सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो (३)
आजभोली, कर्तव्य निर्वाह गर्नेहरू झन्-झन् व्यस्त हुँदै गइरहेका छन्। तिनीहरूलाई समय अत्यन्तै द्रुत गतिमा चलिरहेको छ, र पर्याप्त समय छैन भन्ने लाग्छ। किन? किनभने तिनीहरू अहिले सत्यता बुझ्छन् र तिनीहरूसँग विभिन्न मामिलाको अन्तर्ज्ञान छ। तिनीहरूमा जिम्मेवारी बोध झन्-झन् बढ्दै गइरहेको छ, र तिनीहरूले अझै विस्तृत काम गर्दै झन् लगनशील भई आफ्नो कर्तव्य पूरा गरिरहेका छन्। त्यसकारण, तिनीहरूलाई आफूले पूरा गर्नुपर्ने कर्तव्यहरू झन्-झन् धेरै छन् भन्ने लाग्छ। त्यसैले तिनीहरू आफ्नो कर्तव्यमा झन्-झन् व्यस्त हुँदै गइरहेका छन्। त्यसबाहेक, हरेक दिन आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्ने धेरैजसोले परमेश्वरका वचनहरू पढ्ने र सत्यताबारे सङ्गति गर्ने पनि गर्नैपर्छ। तिनीहरूले आत्मचिन्तन गर्नैपर्छ, र समस्या आइपर्दा, त्यसलाई समाधान गर्न सत्यता खोजी गर्नैपर्छ। तिनीहरूले केही व्यावसायिक सीप पनि सिक्नैपर्छ। तिनीहरूलाई सधैँ पर्याप्त समय छैन, हरेक दिन अत्यन्त छिटो बित्छ भन्ने लाग्छ। राती, तिनीहरू त्यस दिन आफूले के गरे भन्ने बारेमा सोच्छन्, अनि तिनीहरूलाई आफूले गरेको कुराको त्यति मूल्य छैन र यसबाट कुनै ठूलो परिणाम आएन भन्ने लाग्छ। तिनीहरू आफूमा सानो कद र कमी भएको महसुस गर्छन्, र चाँडो कद बढाउन उत्सुक हुन्छन्। तिनीहरूमध्ये कतिले भन्छन्, “यो कामको व्यस्तता कहिले सकिनेछ? मैले कहिले आफ्नो हृदय शान्त पारेर राम्ररी परमेश्वरका वचनहरू पढ्न, र आफूलाई सत्यताले सुसज्जित गर्न पाउनेछु? हप्तामा एक-दुईवटा भेलाबाट एकदमै सीमित कुरा पाउँछु। हामीले अझै धेरै भेला आयोजना गर्नुपर्छ र अझै धेरै प्रवचन सुन्नुपर्छ—सत्यता बुझ्ने एकमात्र तरिका त्यही मात्रै हो।” त्यसकारण तिनीहरू प्रतीक्षा र तृष्णा गर्छन्, र आँखा झिमिक्क गर्दा चार-पाँच वर्ष बितिसकेको हुन्छ, र तिनीहरूलाई समय चाँडै बितेर जान्छ भन्ने लाग्छ। कतिपय मानिसहरू दश वर्ष विश्वास गरेपछि पनि अनुभवसम्बन्धी गवाही त्यति धेरै दिन सक्दैनन्। तिनीहरू बेचैन हुन्छन्, त्यागिनेछन् भनेर डराउँछन्, र आफूलाई अझै बढी सत्यताले सुसज्जित पार्न हतारिन्छन्। त्यसैले तिनीहरूलाई समयको पाबन्दी महसुस हुन्छ। यस्तो सोच्नेहरू धेरै छन्। कर्तव्य निर्वाहको बोझ लिने र सत्यता पछ्याउनेहरू समय अत्यन्तै चाँडै बित्छ भन्ने महसुस गर्छन्। सत्यतालाई प्रेम नगर्नेहरू, आराम र आनन्दको लोभ गर्नेहरूलाई समय चाँडै बित्छ भन्ने महसुस हुँदैन; तिनीहरूमध्ये कतिपय त गुनासोसमेत गर्छन्, “परमेश्वरको दिन कहिले आउँछ? तिनीहरू सधैँ उहाँको काम समाप्त हुनलागेको छ भनेर भन्छन्—तर यो किन अझै समाप्त भएको छैन? कहिले परमेश्वरको काम ब्रह्माण्डभरि फैलिनेछ?” यस्ता कुरा भन्ने मानिसहरूलाई समय अत्यन्तै ढिलो चल्छ भन्ने लाग्छ। तिनीहरूलाई हृदयमा सत्यताप्रति चासो हुँदैन; तिनीहरूलाई सधैँ बाहिरी संसारमा फर्केर गई आफ्नो तुच्छ जीवनलाई निरन्तरता दिन मन लाग्छ। तिनीहरूको यो स्थिति सत्यता पछ्याउने मानिसहरूको स्थितिभन्दा स्पष्टै फरक हुन्छ। सत्यता पछ्याउने मानिसहरू आफ्नो कर्तव्यमा जति नै व्यस्त भए पनि, आफूलाई आइपर्ने समस्याहरू समाधान गर्न सत्यता खोजी गर्न सक्छन्, र आफूले प्रवचनहरू सुन्दा अस्पष्ट लागेका कुराहरूबारे सङ्गति खोज्छन्, र कसरी काम गरेँ भनेर मनन गर्न दैनिक आफ्नो हृदय शान्त पार्छन्, त्यसपछि परमेश्वरका वचनहरूलाई विचार गर्छन् र अनुभवसम्बन्धी गवाहीका भिडियोहरू हेर्छन्। तिनीहरूले यसबाट केही कुरा प्राप्त गर्छन्। तिनीहरू आफ्नो कर्तव्यमा जति नै व्यस्त भए पनि, यसले तिनीहरूको जीवन प्रवेशमा पटक्कै बाधा दिँदैन, न त यसमा ढिलाइ नै गर्छ। सत्यतालाई प्रेम गर्ने मानिसहरूले यसरी अभ्यास गर्नु स्वभाविकै हो। सत्यतालाई प्रेम नगर्नेहरू आफू कर्तव्यमा व्यस्त भए पनि नभए पनि र आफूलाई जे-जस्ता समस्याहरू आइपरे पनि, आत्मचिन्तन गर्न र आफूलाई चिन्न सत्यता खोजी गर्दैनन् र परमेश्वरसामु आफूलाई शान्त पार्न चाहँदैनन्। त्यसकारण, तिनीहरू आफ्नो कर्तव्यमा व्यस्त होस् वा फुर्सत, सत्यता पछ्याउँदैनन्। वास्तविकता के हो भने, यदि कुनै व्यक्तिमा सत्यता पछ्याउने हृदय छ, ऊ सत्यताको तृष्णा गर्छ, अनि जीवनमा प्रवेश गर्न र आफ्नो स्वभाव परिवर्तन गर्न बोझ लिन्छ भने, आफ्नो कर्तव्यमा जति नै व्यस्त भए पनि हृदयमा ऊ परमेश्वरको नजिक हुँदै जानेछ र उहाँलाई प्रार्थना गर्नेछ। तिनीहरूले पवित्र आत्माका केही अन्तर्दृष्टि र ज्योति प्राप्त गर्छन् नै, र तिनीहरूको जीवन निरन्तर वृद्धि हुनेछ। यदि कसैले सत्यतालाई प्रेम गर्दैन र जीवनमा प्रवेश गर्ने वा आफ्नो स्वभाव परिवर्तन गर्ने कुनै बोझ लिँदैन, वा यदि उसलाई यी कुराहरूप्रति चासो लाग्दैन भने, उसले केही प्राप्त गर्न सक्दैन। आफूले के-कस्ता भ्रष्टता प्रकट गरेको छ भनेर मनन गर्नु जहीँ पनि र जहिले पनि गर्नुपर्ने कुरा हो। उदाहरणका लागि, यदि कसैले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा भ्रष्टता प्रकट गर्यो भने, उसले हृदयबाट अनिवार्य रूपमा परमेश्वरलाई प्रार्थना गर्नुपर्छ, र आत्मचिन्तन गर्नुपर्छ, अनि आफ्नो भ्रष्ट स्वभाव चिन्नुपर्छ, र यसलाई हटाउन सत्यता खोजी गर्नुपर्छ। यो हृदयसँग सम्बन्धित कुरा हो; हातमा भएको कामसँग यसको कुनै सम्बन्ध हुँदैन। के यसो गर्नु सजिलो छ? त्यो कुरा तँ सत्यतालाई पछ्याउने व्यक्ति होस् कि होइनस् भन्ने कुरामा निर्भर हुन्छ। सत्यतालाई प्रेम नगर्ने मानिसहरू जीवन-वृद्धिका मामिलाहरूमा चासो लिँदैनन्। तिनीहरू यस्ता कुराहरूलाई विचार गर्दैनन्। सत्यता पछ्याउने मानिसहरू मात्रै आफूलाई जीवन-वृद्धिमा लगाउन इच्छुक हुन्छन्; तिनीहरूले मात्रै वास्तवमै आइपर्ने समस्याहरूबारे र ती समस्याहरू कसरी समाधान गर्ने भनी मनन गर्छन्। वास्तवमा, समस्याहरू समाधान गर्ने र सत्यता पछ्याउने प्रक्रिया एउटै हो। यदि कुनै व्यक्तिले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा समस्याहरू समाधान गर्न सत्यताको खोजीलाई निरन्तर ध्यान दिन्छ, र त्यस्तो अभ्यास गरेको धेरै वर्षको अवधिमा निकै समस्याहरू समाधान गरेको छ भने, उसको कर्तव्य निर्वाह अवश्य नै मापदण्डअनुरूप हुन्छ। यस्ता मानिसहरू निकै कम भ्रष्टता प्रकट गर्छन्, र कर्तव्य पूरा गर्ने क्रममा तिनीहरूले धेरै साँचो अनुभव पाएका हुन्छन्। त्यसरी तिनीहरू परमेश्वरको गवाही दिन सक्छन्। यस्ता मानिसहरूले सुरुमा आफ्नो कर्तव्य लिएदेखि परमेश्वरको गवाही दिन सकिञ्जेलसम्म कसरी अनुभव प्राप्त गर्छन्? तिनीहरूले समस्याहरू समाधान गर्न सत्यता खोजी गरेर यसो गर्छन्। त्यसकारण, सत्यता पछ्याउने मानिसहरू आफ्नो कर्तव्यमा जति नै व्यस्त भए पनि, समस्याहरू समाधान गर्न सत्यता खोजी गर्नेछन्, र सिद्धान्तहरूअनुसार आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्न सफल हुन्छन्, अनि सत्यता अभ्यास गर्न र परमेश्वरमा समर्पित हुन सक्नेछन्। आफ्नो जीवनमा वृद्धि हुने प्रक्रिया यही हो, र यो सत्यताको वास्तविकतामा प्रवेश गर्ने प्रक्रिया पनि हो। कतिपय मानिसहरू