष्ट कुराहरू देखा पर्दा परमेश्वरको क्रोध प्रकट हुन्छ, तर परमेश्वरको क्रोध मानवजातिको आवेग र मानव भावनाहरूभन्दा फरक हुन्छ। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “परमेश्वरको क्रोध मानव आवेग र भावनाभन्दा फरक हुन्छ। के परमेश्वरको क्रोधलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ?” सकिँदैन, यहाँ नियन्त्रण गर्न सकिने भन्ने वाक्यांश प्रयोग गर्नु उचित हुँदैन, यसो भन्नु उचित होइन। ठ्याक्कै भन्नुपर्दा, परमेश्वरको क्रोधका सिद्धान्तहरू छन्। उहाँले आफ्नो क्रोधमा श्रृङ्खलाबद्ध कार्यहरू गर्नुभयो, जसले उहाँका कार्यहरूमा सत्यता र सिद्धान्त छन् भन्ने थप प्रमाण दिन्छ, र साथमा परमेश्वरसँग क्रोधको अलावा कृपा र प्रेम पनि छ भन्ने जानकारी दिन्छ। मानवजातिलाई परमेश्वरको कृपा र प्रेम प्रदान गरिँदा, मानवजातिलाई के लाभ हुन्छ? भन्नुको मतलब, यदि मानिसहरू परमेश्वरले सिकाउनुभएको तरिकामा आफ्नो पाप स्विकारेर पश्चात्ताप गर्छन् भने, तिनीहरूले परमेश्वरबाट जीवनको मौका, अनि बाँच्ने आशा र सम्भावना प्राप्त गर्न सक्छन्। यसको अर्थ, यदि मानिसहरूले साँच्चै पाप स्विकारेर पश्चात्ताप गरेका छन् भने, परमेश्वरको अनुमतिमा तिनीहरू निरन्तर जिउन सक्छन्, र त्यसपछि तिनीहरू परमेश्वरले तिनीहरूलाई दिनुहुने प्रतिज्ञा प्राप्त गर्न सक्षम हुनेछन्। के यी सबै श्रृङ्खलाबद्ध कथनहरूको लागि कुनै सिद्धान्तहरू छैनन्? तैँले देख्न सक्छस्, परमेश्वरले गर्नुहुने हरप्रकारको कार्यपछाडि, मानव भाषा प्रयोग गरेर भन्दा, औचित्यता र श्रमसाध्यता हुन्छ र उहाँका वचनहरू प्रयोग गरेर भन्दा सत्यता र सिद्धान्तहरू हुन्छन्। यो मानवजातिले काम गर्ने तरिकाभन्दा फरक छ, र मानवजातिको आवेगद्वारा प्रदूषित हुने प्रश्नै छैन। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “परमेश्वरको स्वभाव शान्त छ र आवेशपूर्ण छैन!” के कुरा यही हो त? होइन, परमेश्वरको स्वभाव शान्त, सौम्य छ, र आवेशपूर्ण छैन भनेर भन्न सकिँदैन—यो त मानवजातिले यसलाई मापन र व्याख्या गर्ने तरिका हो। परमेश्वरले गर्नुहुने कुराहरूमा सत्यता र सिद्धान्तहरू हुन्छन्। उहाँले जे गर्नुभए पनि, त्यसको आधार हुन्छ, अनि यो आधार भनेकै सत्यता र परमेश्वरको स्वभाव हो।
परमेश्वरले निनवेवासीहरूसँग व्यवहार गर्नुहुँदा, श्रृङ्खलाबद्ध कार्यहरू गर्नुभयो। पहिलो, उहाँले योनालाई निनवेवासीहरूलाई यसो भन्न पठाउनुभयो, “अबको चालीस दिनमा निनवेलाई नष्ट पारिनेछ” (योना ३:४)। के चालिस दिन लामो समय हो? यो ठ्याक्कै एक महिना दस दिन हो, यो निकै लामो समय हो, मानिसहरूलाई केही समय सोच्न र मनन गर्न अनि साँचो पश्चात्ताप गर्न पुग्दो समय हो। यदि त्यो चार घण्टा वा चार दिन भएको भए, पश्चात्ताप गर्नको लागि प्रशस्त समय हुँदैनथ्यो। तर परमेश्वरले चालिस दिन दिनुभयो, जुन एकदमै लामो समय र चाहिएकोभन्दा बढी नै थियो। एउटा शहर कति ठूलो हुन सक्छ र? योनाले शहरको एक छेउदेखि अर्को छेउसम्म चक्कर लगाएर केही दिनभित्रै सबैलाई जानकारी दियो, जसले गर्दा प्रत्येक नागरिक र हरेक परिवारले त्यो सन्देश पाए। त्यो चालिस दिन भाङ्ग्रा वा खरानी तयार पार्न अनि कुनै अन्य आवश्यक तयारीको लागि प्रशस्तै थियो। यी कुराहरूबाट तैँले के देख्छस्? परमेश्वरले निनवेवासीहरूलाई तिनीहरूको शहर उहाँले नष्ट गर्नै लाग्नुभएको छ भनेर थाहा दिन, अनि त्यसको लागि तिनीहरूलाई तयारी, मनन र आत्मजाँच गर्न दिनको लागि प्रशस्तै समय दिनुभयो। मानव भाषामा भन्नुपर्दा, परमेश्वरले आफूले गर्न सक्ने र गर्नुपर्ने सबै कुरा गर्नुभयो। त्यो चालिस दिनको अवधिले प्रत्येकलाई—राजादेखि साधारण मानिसहरूसम्म सबैलाई—मनन र तयारी गर्ने प्रशस्त समय दिएकोले, त्यो प्रशस्तै थियो। यसबाट एकातिर परमेश्वरले मानिसहरूको लागि जे गर्नुहुन्छ त्यो सहनशीलता देखाउनु हो भनेर देख्न सकिन्छ भने, अर्कोतिर परमेश्वर आफ्नो हृदयमा मानिसहरूलाई ख्याल गर्नुहुन्छ र उहाँसँग तिनीहरूप्रति साँचो प्रेम छ भन्ने देख्न सकिन्छ। परमेश्वरको कृपा र प्रेम वास्तवमै अस्तित्वमा छन्, तिनमा कुनै ढोँग छैन, अनि उहाँको हृदय विश्वासयोग्य छ, त्यसमा कुनै ढोँग छैन। उहाँले मानिसहरूलाई पश्चात्ताप गर्ने अवसर दिन चालिस दिन दिनुभयो। त्यो चालिस दिनले परमेश्वरको सहनशीलता र प्रेम समेटेको थियो। त्यो चालिस दिन परमेश्वरले मानिसहरूप्रति साँचो चिन्ता र प्रेम गर्नुहुन्छ, अनि उहाँको कृपा र प्रेम वास्तवमै अस्तित्वमा छन्, तिनमा कुनै ढोँग छैन भनेर प्रमाणित गर्न र मानिसहरूलाई पूर्णतया बुझ्न सक्ने बनाउनको लागि एकदमै प्रशस्त थियो। कतिपयले भन्नेछन्, “के तपाईंले पहिले परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्न, उहाँ मानिसहरूलाई घृणा गर्नुहुन्छ भनेर भन्नुभएको थिएन र? के त्यो तपाईंले भर्खर भनेको कुरासँग विरोधाभासपूर्ण भएन र?” के यो विरोधाभास हो? (अहँ, होइन।) परमेश्वर आफ्नो