आफू आफ्नो कर्तव्यमा अत्यन्तै व्यस्त भएको कारण सत्यता पछ्याउने समय छैन भनेर सधैँ भनिरहेका हुन्छन्। यो स्वीकार्य छैन। सत्यता पछ्याउने व्यक्तिले त जे काम गरे पनि, समस्या पत्ता लगाउनेबित्तिकै त्यो समाधान गर्न सत्यता खोजी गर्छ, र सत्यता बुझ्छ र प्राप्त गर्छ। यो पक्का हो। दैनिक भेला भएर मात्रै सत्यता बुझ्न सकिन्छ भनेर सोच्नेहरू धेरै छन्। यो बिलकुलै गलत हो। सत्यता भनेको भेला भएर र प्रवचनहरू सुनेर मात्रै बुझ्न सकिने कुरा होइन; व्यक्तिले परमेश्वरका वचनहरू अभ्यास र अनुभव पनि गर्नुपर्छ, अनि उसलाई समस्याहरू पत्ता लगाउने र समाधान गर्ने प्रक्रिया पनि चाहिन्छ। महत्त्वपूर्ण कुरा, तिनीहरूले सत्यता खोज्न सिक्नैपर्छ। सत्यतालाई प्रेम नगर्नेहरूको जीवनमा जस्तोसुकै समस्याहरू आइपरे पनि तिनीहरू सत्यता खोज्दैनन्; सत्यतालाई प्रेम गर्नेहरू आफू कर्तव्यमा जति नै व्यस्त भए पनि, सत्यता खोजी गर्छन्। त्यसकारण, आफ्नो कर्तव्यमा अत्यन्तै व्यस्त भएको कारण भेला हुने समय छैन, त्यसैले सत्यताको खोजीलाई थाँती राख्नुपर्छ भनेर सधैँ गुनासो गर्ने मानिसहरू सत्यतालाई प्रेम गर्नेहरू होइनन् भनेर हामी निश्चितसित भन्न सक्छौँ। तिनीहरू आत्मिक कुराहरू नबुझ्ने मूर्ख समझ भएका मानिस हुन्। जब तिनीहरू परमेश्वरका वचनहरू पढ्छन् वा प्रवचनहरू सुन्छन्, तब किन तिनीहरू त्यो आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा अभ्यास वा लागू गर्दैनन्? तिनीहरू किन परमेश्वरका वचनहरूलाई आफ्नो वास्तविक जीवनमा लागू गर्न सक्दैनन्? तिनीहरू सत्यतालाई प्रेम गर्दैनन् भन्ने कुरा देखाउन यो पर्याप्त छ, त्यसकारण तिनीहरूले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्दा जे-जस्ता कठिनाइहरू सामना गरे पनि, सत्यता खोज्दैनन् वा अभ्यास गर्दैनन्। स्पष्टतः यी मानिसहरू सेवाकर्ता हुन्। कतिपय मानिसहरूले सत्यता पछ्याउने चाहना गर्लान्, तर तिनीहरूको क्षमता अत्यन्तै कमजोर हुन्छ। तिनीहरू आफ्नै जीवनसमेत राम्ररी सम्हाल्न सक्दैनन्; जब तिनीहरूले दुई वा तीनवटा कुरा गर्नुपर्ने हुन्छ, तब तिनीहरूलाई कुन पहिले गर्ने र कुन अन्तिममा गर्ने भन्ने थाहा हुँदैन। यदि तिनीहरूलाई दुई वा तीनवटा समस्या आइपऱ्यो भने, ती कसरी समाधान गर्ने भनेर तिनीहरूलाई थाहा हुँदैन। तिनीहरूलाई रिँगटा छुट्छ। के यस्ता मानिसहरूले सत्यता भेट्टाउन सक्छन्? के तिनीहरू समस्याहरू समाधान गर्नका लागि सत्यता खोज्न सफल हुन सक्छन्? सक्छन् नै भन्ने छैन, किनभने तिनीहरूको क्षमता अत्यन्तै कमजोर हुन्छ। धेरै मानिसहरू सत्यता पछ्याउने इच्छा त गर्छन्, तर दस-बीस वर्ष परमेश्वरमा विश्वास गरिसकेपछि पनि, आफ्नो अनुभवबारे कुनै गवाही दिन सक्दैनन्, र तिनीहरूले पटक्कै सत्यता प्राप्त गरेका हुँदैनन्। यसको मुख्य कारण के हो भने, तिनीहरूको क्षमता अत्यन्तै कमजोर हुन्छ। कुनै व्यक्तिले सत्यता पछ्याउँछ कि पछ्याउँदैन भन्ने कुरा ऊ आफ्नो कर्तव्यमा कति व्यस्त छ वा ऊसँग कति समय छ भन्ने कुरासँग सम्बन्धित हुँदैन; यो कुरा त उसले हृदयदेखि नै सत्यतालाई प्रेम गर्छ कि गर्दैन भन्ने कुरामा निर्भर हुन्छ। वास्तविकता के हो भने, हरेकसँग उति नै मात्रामा समय हुन्छ; हरेक व्यक्तिले यो कसरी प्रयोग गर्छ त्यसमा भिन्नता हुन्छ। सत्यता पछ्याउने समय छैन भन्ने व्यक्तिले सम्भवतः आफ्नो समय देहसुखमा बिताइरहेको हुन्छ, वा ऊ केही बाहिरी कुराहरूमा व्यस्त हुन्छन्। तिनीहरू त्यो समय समस्याहरू समाधान गर्नका लागि सत्यता खोज्न बिताउँदैनन्। आफ्नो पछ्याइमा लापरवाही हुने मानिसहरू यस्तै हुन्छन्। यसले तिनीहरूको जीवन प्रवेशको ठूलो मामिलामा ढिलाइ गर्छ।
हाम्रो गत दुई भेलामा, हामीले “सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो” भन्ने विषयमा, साथै त्यसमा समावेश हुने केही निश्चित कुराहरूबारे सङ्गति गरेका थियौँ। हामीले हाम्रो गत भेलामा के विषयमा सङ्गति गरेका थियौँ त्यसको समीक्षा गरेर सुरु गरौँ। हामीले “सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो” भन्नेबारे सही परिभाषा प्रस्तुत गर्यौँ, त्यसपछि केही निश्चित समस्याहरू र सत्यता पछ्याउनुको अर्थमा समावेश मानिसहरूको व्यवहारका निश्चित तरिकाहरूबारे सङ्गति गरेका थियौँ। हाम्रो गत भेलाको अन्तिम सङ्गतिको विषय के थियो? (परमेश्वरले यो प्रश्न अघि सार्नुभएको थियो: मानिसले असल र सही ठान्ने कुरा सत्यता होइन, तैपनि किन ऊ अझै ती कुराहरूलाई सत्यताको रूपमा पछ्याइरहन्छ?) मानिसले असल र सही ठान्ने कुराहरू सत्यता होइनन्, तैपनि किन उसले अझै ती कुरालाई अँगालिराख्छ र आफूले सत्यता पछ्याइरहेको ठान्छ? हामीले गत सङ्गतिमा यो प्रश्नसम्बन्धी तीनवटा कुराबारे सङ्गति गर्यौँ। पहिलो: मानिसले पछ्याउने यी कुराहरू सत्यता होइनन्, र पनि किन ऊ तिनलाई सत्यतालाई झैँ अभ्यास गर्छ? किनभने मानिसलाई उसले सही र असल देख्ने कुराहरू सत्यता जस्तो लाग्छ, त्यसकारण उसले असल र सही ठान्ने ती कुराहरूलाई सत्यताझैँ पछ्याउँछ। के यसलाई बताउने स्पष्ट तरिका त्यही होइन र? (हो।) त्यसोभए, यो प्रश्नको सही उत्तर के हो त? मानिसहरू आफूले सही र असल ठान्ने कुराहरूलाई सत्यताझैँ कायम राख्छन्, र त्यसो गरेर सत्यता पछ्याइरहेको ठान्छन्। के त्यो पूरा उत्तर होइन र? (हो।) दोस्रो: आफूले असल र सही ठान्ने कुराहरूलाई सत्यताझैँ कायम राख्दा, किन मानिस आफूले सत्यता पछ्याइरहेको ठान्छ? यो प्रश्नको उत्तर यसरी दिन सकिएला: किनभने मानिस आशिषित हुन चाहन्छ। मानिस आफूले सही र असल ठान्ने यी कुराहरूलाई इच्छा र महत्त्वाकाङ्क्षाका साथ पछ्याउँछ, र यसरी उसले सत्यता अभ्यास गरिरहेको र पछ्याइरहेको ठान्छ। वास्तवमा, यो त परमेश्वरसँग मोलतोल गर्ने प्रयास गर्नु हो। तेस्रो: यदि व्यक्तिमा सामान्य विवेक र समझ छ भने, उसले सत्यता नबुझेको बेला, स्वभावैले आफ्नो विवेक र समझअनुसार काम गर्दै, नियम-कानुन इत्यादि पालन गर्छन्। हामी के भन्न सक्छौँ भने स्वभावैले मानिसले आफ्नो विवेकमा सकारात्मक, रचनात्मक, र मानवतासँग मेल खाने ठानेका कुराहरूलाई सत्यताझैँ गरी अँगाल्छ। यसलाई मानिसको विवेक र समझको सीमाभित्र हासिल गर्न सकिन्छ। परमेश्वरको घरमा सामान्य रूपमा परिश्रम गर्न सक्ने धेरै मानिस छन्; तिनीहरूमा सामान्य विवेक र समझ हुने हुनाले तिनीहरू सेवा चढाउन र परमेश्वरको घरका बन्दोबस्तहरू पालना गर्न इच्छुक हुन्छन्। तिनीहरूले आशिष प्राप्त गर्नका लागि कष्ट भोग्न र कुनै पनि मूल्यसमेत चुकाउनेछन्। त्यसकारण, मानिसले आफ्नो विवेक र समझको सीमाभित्र गर्न सक्ने कुरालाई पनि सत्यताको अभ्यास र पछ्याइको रूपमा लिन्छ। त्यो प्रश्नको उत्तरका तीनवटा मुख्य बुँदा छन्। अघिल्लो समय, हामीले यी तीनवटा बुँदाबारे अलि सङ्गति गरेका थियौँ; आज हामी यी तीनवटा बुँदाले छोडिराख्ने समस्याहरूबारे निश्चित र विस्तृत सङ्गति गर्नेछौँ, र हरेक बुँदामा समावेश समस्याहरू, साथै हरेक तत्व सत्यता पछ्याइभन्दा कसरी फरक छ र सत्यता पछ्याइसँग कसरी बाझिन्छ भनेर विश्लेषण गर्नेछौँ, ताकि तैँले सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो र यो पछ्याइको अभ्यास ठ्याक्कै कसरी गर्ने भनेर अझ स्पष्ट रूपमा जान्न सकेस्। त्यसो गरेपछि मानिसहरूलाई आफ्नो दैनिक जीवनमा सही तरिकामा सत्यता अभ्यास गर्न र पछ्याउने झनै प्रेरणा मिल्नेछ।
हामी पहिलो विषयबारे सङ्गति गरेर प्रारम्भ गर्ने छौँ। स्पष्ट रूपमा भन्दा, पहिलो विषयसम्बन्धी हाम्रो सङ्गति मानिसले आफ्नो धारणामा सही र असल ठान्ने कुराहरूमा केन्द्रित हुने छ। किन हाम्रो सङ्गति त्यो विषयवस्तुमा केन्द्रित हुनुपर्छ? त्यो विषयवस्तुमा समावेश समस्याहरू के-के हुन्? सुरुमा त्यसबारे विस्तृत रूपमा विचार गर। यदि हामीले यसबारे भेलाहरूमा उचित तरिकाले सङ्गति गरेनौँ भने के तिमीहरू तीबारे सही ज्ञान प्राप्त गर्न सक्ने छौ? यदि हामीले यसबारे निश्चित सङ्गति गरेनौँ र तिमीहरूले यसबारे विचार मात्र गऱ्यौ, वा यदि तिमीहरूले यसलाई अनुभव गर्न र चिन्न समय बितायौ भने नि? त्यसपछि यो विषयवस्तुले कुन-कुन सत्यताहरूलाई समेट्छ भन्ने कुरा के तिमीहरूलाई थाहा हुन्छ? के तिमीहरू ती कुरालाई विचार गरेर पत्ता लगाउन सक्छौ? (सक्दैनौँ।) हामी “मानिसले आफ्नो धारणामा सही र असल ठान्ने कुराहरू” भन्ने वाक्यांशका शाब्दिक अर्थहरूलाई विचार गरेर सुरु गर्ने छौँ र यससम्बन्धी तिमीहरूको ज्ञान कति हदसम्म छ सो हेर्नेछौँ। पहिलो, हामीले सङ्गति गर्नलागेको यो वाक्यांशको महत्त्वपूर्ण भागले केलाई सम्बोधन गर्छ? के तिमीहरू भन्न सक्दैनौँ र? के यो अमूर्त वाक्यांश हो? के यसमा कुनै रहस्य छ? (यसले मानिसका धारणा र कल्पनाहरूलाई सम्बोधन गर्छ।) त्यो त यसलाई बताउने आम तरिका हो; एउटा उदाहरण देओ। (आफूलाई त्याग्न, समर्पित गर्न, कष्ट भोग्न, र मूल्य चुकाउन सकियो भने, परमेश्वरको अनुमोदन पाउन सकिन्छ भनेर मानिस आफ्नो धारणामा विश्वास गर्छ। केही परम्परागत संस्कृति पनि छन्—जस्तै आमाबुबाको सेवा र श्रीमानप्रति महिलाको ख्याल र छोराछोरीको पालनपोषण। मानिसहरू यी कुरालाई पनि असल कुरा ठान्छन्।) तैँले तीमध्ये केहीलाई अपनाइस्। के तिमीहरूले कुरा बुझ्यौ? हाम्रो विषयले छुने भागहरू के-के हुन्? (त्याग्नु, समर्पित हुनु, कष्ट भोग्नु, र मूल्य चुकाउनु।) (आमाबुबाको सेवा, र श्रीमानप्रति माहिलाको ख्याल र छोराछोरीको पालनपोषण।) हो। थप केही छ? (फरिसीहरूले जस्तै भक्ति, धैर्य, र सहनशीलताको देखावा गर्नु।) नम्रता, धैर्य, सहनशीलता—यो केही निश्चित व्यवहारको प्रदर्शन र भनाइहरूसँग सम्बन्धित छ। हामीले यस्तो विषयवस्तुबारे सङ्गति गर्न लागिरहेको हुनाले, हामीले निश्चित भनाइहरू प्रयोग गरेर निश्चित रूपमा सङ्गति गर्दा सर्वोत्तम हुन्छ। यदि हामीले प्रश्नमा त्यसरी ध्यान केन्द्रित गऱ्यौँ भने मानिसहरूले अझै सही र ठ्याक्कै बुझ्न सक्छन्। अहिले, तिमीहरू कुनै सुराग दिन सक्दैनौ, त्यसकारण म अघि बढेर सङ्गति गर्ने छु, हुन्छ? (हुन्छ।) चीनको पाँच हजार वर्षे संस्कृति विशाल र गहन छ, यो अनेक किसिमका चर्चित भनाइ र तुक्काहरूले भरिएको छ। यसमा कन्फ्युसियस, मेन्सियस आदिजस्ता उच्च सम्मान गरिने “प्राचीन सन्तहरू” पनि छन्। तिनीहरूले कन्फ्युसियसवादका चिनियाँ शिक्षाहरू निर्माण गरे, जुन परम्परागत चिनियाँ संस्कृतिको मुख्य भाग हो। चिनियाँ परम्परागत संस्कृतिमा पुस्तौँ-पुस्ताका मानिसहरूले सिर्जना गरेका धेरै भाषा, शब्दभण्डार, र भनाइहरू छन्। तीमध्ये कति प्रचीनकालसँग सम्बन्धित छन्, कति छैनन्; तीमध्ये कति सर्वसाधारण मानिसहरूबाट आएका हुन् भने अरू चर्चित मानिसहरूबाट आएका हुन्। तिमीहरूलाई परम्परागत संस्कृति त्यति मन पर्दैन होला, वा तिमीहरूले आफूलाई नीच परम्परागत संस्कृतिबाट अलग राखेका छौ होला, वा तिमीहरू अझै कलिलै भएकोले, चीनको “विशाल र गहन” परम्परागत संस्कृतिको गहन अध्ययन वा अनुसन्धानमा लागेका छैनौ होला, त्यसकारण तिमीहरूलाई यसबारे थाहा छैन, वा तिमीहरू यस्ता कुराहरू बुझ्दैनौ। त्यो वास्तवमा राम्रो कुरा हो। व्यक्तिले यो कुरा नबुझ्ला, तैपनि उसको सोचाइ र धारणाहरू परम्परागत संस्कृतिका कुराहरूद्वारा थाहै नपाई प्रभावित र सङ्क्रमित हुन्छ। तिनीहरू थाहै नपाई यी कुराहरूअनुसार जिउन थाल्छन्। अघिल्लो पुस्ताका मानिसहरूले हस्तान्तरण गरेका कुराहरू, अर्थात् मानिसका पितापुर्खाबाट हस्तान्तरण गरिएका परम्परागत संस्कृतिले मानिसले कसरी बोल्नुपर्छ, कसरी काम गर्नुपर्छ, र कसरी आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नुपर्छ भन्नेबारे धेरै दाबी गर्छ। मानिसहरूमा परम्परागत संस्कृतिका विभिन्न कथनहरूबारे बेग्लाबेग्लै बुझाइ र दृष्टिकोण हुनसक्ने भए पनि, समग्रमा तिनीहरू परम्परागत संस्कृतिका यस्ता कुराहरूप्रति निश्चित हुन्छन्। यसरी नियाल्दा, हामी के देख्न सक्छौँ भने मानवजातिको जीवन र अस्तित्व, मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्ने दृष्टिकोण, अनि व्यवहार र कार्यमाथि पर्ने प्रभावको स्रोत त परम्परागत संस्कृतिका सबै कुरा नै हुन्। विभिन्न मानव जातजातिले पालन गर्ने नैतिक स्तर र नैतिक मापदण्डबारेका कथनहरू फरक-फरक भए पनि, ती कुराहरूको आम अर्थ उस्तै हुन्छ। आज, हामी तीमध्ये केहीबारे सङ्गति र विश्लेषण गर्ने छौँ। मानिसले सही र असल ठान्ने सबै कुरालाई हामी उल्लेख र विश्लेषण गर्न नसक्ने भए पनि, तिनको सामान्य विषयवस्तु सत्यता पछ्याइको परिभाषामा समेटिएका दुई तत्व सिवाय केही होइन: मानिसहरू र कामकुराप्रति व्यक्तिको दृष्टिकोण अनि आफूलाई कसरी व्यवहारमा ढाल्नुपर्छ र कार्य गर्नुपर्छ। एउटा दृष्टिकोण हो भने, अर्को व्यवहार हो। यसको अर्थ, मानिसले आफ्नो धारणामा सही र असल ठान्ने कुराद्वारा मानिसहरू र संसारका घटनाहरूलाई हेर्छ, र उसले ती कुरालाई आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने जग, आधार, र मापदण्डको रूपमा लिन्छ। त्यसोभए, यी असल र सही कुराहरू वास्तवमा के हुन् त? समग्रमा भन्दा, मानिसले आफ्नो धारणामा सही र असल ठान्ने कुराहरू मानिसले राम्रो व्यवहार गर्नुपर्छ र उसमा असल मानव नैतिकता र चरित्र हुनुपर्छ भन्ने मापदण्ड नै हुन्। यो ती दुई कुरा हुन्। यसबारे विचार गर: के यो मूलतः ती दुई कुरा होइनन् र? (हुन्।) एउटा असल व्यवहार; अर्को मानव चरित्र र नैतिकताहरू। व्यक्ति जिउने मानवता र उसले आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने तरिका मापन गर्न मानवजातिले मुख्यतः दुईवटा कुराहरू मानकको रूपमा स्थापित गरेको छ: एउटाचाहिँ मानिसले बाहिरी रूपमा राम्रो व्यवहार गर्नुपर्छ भन्ने हो, र अर्कोचाहिँ ऊ आचरणमा नैतिकवान् बन्नुपर्छ भन्ने हो। तिनीहरूले यी दुई तत्वलाई व्यक्तिको भलाइ मापन गर्न प्रयोग गर्छन्। तिनीहरूले व्यक्तिको भलाइ मापन गर्न यी दुई तत्व प्रयोग गर्ने हुनाले, मानिसहरूको व्यवहार र नैतिकता मूल्याङ्कन गर्ने मापदण्डहरू त्यहीँबाट आए, अनि त्यसरी नै, मानिसहरूले स्वाभाविक रूपमा मानिसको नैतिक आचरण वा उसको व्यवहारबारेका अनेक किसिमका कथनहरू सुन्न थाले। के-कस्ता निश्चित भनाइहरू छन् त? के तिमीहरूलाई थाहा छ? उदाहरणका लागि, सरल कुरालाई लिऊँ: मानिसहरूको व्यवहार मापन गर्ने के-कस्ता मानक र भनाइहरू छन्? सुशिक्षित र समझदार, भद्र