हृदयमा मानिसहरूको ख्याल गर्नुहुन्छ, उहाँमा प्रेमको सार छ। के यो परमेश्वर मानिसरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ भनेर भन्नुभन्दा फरक कुरा हो? (हो।) यो कसरी फरक हो? वास्तवमा परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ कि घृणा? (उहाँ मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ।) त्यसो भए, किन परमेश्वर अझै मानिसहरूलाई श्राप र सजाय दिनुहुन्छ अनि न्याय गर्नुहुन्छ? यदि तिमीहरूलाई यति महत्त्वपूर्ण कुरा स्पष्ट छैन भने, तिमीहरूले त्यो अवश्यै गलत बुझेको हुनुपर्छ। के यो तँ र परमेश्वरबीचको विरोधाभास हो? यदि यो तँ स्पष्ट नभएको कुरा हो भने, के तँ र परमेश्वरबीच खाडल पर्ने सम्भावना हुँदैन र? मलाई बता, यदि परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ भने, के उहाँ तिनीहरूलाई घृणा पनि गर्नुहुन्छ? के मानिसहरूप्रतिको परमेश्वरको प्रेमले तिनीहरूप्रतिको उहाँको घृणामा असर गर्छ? के मानिसहरूप्रतिको परमेश्वरको घृणाले तिनीहरूप्रतिको उहाँको प्रेमलाई असर गर्छ? (अहँ, गर्दैन।) त्यसो भए, किन परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ? परमेश्वर मानिसहरूलाई मुक्ति दिन देह बन्नुभयो—के यो उहाँको सबैभन्दा अपार प्रेम होइन र? यदि तँलाई त्यो थाहा छैन भने, त्यो कति दुःखलाग्दो हो! यदि तँलाई किन परमेश्वर मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ भनेरसमेत थाहा छैन भने, त्यो हास्यास्पद कुरा हो। मलाई बता, आफ्नो बच्चाप्रति आमाको प्रेम कहाँबाट आउँछ? (नैसर्गिक प्रवृत्तिबाट।) त्यो सही हो। मातृप्रेम नैसर्गिक प्रवृत्तिबाट आउँछ। के यो प्रेम बच्चा असल छ कि खराब छ भन्ने कुरामा आधारित हुन्छ? (अहँ, हुँदैन।) उदाहरणको लागि, बच्चा एकदमै बदमास छ र कहिलेकाहीँ आफ्नी आमालाई असाध्यै झोँक चलाउँछ भने पनि, आमाले अन्त्यमा उसलाई माया नै गर्छे। त्यस्तो किन हुन्छ? यसरी उसले आफ्नो बच्चालाई माया गर्ने कुरा आमाको भूमिकाको नैसर्गिक प्रवृत्तिबाट आउँछ। नैसर्गिक प्रवृत्तिबाट आउने यो मातृप्रेम भएकोले, बच्चाप्रतिको उसको प्रेम बच्चा असल छ कि खराब छ भन्ने कुरामा आधारित हुँदैन। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “आमाले आफ्नो बच्चालाई नैसर्गिक प्रवृत्तिद्वारै माया गर्छिन्, तैपनि किन बच्चालाई चड्कन लगाउँछिन् त? अझै पनि किन उनी उसलाई घृणा गर्छिन्? अझै पनि किन उनी बेलाबेला रिसाउँछिन् र उसलाई गाली गर्छिन्? अनि किन उनी कहिलेकाहीँ यति साह्रो रिसाउँछिन् कि बच्चासँग कुनै सम्बन्ध राख्नै चाहँदिनन्? के तपाईंले आमासँग प्रेम हुन्छ र उनले आफ्नो बच्चालाई प्रेम गर्छिन् भनेर भन्नुभएको होइन? त्यसो भए, उनी कसरी त्यति निर्दयी बन्न सक्छिन् त?” के यो विरोधाभास हो? अहँ, यो विरोधाभास होइन। आमाले आफ्नो बच्चालाई कसरी व्यवहार गर्छे भन्ने कुरा आमाप्रतिको बच्चाको मनोवृत्ति र उसको व्यवहारमा निर्भर हुन्छ। तर उसले बच्चालाई जसरी व्यवहार गरे पनि, उसलाई चड्कन लगाए पनि र घृणा गरे पनि, यसले उसको बच्चाप्रतिको मातृप्रेममा असर गर्दैन। त्यसै गरी, मानिसहरूप्रतिको परमेश्वरको प्रेम कहाँबाट आउँछ? (परमेश्वरसँग प्रेमको सार छ।) त्यो सही हो। तैँले आखिर यो कुरा स्पष्ट पारिस्। गाँठी कुरा भनेकै परमेश्वरसँग प्रेमको सार छ। परमेश्वरले मानिसहरूलाई प्रेम र ख्याल गर्नुको कारण के हो भने एकातर्फ परमेश्वरसँग प्रेमको सार छ। यस प्रेमभित्र कृपा, प्रेमिलोदयालुपन, सहनशीलता र धैर्य छन्। अवश्य नै, यसमा सरोकारका प्रकटीकरण अनि कहिलेकाहीँ चिन्ता र दुःख, आदि इत्यादि पनि छन्। यो सब परमश्वरको सारद्वारा निर्धारित हुन्छ। यो व्यक्तिपरक दृष्टिकोणले हेर्नु हो। वस्तुपरक दृष्टिकोणले हेर्दा, बच्चा आमाको कोखबाट जन्मिएजस्तै मानवजातिलाई परमेश्वरले सृष्टि गर्नुभएको हो, अनि आमाले स्वाभाविक रूपमै बच्चाको ख्याल गर्छे र उनीहरूबीच रगतको अटुट नाता हुन्छ। मानिसहरूले भनेजस्तो मानवजाति र परमेश्वरबीच यो रगतको नाता नभए पनि, मानवजातिलाई परमेश्वरले सृष्टि गर्नुभएको हो, अनि उहाँले तिनीहरूको ख्याल गर्नुहुन्छ र तिनीहरूप्रति स्नेह राख्नुहुन्छ। मानवजाति असल बनेको र सही मार्गमा हिँडेको परमेश्वर चाहनुहुन्छ, तर तिनीहरूलाई शैतानले भ्रष्ट पारेको, र तिनीहरूले दुष्टताको मार्ग हिँडेको र कष्ट भोगेको देख्दा परमेश्वर दुःख र वेदनामा डुब्नुहुन्छ। यो सामान्य कुरा हो, होइन र? परमेश्वरमा यी प्रतिक्रिया, भावना र प्रकटीकरणहरू आउँछन्, र यी सबै परमेश्वरको सारबाट उत्पन्न हुन्छन्, अनि यो कुरालाई परमेश्वरले मानिस सृष्टि गर्नुभएर बनेको सम्बन्धबाट छुट्याउन सकिँदैन। यी सबै वस्तुपरक तथ्य हुन्। कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “परमेश्वरको सारमा प्रेम छ, र पनि किन परमेश्वर मानिसहरूलाई घृणा गर्नुहुन्छ? के परमेश्वर मानिसहरूको ख्याल गर्नुहुन्न र? कसरी