र परिष्कृत—यी कुरा बाहिरी व्यवहारसँग सम्बन्धित छन्। के यो शिष्ट बन्नु हो? (हो।) बाँकी पनि लगभग उस्तै छन्, र तिमीहरूले तुलना गरेर कुन-कुन शब्द र अभिव्यक्ति मानिसको व्यवहार मापन गर्ने मानक हुन्, र कुन-कुन कथन उसका नैतिकता मापन गर्ने मानक हुन् भन्ने थाहा पाउने छौ। अब, “स्त्रीजाति सद्गुणी, दयालु र विनम्र हुनैपर्छ”—त्यो बाहिरी व्यवहारको मानक हो कि नैतिकताको? (यो नैतिकता रनीतिसँग सम्बन्धित छ।) उदारता नि? (त्यो पनि नैतिकतासँग सम्बन्धित छ।) ठिक भन्यौ। यी कुराहरू नैतिकता र मानिसको नैतिक चरित्रसँग सम्बन्धित छन्। मानिसको व्यवहारसँग सम्बन्धित मुख्य कथनहरू भनेको शिष्ट बन्ने, भद्र र परिष्कृत बन्ने, र सुशिक्षित र समझदार बन्ने जस्ता कुरा हुन्। यी सबै कुरालाई मानिसले आफ्नो धारणामा सही र असल ठान्छ; उसले ती कुराहरू सकारात्मक, परम्परागत संस्कृतिका दाबीहरूमा आधारित, वा कम्तीमा पनि विवेक र समझअनुरूप छन्, र नकारात्मक कुरा होइनन् भनी विश्वास गर्छ। हामी यहाँ मानिसहरूले सामान्यतया सही र असल मान्ने कुराहरूबारे कुरा गर्दै छौँ। त्यसकारण, मैले भर्खरै भनेका यी तीनवटा कुराबाहेक मानिसको असल व्यवहारबारे अरू के-कस्ता कथनहरू छन्? (ठूलालाई आदर गर्नु र सानालाई माया गर्नु।) ठूलालाई आदर गर्नु र सानालाई ख्याल गर्नु, मिलनसार हुनु, पहुँचयोग्य बन्नु—यी सबै कुरासँग मानिसहरू अलि परिचित हुन्छन् र ती बुझ्छन्। सुशिक्षित र समझदार, भद्र र परिष्कृत, शिष्ट बन्ने, ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई ख्याल गर्ने, मिलनसार हुने र पहुँचयोग्य बन्ने—मानिसको मनमा, यी व्यवहार हुने हरेक व्यक्तिलाई असल, दयालु, र मानवता भएको व्यक्ति ठानिन्छ। हरेकले अरूलाई आफ्नो व्यवहारको आधारमा मापन गर्छ; तिनीहरू कुनै व्यक्तिको भलाइलाई उसको बाहिरी व्यवहारको आधारमा मूल्याङ्कन गर्छन्। मानिसहरूले कुनै व्यक्ति वृद्धि भएको छ कि छैन र उसमा मानवता छ कि छैन, ऊ अन्तरक्रिया गर्न र भरोसा गर्न लायक छ कि छैन भनेर परम्परागत संस्कृतिका सोचाइ र विचार अनि तिनीहरूले त्यो व्यक्तिमा देख्न सक्ने व्यवहारहरूअनुसार मूल्याङ्कन, निर्धारण, र मापन गर्छन्। के मानिसहरूमा भौतिक संसारमा घुस्ने क्षमता छ? अलिकति पनि छैन। मानिसहरूले व्यक्ति असल छ कि खराब छ, वा ऊ कस्तो व्यक्ति हो भनेर उसको व्यवहारको आधारमा मूल्याङ्कन गर्न र छुट्याउन मात्रै सक्छन्; मानिसहरूले कुनै व्यक्तिसँग अन्तरक्रिया, कुराकानी, र सहकार्य गरेर मात्रै यी कुराहरू अवलोकन र निर्धारण गर्न सक्छन्। तैँले मापन गर्ने क्रममा, “सुशिक्षित र समझदार बन्ने,” “मिलनसार हुने,” र “ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई ख्याल गर्ने” भन्नेजस्ता कथनहरू स्पष्टसँग प्रयोग गरे पनि नगरे पनि, तेरो मापनका मानकहरू यी कथनहरूभन्दा बाहिर जाँदैनन्। जब कुनै व्यक्तिले अर्को व्यक्तिको भित्री संसार देख्न सक्दैन, तब उसको व्यवहार र कार्य अवलोकन गरेर अनि व्यवहारसम्बन्धी यी मापदण्डहरू प्रयोग गरेर ऊ असल छ कि खराब, उच्च छ कि नीच, त्यो मापन गर्छ। वस्तवमा तिनीहरू यिनै कुरा प्रयोग गर्छन्। होइन त? (हो।) भर्खरै प्रस्तुत गरिएका कथनहरूका आधारमा, मानवजातिमा मापनका के-कस्ता मानकहरू छन्? मानवजातिले आफ्नो धारणामा असल र सही ठान्ने कुराहरू के-के हुन्? हामी आफ्नो सङ्गति र विश्लेषणलाई नैतिक आचरणसम्बन्धी कुराबाट सुरु गर्नुको सट्टा, मानिसले आफ्नो व्यवहारमा देखाउने र प्रकट गर्ने असल, सही र सकारात्मक कुराहरूबाट सुरु गरौँ। ती साँच्चै सकारात्मक कुराहरू हुन् कि होइनन् भनेर हेरौँ। त्यसकारण, के हामीले भर्खरै सूचीकृत गरेका कथनहरूमा सत्यतासँग सम्बन्धित कुनै कुरा छ? के त्यसका कुनै विषयवस्तु सत्यताअनुरूप छ? (छैन।) यदि कसैले त्यस्तो व्यक्ति, अर्थात् त्यस्तो व्यवहार र बाहिरी रूप भएको व्यक्ति बन्ने प्रयास गर्छ भने, के त्यो व्यक्तिले सत्यता पछ्याइरहेको हुन्छ? के उसले पछ्याउने कुरा सत्यता पछ्याइसँग सम्बन्धित छ? के यी व्यवहार भएको व्यक्तिले सत्यता अभ्यास गरिरहेको र पछ्याइरेहको हुन्छ? यी व्यवहार र प्रकटीकरणहरू भएको व्यक्ति साँचो अर्थमा असल व्यक्ति हो? उत्तर नकारात्मक आउँछ—ऊ होइन। यो प्रष्टै देखिन्छ।
हामी सुरुमा व्यक्ति सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने कथनलाई हेरौँ। “सुशिक्षित र समझदार बन्ने” भन्ने कथन आफैले के अर्थ दिन्छ, बता। (यसले ठिकैको शिष्ट र राम्रो आनीबानी भएको व्यक्तिलाई जनाउँछ।) “शिष्ट” हुनु भनेको के हो? (यसको अर्थ केही मात्रामा नियमबद्ध हुनु हो।) ठिक भनिस्। यस्ता व्यक्तिले के-कस्ता नियमहरू पालना गर्छ? तेरो उत्तर जति निश्चित हुन्छ, यो मामिला र यसको सारलाई उति नै राम्ररी बुझ्ने छस्। त्यसोभए, नियमबद्ध हुनु भनेको के हो? यहाँ एउटा उदाहरण छ। खाना खाँदा, ठूलो मान्छे नबसेसम्म सानाहरू बस्नै हुँदैन, र ठूलो मान्छे नबोलेको बेला सानाहरू चुपो लाग्नै पर्छ। ठूलो मान्छेको लागि राखिएको खानेकुरा, उनीहरूले खानू नभनेसम्म खानु हुँदैन। त्यसबाहेक, खाना खाँदा बोल्ने, दाँत देखाउने, वा जोरले हाँस्ने, वा ओठ चाट्ने, वा थालमा यताउता खोज्ने गर्नु हुँदैन। ठूलाहरूले खाइसकेपछि, सानाहरूले खान छोडेर उठ्नुपर्छ। तिनीहरूले ठूलाहरू गइसकेपछि मात्रै खाने क्रमलाई जारी राख्न सक्छन्। के यो नियम पालना गर्नु होइन र? (हो।) यी नियमहरू हरेक घर र परिवारमा, हरेक नाम र वंशको परिवारमा यी नियमहरू धेरथोर हुन्छन् नै। सबै मानिसहरू धेरथोर यी नियमहरू पालना गर्छन्, र यसो गर्ने क्रममा, तिनीहरू यी नियमहरूद्वारा नियन्त्रित हुन्छन्। हरेक परिवारमा फरक-फरक नियमहरू हुन्छन्—अनि ती कसले तय गर्छ? त्यो परिवारका पूर्वज र विगतका विभिन्न युगका आदरणीय बुज्रुगहरूले ती तय गर्छन्। महत्त्वपूर्ण बिदा र स्मरणीय दिनहरू मनाउँदा यी नियमहरूको विशेष महत्त्व हुन्छ; त्यसपछि सबैले ती पालन गर्नुपर्छ, कसैले छुट पाउँदैन। यदि कसैले नियमहरू तोड्छ वा उल्लङ्घन गर्छ भने, परिवारिक प्रतिबन्धद्वारा तिनीहरूलाई कठोर दण्ड दिइन्छ। कतिले त माफी माग्न परिवारको वेदीअगाडि घुँडासमेत टेक्नुपर्ने हुन सक्छ। नियमहरू तिनै हुन्। हामीले भर्खरै बताइएको घर वा परिवारमा लागू हुन सक्ने केही नियमहरूबारे मात्र कुरा गर्यौँ। के यस्ता नियमहरू “शिष्ट” हुनुको भाग होइनन् र? (हुन्।) कुनै व्यक्ति शिष्ट छ कि छैन भनेर उसले खाएको हेरेर नै भन्न सकिन्छ। यदि खाना खाँदा उसले ओठ चाट्छ, वा खानेकुरा छान्छ, वा आफ्नो गाँस अरूको भागमा हालिदिन्छ, खाँदा कुरा गर्छ, र जोरले हाँस्छ, र कतिपय अवस्थामा त आफूसँग बोल्ने व्यक्तिसँग चमचले देखाउँदै बोल्ने गर्छ भने, यो सबै कुराले उसको अशिष्टतालाई देखाइरहेको हुन्छ। व्यक्ति अशिष्ट छ भन्नुको अर्थ, अरूले उसको व्यवहारको सन्दर्भमा उसलाई चेतावनी दिन्छन्, प्रश्न उठाउँछन्, र घृणा गर्छन्। शिष्ट मानिसहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा, तिनीहरू खाँदा बोल्दैनन्, वा खितिती हाँस्दैनन्, न त तिनीहरू खानेकुरा छान्ने, वा आफ्नो गाँस अरूलाई दिने नै गर्छन्। तिनीहरू निकै