उहाँले अझै पनि तिनीहरूलाई घृणा गर्नुभएको हो?” यहाँ पनि एउटा वस्तुपरक तथ्य छ, त्यो के हो भने, मानिसहरूको स्वभाव, सार र अरू पक्ष परमेश्वर र सत्यतासँग मेल खाँदैनन्, यसले गर्दा मानिसहरूले परमेश्वरसामु प्रकट गर्ने र देखाउने कुरालाई उहाँ घृणा र तिरस्कार गर्नुहुन्छ। समय बित्दै जाँदा, मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभाव झन्झन् गम्भीर बन्दै जान्छ, तिनीहरूको पाप झन्झन् गम्भीर बन्दै जान्छ, र तिनीहरू हदै हठी र ढिट भएर पश्चात्ताप नगर्ने पनि हुन्छन्, अनि अलकति पनि सत्यता स्विकार्दैनन्। तिनीहरू पूर्णतया परमेश्वरविपरीत हुन्छन्, त्यसैले उहाँमा घृणा जाग्छ। त्यसैले, परमेश्वरको घृणा कहाँबाट आउँछ? यो किन आउँछ? किनभने परमेश्वरको स्वभाव धर्मी र पवित्र छ, अनि परमेश्वरको घृणा उहाँको सारद्वारा जागृत हुन्छ। परमेश्वर दुष्टतालाई घृणा गर्नुहुन्छ, नकारात्मक कुरालाई तिरस्कार गर्नुहुन्छ, अनि दुष्ट शक्ति र दुष्ट कुरादेखि घिनाउनुहुन्छ। तसर्थ, परमेश्वर यो भ्रष्ट मानवजातिलाई घृणा गर्नुहुन्छ। त्यसैले, सृष्टि गरिएको प्राणीप्रति परमेश्वरले प्रकट गर्नुहुने प्रेम र घृणा सामान्य हुन् र ती उहाँको सारद्वारा निर्धारित हुन्छन्। यसमा कुनै विरोधाभास छैन। कतिपय मानिसहरू सोध्छन्, “त्यसो भए, के परमेश्वर वास्तवमा मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ कि घृणा?” त्यसको उत्तर तँ कसरी दिन्छस्? (यो परमेश्वरप्रतिको मानिसहरूको मनोवृत्तिमा, वा मानिसहरूले साँचो पश्चात्ताप गरेका छन् कि छैनन् भन्ने कुरामा निर्भर हुन्छ।) यो मूलभूत हिसाबमा त साँचो हो, तर ठ्याक्कै सहीचाहिँ होइन। किन यो सही होइन? के तिमीहरू परमेश्वरले मानिसहरूलाई प्रेम गर्नैपर्छ भन्ने सोच्छौ? (सोच्दैनौँ।) मानवजातिप्रतिका परमेश्वरका वचनहरू र उहाँले मानिसहरूमा गर्नुभएका सबै काम उहाँको स्वाभाव र सारका स्वाभाविक प्रकटीकरणहरू हुन्। परमेश्वरसँग आफ्ना सिद्धान्तहरू छन्, उहाँले मानिहरूलाई प्रेम गर्नैपर्छ भन्ने छैन, तर उहाँले मानिसहरूलाई घृणा गर्नैपर्छ भन्ने पनि छैन। परमेश्वर मानिसहरूले सत्यता पछ्याएको, उहाँको मार्गमा हिँडेको अनि उहाँको वचनअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढालेको र कार्य गरेको अपेक्षा गर्नुहुन्छ। परमेश्वरले मानिहरूलाई प्रेम गर्नैपर्छ भन्ने छैन, तर उहाँले मानिसहरूलाई घृणा गर्नैपर्छ भन्ने पनि छैन। यो तथ्य हो, र मानिसहरूले यो बुझ्नुपर्छ। तिमीहरूले भर्खरै परमेश्वर मानिसहरूलाई तिनीहरूको व्यवहारको आधारमा प्रेम वा घृणा गर्नुहुन्छ भनेर भन्यौ। यसो भन्नु किन सही होइन? परमेश्वरले तँलाई प्रेम गर्नैपर्छ भन्ने छैन, न त तँलाई एकदमै घृणा गर्नैपर्छ भन्ने नै छ। परमेश्वरले बरु तँलाई बेवास्तासमेत गर्न सक्नुहुन्छ। तैँले सत्यता पछ्याएर परमेश्वरका वचनअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने गरे पनि, वा सत्यता नस्विकारेर बरु परमश्वरविरुद्ध विरोध र प्रतिरोध नै गरे पनि, आखिर उहाँ हरेक व्यक्तिलाई उसको कार्यअनुसार प्रतिफल दिनुहुन्छ। असल काम गर्नेले इनाम र दुष्ट काम गर्नेले दण्ड पाउनेछ। यसलाई निष्पक्ष र समान व्यवहार गर्नु भनिन्छ। भन्नुको अर्थ, सृष्टि गरिएको प्राणीको रूपमा तँसँग परमेश्वरले तँलाई कसरी व्यवहार गर्नुपर्छ भनेर माग गर्ने कुनै आधार छैन। जब तँ परमेश्वर र सत्यताप्रति तृष्णाको दृष्टिले व्यवहार गर्छस्, अनि सत्यता पछ्याउँछस्, तब तैँले उहाँले तँलाई प्रेम गर्नैपर्छ भन्ने सोच्छस्, अनि यदि परमेश्वरले तँलाई बेवास्ता गर्नुभयो र प्रेम गर्नुभएन भने, तँलाई उहाँ परमेश्वर हुनुहुन्न रहेछ भन्ने लाग्छ। अथवा जब तैँले परमेश्वरविरुद्ध विद्रोह गर्छस्, तब उहाँले तँलाई घृणा गर्नैपर्छ र दण्ड दिनैपर्छ भन्ने सोच्छस्, तर यदि उहाँले तँलाई बेवास्ता गर्नुभयो भने, तँलाई उहाँ परमेश्वर हुनुहुन्न रहेछ भन्ने लाग्छ। के यसरी सोच्नु सही हो? (अहँ, यो सही होइन।) आमाबुबा र छोराछोरीबीचको जस्तो मान्छे-मान्छेबीचको सम्बन्धलाई यसरी मूल्याङ्कन गर्न सकिन्छ—भन्नुको मतलब, छोराछोरीप्रतिको आमाबुबाको प्रेम वा घृणा कहिलेकाहीँ छोराछोरीको व्यवहारमा आधारित हुन्छ—तर मानवजाति र परमेश्वरबीचको सम्बन्धलाई यसरी मूल्याङ्कन गर्न सकिँदैन। मानवजाति र परमेश्वरबीचको सम्बन्ध भनेको सृष्टि गरिएका प्राणी र सृष्टिकर्ताबीचको सम्बन्ध हो, अनि त्यसमा रगतको नाता छँदै छैन। यो पूर्णतया सृष्टि गरिएका प्राणी र सृष्टिकर्ताबीचको सम्बन्ध हो। तसर्थ, मानवजातिले परमेश्वरले तिनीहरूलाई प्रेम गर्नुपर्छ वा तिनीहरूको सवालमा उहाँ कहाँ उभिने हो त्यो घोषणा गर्नुपर्छ भनेर माग गर्न सक्दैनन्। यी अनुचित मागहरू हुन्। यस प्रकारको दृष्टिकोण गलत र बेठीक हो; मानिसहरूले यस्ता मागहरू गर्नु हुँदैन। त्यसैले अहिले यसलाई हेर्दा, के मानिसहरूले परमेश्वरको प्रेमलाई वास्तवमै बुझेका छन् त? तिनीहरूको पहिलेको बुझाइ गलत थियो, थिएन त? (थियो।) परमेश्वरले मानिसहरूलाई प्रेम कि घृणा गर्नुहुन्छ भन्नेबारे सिद्धान्तहरू छन्। यदि मानिसहरूको व्यवहार वा खोज सत्यताअनुरूप छ र त्यो परमेश्वरलाई मन पर्छ भने, उहाँ त्यसलाई अनुमोदन गर्नुहुन्छ। तथापि, मानिसहरूमा भ्रष्ट सार छ र तिनीहरू भ्रष्ट स्वभाव प्रकट गर्दै आफूलाई सही लाग्ने वा मनपर्ने आदर्श र चाहनाहरू पछ्याउन सक्छन्। त्यो त परमेश्वरले घृणा गर्नुहुने र अनुमोदन नगर्नुहुने कुरा हो। तर मानिसहरूले सोचेजस्तो—अर्थात् परमेश्वरले मानिसहरूलाई अनुमोदन गर्नुहुँदा तिनीहरूमाथि इनाम बर्साउनुहुनेछ, वा अनुमोदन नगर्नुहुँदा तिनीहरूलाई अनुशासित र दण्डित गर्नुहुनेछ भनेजस्तो—खास कुरा त्यस्तो हुँदैन। परमेश्वरका कार्यहरूका सिद्धान्तहरू हुन्छन्। यसले परमेश्वरको सारको करा गर्छ, र मानिसहरूले यसलाई यसरी नै बुझ्नुपर्छ।
मैले भर्खरै परमेश्वरको कार्य र उहाँको सारका सिद्धान्तहरूबारे प्रश्न उठाएँ र सङ्गति गरेँ। मैले भर्खरै सोधेको प्रश्न के थियो? (परमेश्वरले भर्खरै मानिसहरूप्रति उहाँको सहनशीलता र कृपा अनि सकेसम्म उदार हुने मानव अभ्यासबीचको भिन्नताबारे प्रश्न सोध्नुभयो। त्यसपछि, तपाईंले संसारसँग व्यवहार गर्ने यो दर्शनअनुसार परमेश्वरले कार्य गर्नुहुन्न भनेर सङ्गति गर्नुभयो। परमेश्वरले मान्छेको अपराधलाई मुख्यतः दुई पक्षको आधारमा व्यवहार गर्नुहुन्छ: एकातर्फ, परमेश्वरले जे गर्नुहुन्छ त्यसका सिद्धान्तहरू हुन्छन्, र अर्कोतर्फ परमेश्वरको सारमा कृपा र क्रोध दुवै हुन्छन्।) वास्तवमा यसलाई बुझ्ने सही तरिका त्यही हो। यस्तो तरिकाले काम गर्ने परमेश्वरका सिद्धान्तहरू उहाँको सार र स्वभावमा आधारित हुन्छन्, अनि मानवजातिले संसारसँग व्यवहार गर्नपछ्याउने, सकेसम्म उदार हुनु भन्ने दर्शनसँग यसको कुनै सम्बन्ध छैन। मानिसका कार्यहरू शैतानी दर्शनमा आधारित र शैतानी स्वभावद्वारा नियन्त्रित हुन्छन्। परमेश्वरका कार्यहरू उहाँको स्वभाव र सारका प्रकटीकरणहरू हुन्। परमेश्वरको सारमा प्रेम र कृपा, अनि अवश्यै घृणा पनि हुन्छ। त्यसैले, के तैँले अब मानिसहरूको दुष्कर्म, र तिनीहरूका विभिन्न प्रकारका विद्रोह र विश्वासघातप्रति परमेश्वर कस्तो मनोवृत्ति राख्नुहुन्छ भनेर बुझिस्? परमेश्वरको मनोवृत्तिको आधार के हो? के यो उहाँको सारद्वारा उत्पन्न हुन्छ? (हो।) परमेश्वरको सारमा कृपा, प्रेम र क्रोध हुन्छन्। परमेश्वरको सार धर्मी छ र यही सारबाट परमेश्वरको कार्यका सिद्धान्तहरू आउँछन्। त्यसोभए, ठ्याक्कै भन्दा परमेश्वरको कार्यका सिद्धान्तहरू के हुन्? प्रचुर मात्रामा कृपा बर्साउनु र हदैसम्म क्रोध पोखाउनु हो। यसको सकेसम्म उदार हुनुसँग कुनै सम्बन्ध छैन, जुन मानवजातिमाझ अभ्यास गरिन्छ र एकदमै उच्च विचारझैँ देखिन्छ, तर परमेश्वरको नजरमा यो उल्लेख गर्नसमेत लायक छैन। एकातिर, तैँले विश्वासीको रूपमा परमेश्वरको सार, कार्य र उहाँको कार्यका सिद्धान्तहरूलाई यो विचारको आधारमा निन्दा गर्नु हुँदैन। यसबाहेक, मानिसहरूको आफ्नै दृष्टिकोणबाट हेर्दा, तिनीहरूले संसारसँग व्यवहार गर्ने यो दर्शन पालन गर्नु हुँदैन; विभिन्न कुराहरू आइपर्दा तिनीहरूसँग कसरी विकल्पहरू छनौट गर्ने र परिस्थिति कसरी सम्हाल्ने भन्नेबारे सिद्धान्तहरू हुनुपर्छ। यो सिद्धान्त के हो? मानिसहरूमा परमेश्वरको सार हुँदैन, र तिनीहरू अवश्यै परमेश्वरले जस्तै सबै कुरा स्पष्ट सिद्धान्तसहित गर्न, वा उच्च स्थानमा रहेर मौका प्रदान गर्न र सबैसँग नरम बन्न सक्दैनन्। मानिसहरू यसो गर्न सक्दैनन्। त्यसोभए तैँले आफूलाई बाधा दिने, चोट पुऱ्याउने, वा तेरो मर्यादा र चरित्र अपमान गर्ने, वा तेरो हृदय र प्राणमा समेत चोट पुऱ्याउने कुराहरू सामना गर्दा, के गर्नुपर्छ? यदि तैँले नैतिक आचरणसम्बन्धी “जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम हुनुपर्छ” भन्ने भनाइ पालन गर्छस् भने, सिद्धान्तलाई वास्तै नगरी परिस्थिति सुधार्ने कोसिस गर्नेछस्, र मान्छे खुसी पारिहिँड्ने व्यक्ति बन्नेछस्, अनि तँलाई यो संसारमा जिउन सजिलो छैन, त्यसैले शत्रु बनाउनु हुँदैन, मानिसहरूलाई कम चिढ्याउने वा चिड्याउँदै नचिढ्याउने प्रयास गर्नुपर्छ, जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम हुनुपर्छ र हरेक अवसरमा निष्पक्ष रहनुपर्छ, मध्यमार्गी बन्नुपर्छ, आफूलाई कुनै खतरनाक परिस्थितिमा होम्नु हुँदैन, र आफ्नो सुरक्षा गर्न सिक्नुपर्छ भन्ने लाग्नेछ। के यो संसारसँग व्यवहार गर्ने दर्शन होइन र? (हो।) यो संसारसँग व्यवहार गर्ने दर्शन हो, परमेश्वरले मानवजातिलाई सिकाउनुभएको सिद्धान्त होइन। त्यसोभए, परमेश्वरले मानिसहरूलाई सिकाउनुहुने सिद्धान्तचाहिँ के हो त? सत्यता पछ्याउनुलाई कसरी परिभाषित गरिन्छ? सत्यता पछ्याउनु भनेको पूर्णतया परमेश्वरका वचनहरूअनुसार, र सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा लिएर मानिसहरू