निमयबद्ध हुन्छन्। अरूले तिनीहरूको व्यवहार र काम देखेर त्यसको आधारमा तिनीहरूलाई शिष्ट व्यक्ति भन्छन्। अनि तिनीहरूको यो शिष्टताको कारण, तिनीहरूले अरूको सम्मान र आदर, साथै स्नेह पाउँछन्। यो शिष्ट हुनुपछाडि लुकेको कारणको एउटा पक्ष हो। त्यसोभए, शिष्टता भनेको वास्तवमा के हो? हामीले भर्खरै भनिसक्यौँ: “शिष्टता” मानिसहरूको व्यवहारसँग मात्र सम्बन्धित छ। यी अन्तिम उदाहरणहरूमा, जस्तै खानपान गर्दा पुस्ताअनुसार ठूलालाई पहिला र सानालाई पछि प्राथमिकता दिइने क्रम रहेको छ। हरेकले ती नियमअनुसार आफ्नो ठाउँ पत्ता लगाउनैपर्छ; तिनीहरू गलत ठाउँमा बस्नै हुँदैन। बुज्रुग र जवान पुस्ता सबैले परिवारका नियमहरू पालना गर्छन्, जसलाई कसैले उल्लङ्घन गर्नु हुँदैन, र तिनीहरू अत्यन्तै नियमबद्ध, अति भद्र, अति उच्च, अति मर्यादि देखिन्छन्—तैपनि तिनीहरू जति नै यस्तो देखिए पनि, त्यो सब बाहिरी असल व्यवहार मात्रै हुन्छ। के यसमा भ्रष्ट स्वभाव समावेश हुन्छ? हुँदैन; यो मानिसहरूको बाहिरी व्यवहार मापन गर्ने मानकबाहेक केही होइन। कस्तो व्यवहार? मुख्यतः तिनीहरूको बोलीवचन र व्यवहार। उदाहरणका लागि, खाँदा बोल्नु हुँदैन वा चपाउँदा आवाज निकाल्नु हुँदैन। खान बस्दा, को पहिले बस्ने त्यसको क्रम हुन्छ। सामान्यतया, उभिने र बस्ने उचित तरिकाहरू हुन्छन्। यी सबै व्यवहार, अर्थात् बाहिरी व्यवहार मात्रै हुन्। त्यसकारण, के मानिसहरू साँच्चै यी नियमहरू पालना गर्न इच्छुक हुन्छन्? मानिसहरू यसबारे मनमनै के सोच्छन्? तिनीहरूलाई यो कस्तो लाग्छ? के यी दयनीय नियमहरू पालना गर्दा मानिसहरूलाई फाइदा पुग्छ? के यी कुराहरूले तिनीहरूलाई जीवनमा अघि बढाउँछन्? यी दयनीय नियमहरू पालना गर्नुमा के समस्या छ? के यो कामकुराप्रति कुनै व्यक्तिको दृष्टिकोण र जीवन स्वभावमा परिवर्तन आएको छ कि छैन भन्ने कुरासँग सम्बन्धित छ? पटक्कै छैन। यो मानिसहरूको व्यवहारसँग मात्रै सम्बन्धित छ। यसले मानिसहरूको व्यवहारसँग सम्बन्धित केही मापदण्डहरू, अर्थात् मानिसहरूले हासिल गर्नुपर्ने र पछ्याउनुपर्ने नियमहरूसम्बन्धी मापदण्डहरू मात्रै बनाउँछ। यी नियमहरूबारे कसैले जे सोचे पनि, र उसले यसलाई घृणा र तिरस्कार गरे पनि, आफ्नो परिवार र पूर्वजहरू, अनि पारिवारिक नियमको कारण ऊ यीअनुसार जिउन बाध्य हुन्छ। तर कोही पनि यी नियमहरूबारे मानिसहरूमा हुने निश्चित विचारहरू, वा मानिसहरूले यी कुराहरूलाई आफ्नो सोचाइअनुसार हेर्ने र लिने तरिका, वा तीप्रति तिनीहरूको दृष्टिकोण र मनोवृत्तिलाई अनुसन्धान गर्न अघि सर्दैन। तैँले असल व्यवहार देखाउनु र यो निश्चित सीमाभित्र यी नियमहरू पालना गर्नु नै पर्याप्त छ। यसो गर्नेहरू शिष्ट मानिस हुन्। “सुशिक्षित र समझदार बन्ने” भन्ने भनाइले मानिसहरूको व्यवहारसम्बन्धी मात्रै विभिन्न मागहरू राख्छ। यो मानिसहरूको व्यवहारलाई अर्थात् मानिसहरूको बस्ने र उभिने मुद्रा, तिनीहरूको शारीरिक हलचल, तिनीहरूको ज्ञानेन्द्रियहरूको हाउभाव, तिनीहरूको आँखा कस्तो देखिन्छ, तिनीहरूको मुख कसरी चल्छ, तिनीहरूको शिर कसरी फर्किन्छ इत्यादि कुरा समेटिएको व्यवहारलाईलाई सीमित गर्नको लागि मात्रै प्रयोग गरिन्छ। यसले मानिसहरूलाई तिनीहरूको मन, स्वभाव, र तिनीहरूको मानवताको सारलाई वास्ता नगरी बाहिरी व्यवहारको मानक प्रदान गर्छ। सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने कुराको मानक यस्तो छ। यदि तैँले यो मानक पूरा गरिस् भने, तँ सुशिक्षित र समझदार व्यक्ति होस्, र यदि तँमा सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने असल व्यवहार छ भने, तँ अरूको नजरमा आदर र सम्मान पाउनुपर्ने व्यक्ति होस्। के कुरा त्यस्तै होइन र? (हो।) त्यसोभए, के यो कथन मानिसको व्यवहारमा केन्द्रित छ? (छ।) व्यवहारसम्बन्धी यो मानकको वास्तवमा प्रयोग के हो? मुख्यतः यसको प्रयोग व्यक्ति शिष्ट र एकदमै नियमबद्ध छ कि छैन, अरूसँग व्यवहार गर्दा उसले अरूको आदर र सम्मान कमाउन सक्छ कि सक्दैन, र ऊ प्रशंसा पाउन योग्य छ कि छैन भनेर मापन गर्नु हो। मानिसहरूलाई यसरी मापन गर्नु पूर्णतया सत्यताका सिद्धान्तहरूअनुरूप होइन। यो महत्त्वहीन छ।
भर्खरै हामीले गरेको सङ्गति मुख्य रूपमा व्यक्तिको वृद्धिसँग सम्बन्धित थियो, जुन “सुशिक्षित र समझदार बन्ने” भन्ने कथनले लादेका मापदण्डहरूमध्ये एउटा हो। “समझदार हुनु” ले केलाई जनाउँछ? (बानीबेहोरा र शिष्टाचार बुझेको देखाउनुलाई जनाउँछ।) त्यो अलि सतही हो, तर यो त्यसको भग हो। के “समझदार बन्नु” भनेको समझलाई देख्ने शिष्टता हुनु, र समझलाई मान्ने व्यक्ति हुनु होइन र? के हामीले यसलाई यति हदसम्म लिनुपर्ला र? (पर्छ।) असल बानीबेहोरा र शिष्टाचार बुझेको देखाउन, र समझलाई देख्ने शिष्टता हुन यति हदसम्म जानुपर्छ। त्यसकारण, यो सबलाई जोडेर हेर्दा, यदि कुनै व्यक्तिमा “सुशिक्षित र समझदार बन्न” मा चाहिने व्यवहारहरू छन् भने, समग्रमा उसले यस कुरालाई कसरी ठ्याक्कै देखाउँछ? के तिमीहरूले शिक्षित र समझदार व्यक्ति देखेका छौ? के तिमीहरूका बुज्रुगहरू र आफन्तहरू, वा मित्रहरूमाझ कुनै सुशिक्षित र समझदार व्यक्ति छ? तिनीहरूमा फरक विशेषता के छ? तिनीहरू अत्यधिक नियमहरू पालना गर्छन्। तिनीहरू आफ्नो बोलीवचनमा निकै होसियार हुन्छन्, जुन न त रुखो हुन्छ, नअशिष्ट, न त अरूलाई चोट पुर्याउने नै हुन्छ। तिनीहरू बस्दा, उचित रूपमा बस्छन्; उठ्दा, सही ढङ्गमा उठ्छन्। हरेक कुरामा, अरूले तिनीहरूको व्यवहार परिष्कृत र सन्तुलित देख्छन्, जसलाई तिनीहरू देखेर डाहा लाग्छ। मानिसहरूलाई भेट्दा, तिनीहरूले शिर र शरीर झुकाउँछन्, र शिर निहुराएर घुँडा टेक्छन्। तिनीहरू समाजको तल्लो तहको आनिबानी वा गुन्डागर्दी नदेखाई सार्वजनिक शालीनता र अध्यादेशहरू कडाइका साथ लागू गर्दै शिष्टतासाथ बोल्छन्। समग्रमा, तिनीहरूको बाहिरी व्यवहार देख्नेहरूमा सान्त्वना र सराहना पैदा हुन्छ। यद्यपि यसमा एउटा समस्या छ: तिनीहरूको हरेक कुरामा नियम हुन्छ। खाने नियम हुन्छ; सुत्ने नियम हुन्छ; हिँड्ने नियम हुन्छ; घरबाट हिँड्ने र घर फर्कने पनि नियम हुन्छ। यस्तो व्यक्तिको साथमा हुँदा जो कोहीलाई पनि निकै बन्धनमा परेको र अप्ठ्यारो महसुस हुन्छ। तिनीहरू कहिले नियमको कुरा उठाउँछन् तँलाई थाहा हुँदैन, र तैँले लापरवाह भएर त्यो उल्लङ्घन गरिस् भने, तँ निकै लापरवाह र अज्ञानी देखिन्छस्, जब कि तिनीहरूचाहिँ निकै परिष्कृत देखिन्छन्। तिनीहरू मुस्कुराउँदा पनि यति परिष्कृत तरिकाले मुस्कुराउँछन् कि दाँत देखाउँदैनन्, र तिनीहरू अरूको छेउमा रुँदैनन्, तर राती अरू सबै सुतेपछि कम्बल ओडेर रुन्छन्। तिनीहरूले जे गरे पनि, त्यो नियमअनुसार हुन्छ। “शिक्षादीक्षा” भनेको त्यही हो। यस्ता मानिसहरू शिष्टताको संसारमा, एकदमै ठूलो परिवारमा जिउँछन्; तिनीहरूसँग एकदमै धेरै नियम र धेरै प्रकारका शिक्षादीक्षा हुन्छ। तैँले यस कुरालाई जसरी व्याख्या गरे पनि, सुशिक्षित र समझदार बन्नमा चाहिने असल व्यवहारहरू त व्यक्ति हुर्केको वातावरणले उसमा हालिदिने, र उसले आफ्नो व्यवहारमा लागू गर्ने उच्च मानक र कडा नियमहरूद्वारा उसमा क्रमिक