र विभिन्न कामकुराहरूलाई हेर्नु, र सोहीअनुरूप आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नु र कार्य गर्नु हो। यदि तँमा घृणा जगाउने कुनै कुरा आइपऱ्यो भने, तँ त्यसलाई कसरी हेर्छस्? तँ त्यसलाई केको आधारमा हेर्छस्? (परमेश्वरका वचनहरूको आधारमा।) त्यो सही हो। यदि तँलाई परमेश्वरको वचनअनुसार यी कुराहरू कसरी हेर्ने भनेर थाहा छैन भने, तँ जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम हुन, आफ्नो आक्रोश दबाउन, तत्काललाई छुट दिएर पछि प्रतिशोध लिनको लागि मौका कुर्न मात्र सक्छस्—तैँले लिने मार्ग यही हुनेछ। यदि तँ सत्यता पछ्याउन चाहन्छस् भने, तैँले परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूलाई हेर्नुपर्छ, र आफूलाई सोध्नुपर्छ: “किन यो व्यक्तिले मलाई यसरी व्यवहार गर्दै छ? मलाई यस्तो कसरी हुन सक्छ? कसरी यस्तो परिणाम आउन सक्छ?” यस्ता कुराहरूलाई परमेश्वरको वचनअनुसार हेर्नुपर्छ। सबैभन्दा पहिले गर्नुपर्ने भनेको परमेश्वरबाट यो कुरा ग्रहण गर्न सक्नु हो, अनि यो परमेश्वरबाट आउँछ र यो तेरो लागि उपयोगी र लाभदायी छ भनेर सक्रिय रूपमा स्विकार्न सक्नु हो। तैँले परमेश्वरबाट यो कुरा ग्रहण गर्नलाई पहिला यो परमेश्वरद्वारा योजनाबद्ध र निर्देशित हो भन्ने ठान्नुपर्छ। पृथ्वीमा हुने हरेक थोक, तैँले महसुस गर्न सक्ने सबथोक, तैँले देख्न सक्ने सबथोक, तैँले सुन्न सक्ने सबथोक—यी सबै कुरा परमेश्वरको अनुमतिले नै हुन्छ। तैँले यो कुरा परमेश्वरबाट आएको भनी स्विकारेपछि, यसलाई परमेश्वरको वचनअनुसार मापन गर्, अनि यो कुरा गर्ने व्यक्ति कस्तो हो र यो मामिलाको सार के हो भनेर पत्ता लगा, चाहे उसको बोली वा कामले तँलाई चोट नै किन नपुऱ्याओस्, चाहे त्यसले तेरो भावनालाई घात नै किन नगरोस्, र चाहे त्यसले तेरो चरित्र कुल्चिमिल्ची पारेको नै किन होस्। सर्वप्रथम, त्यो व्यक्ति दुष्ट व्यक्ति हो कि साधारण भ्रष्ट व्यक्ति हो भनेर हेर्, पहिले ऊ कस्तो हो भनेर परमेश्वरको वचनअनुसार खुट्या अनि त्यसपछि यो मामिलालाई परमेश्वरको वचनअनुसार खुट्या र सम्हाल्। के यी चाल्नुपर्ने सही कदम होइनन् र? (हुन्।) पहिला यो मामिलालाई परमेश्वरबाट आएको भनी स्विकार्, अनि यस मामिलामा संलग्न मानिसहरूलाई तिनीहरू साधारण दाजुभाइ-दिदीबहिनी, दुष्ट मानिस, ख्रीष्टविरोधी, अविश्वासी, दुष्टात्मा, घृणित पिशाच, वा ठूलो रातो अजिङ्गरको जासुस हुन् कि होइनन्, अनि तिनीहरूले गरेको कुरा भ्रष्टताको साधारण प्रकटीकरण हो कि बाधा र अवरोध दिन जानाजानी अभिप्रायसहित गरिएको दुष्कर्म हो भनेर निर्धारण गर्न परमेश्वरको वचनअनुसार हेर्। यो सबै कुरा परमेश्वरको वचनसँग दाँजेर निर्धारित गरिनुपर्छ। परमेश्वरको वचनअनुसार विभिन्न कुराहरूको मापन गर्नु सबैभन्दा सही र निष्पक्ष तरिका हो। परमेश्वरको वचनअनुसार नै मानिसहरूलाई छुट्याउनुपर्छ र मामिलाहरूलाई सम्हाल्नुपर्छ। तैँले यसरी मनन गर्नुपर्छ: “यो घटनाले मेरो भावनामा साह्रै गहिरो चोट पुऱ्याएको छ र मेरो जिन्दगीमा छायाँ पारिदिएको छ। तर जीवन प्रवेशका लागि यो घटनाले मलाई सुधार्न के गरेको होला? परमेश्वरको अभिप्राय के होला?” यसले तँलाई मामिलाको जडमा पुऱ्याउँछ, जसलाई तैँले पत्ता लगाउनु र बुझ्नुपर्छ—यही नै सही मार्ग पछ्याउनु हो। तैँले यसरी सोच्दै परमेश्वरको अभिप्राय खोज्नुपर्छ: “यो घटनाले मेरो हृदय र प्राणमा आघात पारेको छ। मलाई वेदना र पीडा हुन्छ, तर म नकारात्मक र निन्दनीय बन्नु हुँदैन। सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको यो घटना वास्तवमा मेरो लागि लाभदायी छ कि छैन भनेर परमेश्वरको वचनअनुसार खुट्याउनु, छुट्याउनु र निर्धारित गर्नु हो। यदि यो परमेश्वरको अनुशासनबाट आउँछ, अनि मेरो जीवन प्रवेशका लागि र आफूलाई बुझ्नका लागि लाभदायी छ भने, मैले यो स्विकार्नु र पालन गर्नुपर्छ; यदि यो शैतानबाट आएको परीक्षा हो भने, परमेश्वरलाई प्रार्थना गरेर यसलाई बुद्धिमानीपूर्वक सम्हाल्नुपर्छ।” के यसरी खोजी गर्नु र सोच्नु सकारात्मक प्रवेश हो? के यो परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूलाई हेर्नु हो? (हो।) त्यसपछि, तैँले जुनसुकै कुरा सम्हालिरहेको भए पनि, वा तेरो मानिसहरूसँगको सम्बन्धमा जुनसुकै समस्या उत्पन्न भए पनि, ती समाधान गर्न परमेश्वरका सान्दर्भिक वचनहरू खोज्नुपर्छ। यी श्रृङ्लाबद्ध सम्पूर्ण कार्यहरूको उद्देश्य के हो? यसको उद्देश्य परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूलाई हेर्नु हो, जसले गर्दा मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूप्रतिको तेरो दृष्टिकोण र ठम्याइ बिलकुलै फरक हुनेछन्। यसको उद्देश्य अति उच्च सम्मान पाउनको लागि राम्रो प्रतिष्ठा प्राप्त गर्नु र इज्जत बचाउनु, वा शासकवर्गलाई सन्तुष्ट पार्न देश र समाजमा मेलमिलाप कायम गराउनु होइन, बरु परमेश्वरलाई सन्तुष्ट पार्न र