रूपले प्रभाव पर्ने देखावटी असल व्यवहार हुन्। यस्तो व्यवहारले मानिसहरूमा जस्तोसुकै प्रभाव पार्न सके पनि, त्यसमा व्यक्तिको बाहिरी व्यवहार मात्रै समावेश हुन्छ, र यस्तो बाहिरी व्यवहारलाई मानिसले असल ठान्ने व्यवहार, मानिसहरूले मरिमेट्ने र अनुमोदन गर्ने व्यवहार भए पनि, त्यो मानिसको स्वभावभन्दा फरक कुरा हो। व्यक्तिको बाहिरी व्यवहार जति नै असल भए पनि, यसले उसको भ्रष्ट स्वभावलाई ढाक्न सक्दैन; व्यक्तिको बाहिरी व्यवहार जति असल भए पनि, यसले उसको भ्रष्ट स्वभावमा आउने परिवर्तनको स्थान लिन सक्दैन। सुशिक्षित र समझदार व्यक्तिको व्यवहार निकै अनुशासित हुने भए पनि, यसले अरूको आदर र सम्मान पाउने भए पनि, उसको भ्रष्ट स्वभाव प्रकट हुँदा उसको त्यो असल व्यवहार कुनै कामको हुँदैन। उसको व्यवहार जति नै उच्च र परिपक्व भए पनि, जब सत्यताका सिद्धान्तहरू मुछिएको कुरा उसलाई आइपर्छ, तब उसको त्यो असल व्यवहार कुनै कामको हुँदैन, न त त्यसले उसलाई सत्यता बुझ्न नै प्रेरित गर्छ—बरु, उसले सुशिक्षित र समझदार बन्नु सकारात्मक कुरा हो भन्ने आफ्नो धारणामा विश्वास गर्ने हुनाले त्यो कुरालाई सत्यताको रूपमा लिन्छ, जसद्वारा उसले परमेश्वरले भन्ने वचनहरूलाई मापन गर्छ र तीबारे सवाल उठाउँछ। उसले त्यो कथनअनुसार आफ्नो बोलीवचन र कामलाई मापन गर्छ, र अरूलाई मापन गर्ने उसको मानक पनि यही नै हुन्छ। अब “सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो” भन्ने परिभाषालाई हेर्—सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा लिएर परमेश्वरका वचनहरूअनुसार मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्नु, अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्नु र कार्य गर्नु गर्नु। अब, सुशिक्षित र समझदार बन्न चाहिने बाहिरी व्यवहारको परमेश्वरका वचनहरू र सत्यतासँग कुनै सम्बन्ध छ? (छैन।) ती असम्बन्धित मात्रै होइनन्—ती आपसमा बाझिन्छन्। कहाँ बाझिन्छन्? (यस्ता भनाइहरूले मानिसहरूलाई बाहिरी असल व्यवहारमा मात्रै ध्यान दिन र तिनीहरूभित्रको अभिप्राय र भ्रष्ट स्वभावहरूलाई बेवास्ता गर्न लगाउँछन्। यी भनाइहरूले मानिसहरूलाई यी बाहिरी व्यवहारहरूको भ्रममा पर्ने अनि आफ्नो सोचाइ र विचारहरूमा के छ भनेर मनन नगर्ने तुल्याउँछ, जसले गर्दा तिनीहरू आफ्नो भ्रष्ट स्वभावलाई देख्न सक्दैनन्, र अरूलाई तिनीहरूको व्यवहारअनुसार अन्धाधुन्ध डाहा गर्ने र उपासना गर्नेसमेत गर्छन्।) परम्परागत संस्कृतिका कथनहरूलाई स्विकार्नुका परिणाम यिनै हुन्। त्यसकारण, जब मानिसले यी असल व्यवहारहरूको प्रदर्शन देख्छन्, तब उसले ती व्यवहारहरूलाई मूल्यवान् ठान्छ। उसले यी व्यवहारहरू असल र सकारात्मक कुरा हुन् भनेर विश्वास गर्न थाल्छ, र ती सकारात्मक कुरा हुन् भन्ने आधारमा उसले ती कुरालाई सत्यताझैँ लिन्छ। त्यसपछि, उसले यसलाई मापदण्ड बनाएर आफूलाई रोकटोक लगाउँछ र अरूलाई मापन गर्छ; उसले यसलाई मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्ने आधार मान्छ, अनि साथै उसले यसलाई आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने आधारको रूपमा लिन्छ। त्यसभए के यो सत्यतासँग बाझिएको होइन र? (बाझिएको हो।) अब हामी व्यक्ति सुशिक्षित र समझदार बन्नुपर्छ भन्ने कथनले मानिसहरूलाई भ्रमित तुल्याउँछ कि तुल्याउँदैन भन्ने कुरा पन्छाएर यो कथनकै बारेमा कुरा गर्ने छौँ। “सुशिक्षित र समझदार बन्ने”—यो सभ्य र उच्च वाक्यांश हो। सबैलाई यो कथन मन पर्छ, अनि यो सही, असल, र मापदण्ड हो भन्ने मान्यताको आधारमा मानिसले अरूलाई मापन गर्न अनि मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्न यो कथन प्रयोग गर्छ। अनि साथै उसले यसलाई आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने आधारको रूपमा पनि लिन्छ। उदाहरणका लागि, मानिसले कसैको भलाइलाई परमेश्वरका वचनहरूको आधारमा मापन गर्दैन। उसले यो केको आधारमा गर्छ? “के यो व्यक्ति सुशिक्षित र समझदार छ? के उसको बाहिरी व्यवहार संस्कारी छ? के ऊ नियमअनुसार राम्ररी चल्छ? के ऊ अरूलाई आदर गर्छ? के उसको चालचलन राम्रो छ? के ऊ अरूसँग कुरा गर्दा नम्र मनोवृत्ति देखाउँछ? के कोङ रोङले आफ्नो भाइलाई सबैभन्दा ठूलो नास्पाती दिएजस्तै, के उसमा शिष्ट र आदरभावको असल व्यवहार छ? के ऊ त्यस्तै व्यक्ति हो?” उसले केको आधारमा यी प्रश्नहरू खडा गर्छन् र दृष्टिकोणहरू राख्छन्? पहिलो, यो सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने मापदण्डमा आधारित हुन्छ। के उसले त्यसलाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा प्रयोग गर्नु सही हो? (होइन।) किन सही होइन? यति सरल उत्तर छ, र पनि तिमीहरू बताउन सक्दैनौ। किनभने परमेश्वर त्यसरी मापन गर्नुहुन्न, र उहाँले मानिसलाई त्यसो गर्न लगाउनुहुन्न। यदि मानिसले त्यसो गर्छ भने, उसले भूल गर्छ। यदि कसैले कुनै व्यक्ति वा घटनालाई यसरी मापन गर्छ भने, यदि उसले यसलाई मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्ने मापदण्डको रूपमा प्रयोग गर्छ भने, उसले सत्यता र परमेश्वरका वचनहरू उल्लङ्घन गरिरहेको हुन्छ। त्यो त परम्परागत धारणा र सत्यता बाझिएको हो। होइन त? (हो।) परमेश्वरले मानिसलाई केको आधारमा अरूको मापन गर्न लगाउनुहुन्छ? उहाँले मानिसलाई केअनुसार मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्न लगाउनुहुन्छ? (उहाँको वचनअनुसार।) उहाँले मानिसलाई उहाँको वचनअनुसार मानिसहरूलाई हेर्न लगाउनुहुन्छ। निश्चय नै, यसो गर्नु भनेको व्यक्तिमा मानवता छ कि छैन भनेर उहाँको वचनअनुसार मापन गर्नु हो। यो यसको एउटा भाग हो। त्यसबाहेक, यो कुरा व्यक्तिले सत्यतालाई प्रेम गर्छ कि गर्दैन, उसँग परमेश्वरप्रति श्रद्धेय हृदय छ कि छैन, र ऊ सत्यता पालना गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने कुरामा आधारित हुन्छ। के यसका निश्चित विषयहरू यिनै होइनन् र? (यिनै हुन्।) त्यसोभए, मानिसले अर्को व्यक्तिको भलाइलाई केको आधारमा मापन गर्छ? ऊ संस्कारी र नियमबद्ध छ कि छैन, खाँदा उसले ओठ चाट्ने, वा गाँसैपिच्छे खानेकुरा यताउता छान्ने गर्छ कि गर्दैन, खाना खाने बेला ठूलो मान्छे बसेपछि मात्रै बस्छ कि बस्दैन, त्यसको आधारमा मापन गर्छ। तिनीहरू अरूलाई मापन गर्न यस्ता कुराहरू प्रयोग गर्छन्। के यी कुराहरू प्रयोग गर्नु भनेको सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने व्यवहारको मानक प्रयोग गर्नु होइन र? (हो।) के त्यस्तो मापन सही हुन्छ? के त्यो सत्यताअनुरूप हुन्छ? (हुँदैन।) त्यो सत्यताअनुरूप हुँदैन भनेर एकदमै स्पष्ट छ। त्यसोभए, यस्तो मापनको परिणाम के हुन्छ? मापन गर्ने व्यक्तिले सुशिक्षित र समझदार जोसुकै व्यक्ति असल हुन्छ भन्ने विश्वास गर्छ, र यदि तैँले उसलाई सत्यताबारे सङ्गति गर्न लगाइस् भने, उसले मानिसहरूलाई सधैँ घरेलु नियम र शिक्षाहरू, अनि असल व्यवहारहरू सिकाइरहेको हुने छ। अनि उसले मानिसहरूलाई यी कुराहरू सिकाउनुका परिणामस्वरूप उसले मानिसहरूलाई असल व्यवहार सिकाउने छ, तर ती मानिसहरूको भ्रष्ट सार पटक्कै परिवर्तन हुने छैन। कामकुरा गर्ने यस्तो शैली सत्यता र परमेश्वरको वचनभन्दा निकै पर हुन्छ। यस्ता मानिसहरूमा केही असल व्यवहार मात्रै हुन्छन्। त्यसोभए, के असल व्यवहारको कारण तिनीहरूभित्रको भ्रष्ट स्वभाव परिवर्तन हुन सक्छ? के तिनीहरू परमेश्वरप्रति समर्पित र बफादार हुन सक्छन्? अवश्य नै सक्दैनन्। यी मानिसहरू केमा परिवर्तन भएका हुन्छन्? फरिसीहरूमा परिवर्तन भएका हुन्छन्, जो बाहिरी रूपमा असल व्यवहार भएका हुन्छन् तर आधारभूत रूपमा सत्यतालाई नबुझ्ने, र परमेश्वरमा समर्पित हुन नसक्ने हुन्छन्। त्यसै होइन त? (हो।) फरिसीहरूलाई हेर् त—के तिनीहरू त्रुटिरहित देखिँदैन थिए र? तिनीहरू विश्राम दिन मान्थे; विश्राम दिनमा तिनीहरू केही पनि गर्दैन थिए। बोलीवचनमा तिनीहरू शिष्ट थिए, निकै निमयबद्ध र नियम पालक, निकै संस्कारी, निकै सभ्य र ज्ञानी थिए। तिनीहरू देखावटी रूप धारण गर्न सिपालु र परमेश्वरलाई पटक्कै आदर नगर्ने, तर उहाँलाई आलोचना र निन्दा गर्ने भएकोले, अन्त्यमा उहाँले तिनीहरूलाई श्राप दिनुभयो। परमेश्वरले तिनीहरूलाई ढोँगी फरिसीहरू भन्नुभयो, जो सबै दुष्कर्मी थिए। त्यसरी नै, सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने असल व्यवहारलाई आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने मापदण्डको रूपमा प्रयोग गर्ने मानिसहरू सत्यता पछ्याउने मानिस होइनन् भन्ने कुरा स्पष्ट हुन्छ। जब तिनीहरू अरूलाई मापन गर्न अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्न र कार्य गर्न यो नियम प्रयोग गर्छन्, अनि जब तिनीहरू कसै वा कुनै कुराबारे न्याय गर्छन्, तब अवश्य नै सत्यता पछ्याइरहेका हुँदैनन्; र जब तिनीहरू कुनै व्यक्ति वा कुराबारे न्याय गर्छन्, तब त्यो न्यायको मानक र आधार सत्यताअनुरूप हुँदैन, तर यसको उल्लङ्घन भएको हुन्छ। तिनीहरू व्यक्तिको व्यवहार र उसको तौरतरिकामा मात्रै ध्यान दिन्छन्, उसको स्वभाव र सारमा ध्यान दिँदैनन्। तिनीहरूको आधार परमेश्वरको वचन वा सत्यता हुँदैन; बरु, तिनीहरूको मापन त सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्नेजस्ता परम्परागत संस्कृतिको व्यवहारको मानकमा आधारित हुन्छ। यस्तो मापनको परिणामस्वरूप व्यक्तिमा सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने बाहिरी असल व्यवहार छ भने, व्यक्ति असल र परमेश्वरको इच्छाअनुरूप हुन्छ भन्ने तिनीहरूलाई लाग्छ। जब मानिसहरू यस्तो वर्गीकरण गर्छन्, तब तिनीहरूले अवश्य नै सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूप्रति विपरीत अडान लिएका हुन्छन्। अनि तिनीहरूले मानिसहरू र कामकुरालाई हेर्ने अनि आफूलाई व्यवहारमा ढाल्ने र कार्य गर्ने व्यवहारसम्बन्धी यो मापदण्डलाई जति प्रयोग गर्छन्, यसबाट हुने परिणामले तिनीहरू सबैलाई परमेश्वरको वचन र सत्यताबाट झन् टाढा लैजान्छ। त्यसपछि पनि तिनीहरूलाई आफूले गर्ने कुरामा रमाइलो लाग्छ र तिनीहरू आफूले सत्यता पछ्याइरहेको छु भन्ने ठान्छ। तिनीहरू परम्परागत संस्कृतिका केही असल कथनहरू पालना गरेर आफूले सत्यतामा र साँचो मार्गमा हिँडिरहेको छु भन्ने ठान्छन्। तैपनि, तिनीहरूले यी कुरालाई जति पालना गरे पनि, तिनमा जति नै जोड लगाए पनि, अन्त्यमा तिनीहरूले परमेश्वरको वचनको कुनै अनुभव वा प्रकटीकरण पाउने छैनन्, न त तिनीहरू अलिकति भए पनि परमेश्वरमा समर्पित नै हुने छन्। यसले परमेश्वरप्रति साँचो श्रद्धा जगाउन सक्नु त परको कुरा हो। मानिसहरूले सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्नेजस्ता कुनै पनि र सबै असल व्यवहारहरू पालना गर्दा यस्तै हुन्छ। मानिसले असल व्यवहारमा, यसअनुसार जिउनुमा, वा यसलाई पछ्याउनुमा जति ध्यान दिन्छ, ऊ परमेश्वरका वचनहरूबाट त्यति नै टाढा हुन्छ—अनि मानिस परमेश्वरको वचनबाट जति टाढा हुन्छ, उसले सत्यता त्यति नै बुझ्न सक्दैन। यो अचम्मको कुरा होइन। यदि कसैको व्यवहारमा सुधार आउँछ भने, के त्यसको अर्थ उसको स्वभाव परिवर्तन भएको होइन र? के तिमीहरूले यस्तो अनुभव गरेका छौ? के तिमीहरूले कहिल्यै थाहै नपाई सुशिक्षित र समझदार मानिस बन्ने प्रयास गरेका छौ? (छौँ।) किनभने व्यक्ति सुशिक्षित, र समझदार बन्दा अरूको नजरमा आदरणीय र उच्च देखिन्छ भन्ने सबैले बुझ्छन्। अरूले तिनीहरूलाई निकै आदर गर्छन्। कुरा यही नै हो, होइन र? (हो।) त्यसकारण, यी असल व्यवहारहरू हुनु खराब कुरा अवश्य होइन। तर के यी असल व्यवहारहरू र यी असल देखावटी रूपहरू प्राप्त गर्दा मानिसको भ्रष्ट स्वभाव हट्न सक्छ? के यसले मानिसहरूलाई खराब कुरा गर्नबाट रोक्न सक्छ? सक्दैन भने, यस्तो असल व्यवहारको के काम? यो राम्रो देखिने मात्रै हो; यसको कुनै काम छैन। के यस्तो असल व्यवहार हुने मानिसहरू परमेश्वरमा समर्पित हुन सक्छन्? के तिनीहरू सत्यता स्विकार्न र अभ्यास गर्न सक्छन्? अवश्य नै सक्दैनन्। असल व्यवहारले मानिसको सत्यता अभ्यासको स्थान लिन सक्दैन। यो त फरिसीहरूलाई भए जस्तै हो। तिनीहरूको व्यवहार राम्रो थियो, र तिनीहरू निकै भक्त थिए, तर तिनीहरूले प्रभु येशूलाई कस्तो व्यवहार गरे? तिनीहरूले मानवजातिका मुक्तिदातालाई क्रूसमा टाँग्न सक्छन् भनेर कसैले पनि कल्पना गरेको थिएन। त्यसकारण, देखावटी असल व्यवहार मात्रै भएको तर सत्यता प्राप्त नगरेकाहरू जोखिममा हुन्छन्। तिनीहरूले अझै परमेश्वरलाई विरोध गरिरहलान् र धोका दिइरहलान्। यदि तिमीहरूले यो कुरा बुझ्न सकेनौ भने, सदाझैँ तिमीहरू अझै पनि असल व्यवहार भएका मानिसहरूको भ्रममा परौला।
सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने भनाइ मानिसको परम्परागत धारणा हो। यो सत्यतासँग पटक्कै मेल खाँदैन। यो सत्यतासँग बाझिने हुनाले, यदि मानिसले सत्यता अभ्यास गर्यो भने, उसमा वास्तवमा के हुनुपर्छ? कुन वास्तविकतामा जिउँदा त्यो सत्यता र परमेश्वरको मापदण्डअनुरूप हुन्छ? के तँलाई थाहा छ? यस्तो सङ्गति सुनेपछि, कतिले यसो भन्लान्, “सुशिक्षित र समझदार बन्नु सत्यतासँगमेल खाँदैन, र यो बाहिरी असल व्यवहार मात्रै हो भनेर तपाईं भन्नुहुन्छ। त्यसकारण, हामी अबदेखि सुशिक्षित र समझदार मानिस बन्ने छैनौँ। जीवन कुनै पनि बन्धनबिनाको, कुनै पनि नियमले नबाँधिएको झन् निस्फिक्री हुने छ। हामी आफूले चाहको कुरा गर्न, आफूले चाहेअनुसार जिउन सक्छौँ। त्यसपछि त हामी कति निस्फिक्री हुने छौँ! मानिसको असल व्यवहार उसको परिणामसँग सम्बन्धित नहुने हुनाले अब हामी झनै स्वतन्त्र हुन्छौँ। हामीले संस्कारी हुने, नियमहरू पालन गर्ने, वा यस्ता कुनै पनि कुराबारे चिन्ता गर्नुपर्दैन।” के यसबाट लिने सही कुरा यही हो? (होइन।) यो त हास्यास्पद बुझाइ हो; तिनीहरू हदै नाघ्ने गल्ती गर्छन्। त्यसोभए, के त्यस्तो गल्ती गर्ने कोही हुन्छ? कतिपयले यसो भन्लान्, “संस्कारी मानिसहरूले अझै परमेश्वरलाई विरोध गर्ने र धोका दिने भएकोले, म संस्कारी व्यक्ति बन्ने छैनँ। मलाई त संस्कारी मानिसहरूप्रति घृणा जाग्न थालेको छ। म ती व्यक्तिहरूलाई घृणा गर्छु, जो सुशिक्षित र समझदार, भद्र र परिष्कृत, शिष्ट छन्, जो ठूलालाई आदर र सानालाई ख्याल गर्छन्, जो मिलनसार छन्। म