सृष्टिकर्ताको महिमा बढाउन परमेश्वरको वचन र सत्यताअनुसार जिउनु हो। यसरी अभ्यास गरेर मात्र तँ पूर्णतया परमेश्वरका अभिप्रायहरू अनुरूपको हुन सक्छस्। तसर्थ, तैँले पारम्परिक संस्कृतिका नैतिक आचरणसम्बन्धी भनाइहरू पालन गर्नु आवश्यक छैन। तैँले “यस्तो परिस्थिति मलाई आइपर्दा, के मैले ‘ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू’ भन्ने भनाइ अभ्यास गर्नु पर्दैन र? यदि मैले त्यो गर्न सकिनँ भने, मबारे अरूको विचार कस्तो हुनेछ?” भनेर मनन गर्नु जरुरी छैन। तैँले आफूलाई बन्धन र नियन्त्रणमा राख्न यी नैतिक सिद्धान्तहरू प्रयोग गर्नुपर्दैन। बरु, तैँले सत्यता पछ्याउने व्यक्तिको दृष्टिकोण अपनाउनुपर्छ, अनि परमेश्वरले तँलाई सत्यता पछ्याउन बताउनुभएको तौरतरिकाले मानिसहरू र विभिन्न कुराहरू सम्हाल्नुपर्छ। के यो अस्तित्वको पूरै नयाँ शैली होइन र? के यो पुरै नयाँ जीवन दृष्टिकोण र जीवन उद्देश्य होइन र? (हो।) तैँले मानिसहरू र विभिन्न कुराहरूलाई हेर्ने यस्तो शैली अपनाउँदा, आफूलाई जानाजानी “यदि मैले उदार हुन र मानिसहरूमाझ स्थान बनाउन चाहने हो भने, मैले यो कि त्यो गर्नैपर्छ,” भनेर भन्नुपर्दैन, तँ आफूसँग त्यति कठोर हुनुपर्दैन, तैँले आफ्नो इच्छाविपरीत जिउनुपर्दैन, र तेरो मानवता पनि त्यतिविधि विकृत हुनुपर्दैन। बरु, तैँले परमेश्वरबाट आउने यी वातावरण, मानिस, मामिला र परिस्थितिलाई स्वभाविक रूपमा र स्वेच्छाले स्विकार्नेछस्। अनि त्यो मात्र होइन, तैँले ती कुराबाट अप्रत्याशित लाभहरू पनि पाउन सक्नेछस्। आफूभित्र घृणा जगाउने यस्ता कुराहरू सम्हाल्दा, तैँले मानिसहरू वास्तवमा कस्ता हुन् भनेर तिनीहरूलाई परमेश्वरको वचनअनुसार चिन्न अनि यस्ता कुराहरू परमेश्वरको वचनअनुसार चिन्न र सम्हाल्न जानिसकेको हुनेछस्। तैँले केही समय अनुभव, जीवन-भोगाइ र संघर्ष गरेपछि यस्ता कुराहरू सम्हाल्ने सत्यता सिद्धान्तहरू भेट्टाइसकेको हुनेछस्, अनि मानिसहरू, मामिलाहरू र विभिन्न कुराहरू सम्हाल्दा सत्यता कस्ता सिद्धान्तहरू प्रयोग गर्ने भनेर सिकिसकेको हुनेछस्। के यो सही मार्ग पछ्याउनु होइन र? यसरी तेरो मानवता सुध्रिसकेको हुनेछ किनभने तँ सत्यता पछ्याउने मार्ग हिँडिरहेको हुन्छस्, अर्थात् तँ तेरो मानव विवेक र समझअनुसार मात्र जिउन छोडिसकेको हुन्छस्, अनि परिस्थितिहरू आइपर्दा तँ ती कुराहरूलाई विवेक र समझमा आधारित सोच र दृष्टिकोणले मात्र हेर्ने गर्दैनस्, र अझ भन्दा, यस्तो किन हुन्छ भने तैँले परमेश्वरका धेरै वचनहरू पढिसकेको हुन्छस र परमेश्वरको काम वास्तवमै अनुभव गरिसकेको हुन्छस्, केही सत्यता बुझिसकेको हुन्छस् र परमेश्वर—सृष्टिकर्ता सम्बन्धमा केही वास्तविक बुझाइ हासिल गरिसकेको हुन्छस्। यो निश्चय नै एक प्रचुर प्रतिफल हो, जसबाट तैँले सत्यता र जीवन दुवै प्राप्त गरिसकेको हुनेछस्। तैँले आफ्नो विवेक र समझको आधारमा, आफूमाथि आइपर्ने सबै समस्या सामना र समाधान गर्नहेतु परमेश्वरको वचन र सत्यता प्रयोग गर्न सिकिसकेको हुनेछस्, अनि तँ क्रमिक रूपमा परमेश्वरको वचनअनुसार जिउन सक्नेछस्। यस्ता मानवजाति कस्ता हुन्छन्? के तिनीहरू परमेश्वरका अभिप्रायअनुरूप हुन्छन्? यस्ता मानवजाति झन्झन् धेरै परमेश्वरले तोक्नुभएझैँ योग्य सृष्टि गरिएको प्राणी बन्दै गइरहेका हुन्छन्, अनि यसो गर्ने क्रममा तिनीहरू परमेश्वरको मुक्तिको कामका अपेक्षित परिणामहरू क्रमिक रूपमा हासिल गर्न सक्षम बन्छन्। जब मानिसहरू सत्यता स्विकार्न र परमेश्वरको वचनअनुसार जिउन सक्छन्, तब यसरी जिउनु एकदमै सहज हुन्छ, अलिकति पनि वेदना हुँदैन। तर पारम्परिक सांस्कृतिक शिक्षा ग्रहण गरेका मानिसहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, तिनीहरूले गर्ने हरेक कुरा तिनीहरूको इच्छाको एकदमै विपरीत र एकदमै ढोँगी हुन्छ, अनि तिनीहरूको मानवताले प्रकट गर्ने कुराहरू एकदमै विकृत र असामान्य हुन्छन्। किन यस्तो हुन्छ? किनभने तिनीहरू आफूले जे सोचिरहेको हो त्यो भन्दैनन्। तिनीहरूको मुखले भन्छ, “जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू,” तर तिनीहरूको मनले भन्छ, “तँसँग गर्नुपर्ने कुरा अझै बाँकी छ। बदला लिन भलाद्मीलाई कहिल्यै ढिला हुँदैन”—के यो तिनीहरूको आफ्नै इच्छाविपरीत छैन र? (छ।) “विकृत” भनेको के हो? यो भनेको, तिनीहरू बाहिर केवल उपकार र नैतिकताको कुरा गर्छन् तर पिठ्यूँपछाडिचाहिँ हरप्रकारका खराब काम गर्छन्, जस्तै व्याभिचार र लुट। यो सबै बाहिर बोलिने उपकार र नैतिकताको कुरा मुखुण्डो मात्र हो र तिनीहरूको हृदय हरप्रकारको दुष्टताले, र हरप्रकारको घृणित विचार र दृष्टिकोणले भरिएको हुन्छ; यो अतुल्य रूपले फोहोर, हदै घिनलाग्दो, तुच्छ मनको र लज्जास्पद हुन्छ। विकृत भनेको यही हो। चल्तीको भाषामा विकृतिलाई बिग्रेको भनिन्छ। तिनीहरू सबै अति बिग्रेका हुन्छन्, तैपनि अरूको अघि अति भद्र, परिष्कृत र भलादमी र आदरणीय भएको नाटक गर्छन्। तिनीहरूलाई पटक्कै लाज लाग्दैन, तिनीहरू अत्यन्तै दुष्ट हुन्छन्! परमेश्वरले मानिसहरूको लागि औँल्याउनुभएको मार्ग भनेको तँलाई यसरी जिउन लगाउनु नभई, तँलाई सही सिद्धान्त र अभ्यासको मार्ग पछ्याउन सक्षम पार्नु हो, जुन मानिसहरूले परमेश्वर वा अरू मानिसहरूसामु गर्ने हरेक कुराको सन्दर्भमा परमेश्वरले औँल्याउनुभएको छ। यदि तैँले तेरो हितलाई हानि गर्ने वा तँलाई मलाई मननपर्ने, वा तँलाई जीवनभर असर गर्ने कुराको सामना गरे पनि, यी कुराहरू सम्हाल्न तँसँग सिद्धान्तहरू हुनुपर्छ। उदाहरणको लागि, तैँले वास्तविक दाजुभाइ-दिदीबहिनीहरूलाई प्रेमपूर्वक व्यवहार गर्नुपर्छ, तिनीहरूप्रति सहनशील हुनुपर्छ अनि तिनीहरूलाई सहयोग र साथ दिनुपर्छ। त्यसोभए, तैँले परमेश्वरको शत्रु, ख्रीष्टविरोधी, दुष्ट मानिस र अविश्वासी वा मण्डलीमा घुसपैठ गर्ने एजेन्ट र जासुसहरूलाई के गर्नुपर्छ? तैँले तिनीहरूलाई सदाको लागि इन्कार गर्नुपर्छ। अनि, त्यो प्रक्रिया भन्नु नै पहिचान गर्नु, खुलासा गर्नु, घृणा महसुस गर्नु अनि अन्त्यमा इन्कार गर्नु हो। परमेश्वरको घरमा प्रशासनिक आदेश र नीतिनियमहरू छन्। ख्रीष्टविरोधीहरू, दुष्ट मानिसहरू, गैरविश्वासीहरू अनि दियाबलस, शैतान र दुष्टात्मा वर्गकाहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, तिनीहरू श्रम गर्न इच्छुक हुँदैनन्, त्यसैले तिनीहरूलाई परमेश्वरको घरबाट सदाको लागि हटाइदे। अनि, परमेश्वरका चुनिएका मानिसहरूले तिनीहरूलाई कस्तो व्यवहार गर्नुपर्छ? (तिनीहरूलाई इन्कार गर्नुपर्छ।) त्यो सही हो, तैँले तिनीहरूलाई इन्कार गर्नुपर्छ, तिनीहरूलाई सदाको लागि इन्कार गरिदे। कतिपय मानिसहरू भन्छन्: “इन्कार त केवल शब्द हो। मानौँ, तपाईंले तिनीहरूलाई सैद्धान्तिक रूपमा इन्कार गर्नुभयो, तर त्यसपछि तपाईं यसलाई वास्तविक जीवनमा यथार्थ रूपले कसरी लागू गर्नुहुन्छ?” के तिनीहरूसँग सदैव परस्परविरोधी हुनु सही हो? तैँले आफूलाई त्यसरी अनावश्यक रूपमा थकित पार्नुपर्दैन, तँ तिनीहरूसँग सदैव परस्परविरोधी बन्नु पर्दैन। तैँले तिनीहरूसँग मृत्यपर्यन्त लडाइँ गर्नुपर्दैन, र तैँले तिनीहरूलाई पिठ्यूँपछाडि सराप्नुपर्दैन। तैँले यी कुनै कुरा गर्नु आवश्यक छैन। तैँले बस आफूलाई तिनीहरूबाट हृदयभित्रैदेखि अलग राख्, र सामान्य परिस्थितिमा तिनीहरूसँग सम्बन्ध नराख्। विशेष परिस्थितिमा र तँसँग कुनै विकल्प नहुँदा, तँ तिनीहरूसँग सामान्य तवरमा कुराकानी गर्न सक्छस्, तर त्यसपछि मौका पाउनेबित्तिकै तिनीहरूबाट अलग बसिहाल्, र तिनीहरूको कुनै पनि मामिलामा संलग्न नहू। यसको अर्थ, तिनीहरूलाई हृदयभित्रैदेखि इन्कार गर्नु, तिनीहरूलाई दाजुभाइ-दिदीबहिनी वा परमेश्वरको घरका सदस्य र विश्वासी नठान्नु हो। परमेश्वर र सत्यतालाई घृणा गर्ने, वा परमेश्वरको काममा जानाजानी बाधा र अवरोध पुऱ्याउने, वा परमेश्वरको काम नष्ट पार्न खोज्नेहरूको सन्दर्भमा चाहिँ तैँले परमेश्वरलाई प्रार्थना गरेर तिनीहरूलाई श्राप दिनुहोस् भनेर मात्र भन्ने होइन, बरु तिनीहरूलाई सदाको लागि बन्धन र नियन्त्रणमा राख्ने, र तिनीहरूलाई एकैचोटि र सदाको लागि इन्कार गर्ने गर्नुपर्छ। के यसो गर्नु परमेश्वरका अभिप्रायअनुरूप हुन्छ? यो पूर्णतया परमेश्वरका अभिप्रायअनुरूप हुन्छ। यी मानिसहरूलाई सम्हाल्नको लागि अडान लिनु र सिद्धान्तहरू धारण गर्नु आवश्यक छ। अडान लिनु र सिद्धान्तहरू धारण गर्नुको अर्थ के हो? यसको अर्थ, तिनीहरूको सार स्पष्टसँग देख्नु, तिनीहरूलाई कहिल्यै विश्वासी नठान्नु, र तिनीहरूलाई दाजुभाइ वा दिदीबहिनी कदापि नठान्नु हो। तिनीहरू दियाबलस हुन्, तिनीहरू शैतानहरू हुन्। यो तिनीहरूलाई क्षमा दिने कि नदिने भन्ने कुरा होइन, यो त सदाको लागि आफूलाई तिनीहरूदेखि अलग राख्ने र तिनीहरूलाई इन्कार गर्ने कुरा हो। यो पूर्णतया जायज र सत्यताअनुरूप छ। कतिपय मानिसहरू भन्छन्, “परमेश्वरमा विश्वास गर्ने मानिसहरूले यस्तो गर्नु अति निर्दयी कुरा होइन र?” (होइन।) अडान लिनु र सिद्धान्तहरू धारण गर्नु भनेको यही हो। परमेश्वर जे गर् भन्नुहुन्छ, हामी त्यही गर्छौँ। परमेश्वरले जोसँग उदार हू भन्नुहुन्छ, हामी ऊसँग उदार हुन्छौँ, र उहाँ जुन कुरालाई घृणा गर् भन्नुहुन्छ, हामी त्यसलाई घृणा गर्छौँ। व्यवस्थाको युगमा, व्यवस्था र आज्ञा उल्लङ्घन गर्नेहरूलाई परमेश्वरका चुनिएका मानिसहरूले ढुङ्गाले हानेर मार्थे, तर अहिले राज्यको युगमा, परमेश्वरसँग प्रशासनिक आदेशहरू छन्, र उहाँले दियाबलस र शैतान वर्गका मानिसहरूलाई मात्र हटाउनु र निष्कासित गर्नुहुन्छ। परमेश्वरका चुनिएका मानिसहरूले मानव धारणाहरूको रोकटोक वा प्रभावमा नपरी र धार्मिक मानिसहरूले निन्दा र दोषारोपण गर्लान् भन्ने डर नमानी, परमेश्वरका वचनहरू र उहाँले जारी गर्नुहुने प्रशासनिक आदेशहरू अभ्यास र पालन गर्नुपर्छ, उल्लङ्घन गर्नु हुँदैन। परमेश्वरको वचनअनुसार कार्य गर्नु भनेको पूर्णतया प्राकृतिक र जायज कुरा हो। हरसमय केवल यो विश्वास गर् कि परमेश्वरका वचनहरू सत्यता हुन्, मानिसका वचनहरू जति राम्रा भए पनि सत्यता होइनन्। मानिसहरूसँग यही विश्वास हुनुपर्छ। तिनीहरूमा परमेश्वरप्रति यही विश्वास हुनुपर्छ, र तिनीहरूमा समर्पणको यही मनोवृत्ति हुनुपर्छ। यो मनोवृत्तिको सवाल हो।
हामीले नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइ र परमेश्वरको कार्यका सिद्धान्तहरूबारे धेरथोर मनग्गे कुरा गरिसकेका छौँ। मानिसहरूलाई हानि पुऱ्याउने मामिलाहरूको कुरा गर्नुपर्दा, के अहिले तिमीहरूले ती मामिलाहरू सम्हाल्ने सिद्धान्त बुझ्यौ, जुन पमेश्वरले मानिसहरूलाई सिकाउनुहुन्छ? (बुझ्यौँ।) यो के हो भने, परमेश्वरले मानिसहरूलाई आफूमाथि आइपर्ने मामिला सम्हाल्दा आवेगमा आउने अनुमति दिनुहुन्न, झन् कुनै मामिला सम्हाल्न मानव नैतिक नियमहरू प्रयोग गर्ने अनुमति दिनु त परै जाओस्। परमेश्वरले मानिसहरूलाई बताउनुहुने सिद्धान्त के हो? मानिसहरूले कुन सिद्धान्त पछ्याउनुपर्छ? (परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र कुराहरूलाई हेर्ने, अनि सोहीअनुरूप आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने।) त्यो सही हो, परमेश्वरको वचनअनुसार मानिसहरू र कुराहरूलाई हेर्ने अनि सोहीअनुरूप आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने। जेसुकै आइपरे पनि, त्यसलाई परमेश्वरको वचनअनुसार सम्हाल्नुपर्छ, किनभने सबै मामिला र सबै कुरामा आइपर्ने हरेक कुरा र जुनसुकै व्यक्ति वा मामिलापछाडि मूल कारण हुन्छ, र ती सबै कुरा परमेश्वरले बन्दोबस्त गर्नुहुन्छ र ती सबैमाथि उहाँको सार्वभौकिता हुन्छ। आइपर्ने हरेक कुराको अन्तिम परिणाम सकारात्मक वा नकारात्मक हुन सक्छ, अनि ती कुराहरूबीचको भिन्नता मानिसहरूको खोजी र तिनीहरू हिँड्ने मार्गमा निर्भर हुन्छ। यदि तैँले परमेश्वरको वचनअनुसार मामिलाहरू सम्हाल्ने छनौट गरिस् भने, अन्तिम परिणाम सकारात्मक हुनेछ; यदि तैँले देहगत र आवेगपूर्ण तरिका, अनि मानिसहरूबाट आउने ती सबै विभिन्न भनाइ, विचार र दृष्टिकोणहरूअनुसार ती मामिला सम्हाल्ने छनौट गरिस् भने, अन्तिम परिणाम निश्चय नै आवेगपूर्ण र नकारात्मक हुनेछ। यदि ती आवेगपूर्ण र नकारात्मक कुराहरूले मानिसहरूको मर्यादा, शरीर, प्राण, हित, आदि इत्यादिमा हानि गरे भने, ती कुराहरूले अन्ततः मानिसहरूमा घृणा र कालो छायाँ मात्र पारिदिनेछन्, जसबाट तिनीहरू कहिल्यै मुक्त हुन सक्दैनन्। कुनै व्यक्तिले सामना गर्ने विभिन्न मानिस, मामिला र वस्तुहरूको कारण पत्ता लगाउन परमेश्वरका वचनहरू पछ्याएर मात्र सम्भव हुन्छ, अनि यस्ता मानिस, मामिला र वस्तुहरूको सार स्पष्टसित देख्न पनि परमेश्वरका वचनहरू पछ्याएर मात्र सम्भव हुन्छ। अनि अवश्य नै, मानिसहरूले आफूले सामना गर्ने ती सबै विभिन्न मानिस, मामिला र वस्तुहरूसँग सम्बन्धित समस्याहरू परमेश्वरका वचनहरू पछ्याएर मात्र सहीसँग सम्हाल्न र हल गर्न सक्छन्। अन्त्यमा, यसले मानिसहरूलाई परमेश्वरले सिर्जना गर्नुहुने सबै वातावरणबाट लाभ उठाउन सक्षम बनाउनेछ, तिनीहरूको जीवन क्रमिक रूपमा वृद्धि हुनेछ, तिनीहरूको भ्रष्ट स्वभाव परिवर्तन हुनेछ, र त्यससँगै तिनीहरूले त्यसमा जीवनको सही दिशा, जीवनप्रतिको सही दृष्टिकोण, जीवन अस्तित्वको सही पद्धति अनि पछ्याउनुपर्ने सही लक्ष्य र मार्ग भेट्टाउनेछन्। हामीले मूलतः नैतिक आचरणसम्बन्धी “ज्यान लिएर केही पाइँदैन, टाउको मात्र छिनिन्छ; जहाँ सम्भव छ, त्यहाँ नरम बन्नू” भन्ने भनाइबारे हाम्रो सङ्गतिलाई पूरा गरेका छौँ। यो भनाइ अलि सतही छ, तर सत्यताअनुसार विश्लेषण गर्दा यसको सार त्यति सरल छैन। यस सन्दर्भमा मानिसहरूले के गर्नुपर्छ र यस्ता परिस्थितिहरू कसरी सम्हाल्नुपर्छ भन्ने कुरा त झनै सरल छैन। यो मानिसहरूले सत्यता खोज्न र पछ्याउन सक्छन् कि सक्दैनन् भन्ने कुरासँग सम्बन्धित छ, अनि अवश्यै यो मानिसहरूको स्वभाव परिवर्तन र मानिसहरूको मुक्तिसँग पनि झनै धेरै सम्बन्धित छ। तसर्थ, चाहे यी सरल हुन् कि जटिल, सतही हुन् कि गहन, यी समस्याहरूलाई सही तरिका र गम्भीरतासाथ सम्हाल्नुपर्छ। मानिसहरूको स्वभाव परिवर्तन वा मानिसहरूको मुक्तिसँग सम्बन्धित कुनै कुरा पनि नगण्य मामिला होइन, यस्ता सबै कुरा गम्भीर र महत्त्वपूर्ण हुन्छन्। मलाई आशा छ, अबउप्रान्त तिमीहरूले आफ्नो दैनिक जीवनमा पारम्परिक संस्कृतिको नैतिकतासम्बन्धी ती सबै विभिन्न भनाइ र दृष्टिकोणहरूलाई आफ्नो विचार र विवेकदेखि बाहिर निकाल्नेछौ, अनि ती वास्तवमा के रहेछन् भनेर परमेश्वरको वचनअनुसार विश्लेषण गर्नेछौ र चिन्नेछौ, र यसरी तिमीहरूले क्रमिक रूपमा ती कुराहरू बुझ्न र समाधान गर्न, जीवनमा पूर्णतया नयाँ दिशा र लक्ष्य अपनाउन, अनि तिमीहरूको जीवन अस्तित्वको पद्धतिलाई पुरै परिवर्तन गर्न सक्नेछौ। लौ त, आजको सङ्गति यतिमै टुङ्ग्याऔँ। फेरि भेटौँला!
अप्रिल २३, २०२२