यस्ता कुराहरू प्रकट गर्ने जो कोहीलाई तुच्छ ठान्छु, र तिनीहरूलाई सबैमामु हप्काउँछु: ‘तिम्रो व्यवहार त फरिसीहरूको जस्तै छ। भन्नुको मतलब, तिमी मानिसहरूलाई मक्ख पार्छौ। यो सत्यता पछ्याउनु होइन, सत्यता अभ्यास गर्नु त परको कुरा हो। हामीसँग चाल चल्ने प्रयास गर्न छोड—हामी तिम्रो छल वा चालमा पर्ने छैनौँ!’” के तिमीहरू त्यसरी कार्य गर्छौ? (गर्दैनौँ।) तिमीहरूले त्यसो नगर्नु सही हो। तिमीहरूले यस्तो समझहीन कुरा गरेको भए, त्यो असाध्यै मूर्खता हुने थियो? मूर्ख बुझाइ भएका कतिपय मानिसहरूमा सत्यताको साँचो बुझाइ हुँदैन—तिनीहरूमा क्षमता हुँदैन। तिनीहरू नियमहरू पालन गर्नेबाहेक केही गर्न सक्दैनन्, र तिनीहरू त्यस्तै कार्य गर्छन्। त्यसोभए, किन हामी यो समस्याबारे सङ्गति र विश्लेषण गर्छौँ? मुख्यतः मानिसहरूलाई सत्यता पछ्याउनु भनेको बाहिरी असल व्यवहार पछ्याउनु होइन, न त आफूलाई राम्रो व्यवहार गर्ने, नियम पालन गर्ने, र संस्कारी बन्ने बनाउनु नै हो भनेर बुझ्न लगाउनु हो। बरु, यो त आफूलाई सत्यता बुझ्न, अभ्यास गर्न र सत्यताअनुसार काम गर्न सक्ने बनाउनु हो, अर्थात् तैँले गर्ने सबै कुरा परमेश्वरको वचनमा आधारित हुन्छन्, ती सबै सत्यतासँग मेल खान्छन्। सत्यतासँग मेल खाने र परमेश्वरको वचनलाई आफ्नो आधार बनाउने व्यवहार प्रस्तुत गर्नु अनि सुशिक्षित र समझदार बन्नु एउटै कुरा होइन, न त ती अनि परम्परागत संस्कृति र परम्परागत नैतिकताले मानिसबाट माग गर्ने मानकहरू नै एउटै हुन्। ती दुई फरक-फरक कुरा हुन्। परमेश्वरका वचनहरू सत्यता हुन्, र मानिसको भलाइ र खराबी, सही र गलतलाई मापन गर्ने एकमात्र मापदण्ड ती नै हुन्। अर्कोतर्फ, परम्परागत संस्कृतिको सुशिक्षित र समझदार बन्ने भन्ने मानक सत्यताका सिद्धान्तहरूको मानकको एक छेउ पनि पुग्न सक्दैन। परमेश्वरले कहिले, कामको कुन चरणमा, तँलाई नीच स्वार्थविनाको सुशिक्षित, समझदार, संस्कारी, र उच्च व्यक्ति बन्नैपर्छ भनेर भन्नुहुन्छ? के परमेश्वरले यस्तो कुरा भन्नुभएको छ? (छैन।) उहाँले भन्नुभएको छैन। त्यसोभए, परमेश्वर मानिसको व्यवहारसम्बन्धी के-कस्तो कथन र मापदण्ड दिनुहुन्छ? सत्यतालाई आफ्नो मापदण्ड बनाएर परमेश्वरको वचनअनुसार आफूलाई व्यवहारमा ढाल् र कार्य गर्। त्यसोभए परमेश्वरका वचनहरूको त्यो आधार के हो? अर्थात्, सत्यता पछ्याउन र अभ्यास गर्न तैँले कुन सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा प्रयोग गर्नुपर्छ, र कस्तो जीवन जिउनैपर्छ? के यो बुझ्नुपर्ने कुरा होइन र? (हो।) त्यसोभए, मानिसको व्यवहारसम्बन्धी परमेश्वरको वचनका मानकहरू के-के हुन्? के तिमीहरूले यसबारे स्पष्ट पार्ने उहाँका वचनहरू खोज्न सक्छौ? (परमेश्वरका वचनहरूले भन्छन्, “मलाई एकदमै धेरै आशा छ। मलाई आशा छ, तिमीहरू उचित र शिष्ट तवरले व्यवहार गर्छौ, विश्वसनीय रूपले आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्छौ, सत्यता र मानवता हासिल गर्छौ, यस्ता मानिस बन्छौ जसले परमेश्वरका लागि आफूसँग भएका सबै कुरा र ज्यानै पनि त्याग्न सक्छ, र यस्तै-यस्तै अन्य कुराहरू गर्ने छौ। यी सबै आशाहरू तिमीहरूका कमीकजोरी अनि तिमीहरूका भ्रष्टता र अवज्ञाबाट आएका हुन्” (वचन, खण्ड १। परमेश्वरको देखापराइ र काम। अपराधले मानिसलाई नर्कतर्फ डोऱ्याउने छ)।) ती सबै वचनहरू मानिसको व्यवहारका सिद्धान्त र मापदण्ड हुन्। त्यसोभए, निश्चित अभ्याससँग सम्बन्धित परमेश्वरका अरू कुन-कुन वचनहरू छन्? (अर्को खण्डले यस्तो भन्छ, “तेरो हृदय सबै समयमा शान्त रहनुपर्छ अनि तँ कुनै मामिलालाई सामना गर्दा तँ झमेला मान्ने र हठी हुनु हुँदैन वा हतपते भएर काम गर्नु हुँदैन। देखावटी वा झूटा नबन्, तर समझदार भएर काम गर्। सामान्य मानवता प्रकट गरिनुपर्ने तरिकाहरू यिनै हुन्” (वचन, खण्ड ३। आखिरी दिनहरूका ख्रीष्टका वार्तालापहरू। भ्रष्ट स्वभाव समाधान गर्ने मार्ग)।) त्यो अलि निश्चित अभ्यास हो। ती मानिसको बाहिरी व्यवहार र शैलीका निश्चित नियम र मापदण्ड हुन्। के तिनलाई परमेश्वरका वचनहरूको आधार मान्न सकिन्छ? के ती काफी निश्चित छन्? (छन्।) ती फेरि पढ्। (तेरो हृदय सबै समयमा शान्त रहनुपर्छ अनि तँ कुनै मामिलालाई सामना गर्दा तँ झमेला मान्ने र हठी हुनु हुँदैन वा हतपते भएर काम गर्नु हुँदैन। देखावटी वा झूटा नबन्, तर समझदार भएर काम गर्। सामान्य मानवता प्रकट गरिनुपर्ने तरिकाहरू यिनै हुन्।) यी बुँदाहरूको टिपोट ले; तिमीहरूले भविष्यमा कार्य गर्दा पालना गर्नुपर्ने सिद्धान्तहरू तिनै हुन्। तिनले मानिसहरूलाई आफूले आफ्नो व्यवहार र कार्यमा विवेकी भई परिस्थितिको सामना गर्न सिक्नुपर्छ, अनि विवेक र समझ चलाएर कार्य गर्ने आधारमा सत्यताका सिद्धान्तहरू खोज्न अझ सक्षम हुनैपर्छ भनेर बताउँछन्। यसरी आफूलाई व्यवहारमा ढाल् र कार्य गर्, अनि सिद्धान्तहरू, साथै अभ्यासको मार्ग पाइने छ।
हामीले भर्खरै उल्लेख गरेका केही कुराहरू, अर्थात्: “कुनै मामिलालाई सामना गर्दा तँ झमेला मान्ने र हठी हुनु हुँदैन वा हतपते भएर काम गर्नु हुँदैन। देखावटी वा झूटा नबन्, तर समझदार भएर काम गर्”—भन्ने कुराहरू, के यी कुराहरू लागू गर्न सजिलो छ? वास्तवमा, केही समय तालिम गरेपछि, ती सबै हासिल गर्न सकिन्छ। यदि कुनै व्यक्तिले साँच्चै यी कुराहरू गर्न सक्दैन भने, के गर्ने? तैँले एउटा मात्रै कुरा गरिस् भने, ठीकै हुनेछ, अर्थात्, जब तँ कुनै समस्याको सामना गर्छस्, वा अरूसँग अन्तरक्रिया गर्छस्, तब तैँले कम्तीमा पनि एउटा कुरा पालना गर्नुपर्छ: तैँले अरूलाई सुधार गर्ने किसिमले आफ्नो आनीबानी र व्यवहार प्रस्तुत गर्नुपर्ने हुन्छ। सबैभन्दा आधारभूत कुरा यही हो। यदि तैँले यस अनुसार र यसलाई मापदण्डको रूपमा लिएर अभ्यास गरिस् र यसको पालना गरिस् भने, मुख्य रूपमा तैँले अरूलाई कुनै ठूलो हानि गर्दैनस्, न त तँ आफैमा नै कुनै ठूलो हानि हुनेछ। तैँले अरूलाई सुधार गर्ने किसिमले आफ्नो आनीबानी र व्यवहार प्रस्तुत गर्नुपर्छ—के त्यसमा विस्तृत कुराहरू छन्? (छन्।) अरूका हितहरूमा हानि गरेर आत्मसन्तुष्टि लिने नगर्; अरूको कष्टमा आफ्नो खुसी र आनन्दको निर्माण नगर्। सुधार गर्नु भनेको यही हो। त्यस्तो सुधारलाई बुझ्ने सबैभन्दा आधारभूत तरिका के हो? यसको अर्थ तेरो व्यवहारले अरूलाई सहनुपर्छ, र त्यसको मापन मानवताको विवेक र समझले गर्नुपर्छ; यो मानवताको विवेक र समझ अनुरूप हुनुपर्छ। के मानवता भएको कुनै पनि व्यक्ति यसरी जिउन सक्दैन र? (सक्छ।) मानौँ कुनै व्यक्ति कोठामा आराम गरिरहेको छ, र तँ आसपासका कुराहरू नबुझी भित्र गएर गीत गाउन र सङ्गीत बजाउन थाल्छस्। के त्यो उचित हुन्छ? (हुँदैन।) के त्यसो गर्नु भनेको अरूको कष्टमा आफ्नो आनन्द र खुसी निर्माण गर्नु होइन र? (हो।) यदि कुनै व्यक्तिले परमेश्वरका वचनहरू पढिरहेको छ वा सत्यतामा सङ्गति गरिरहेको छ, र तैँले तिनीहरूसँग आफ्नै समस्याहरूका बारेमा कुरा गर्छस् भने, के त्यो तिनीहरूप्रति आदरणीय हुन्छ? के त्यसो गर्नु तिनीहरूको लागि असुधारात्मक हुँदैन र? (हुन्छ।) असुधारात्मक हुनु भनेको के हो? कम्तीमा पनि, यसको अर्थ तँ अरूलाई सम्मान गर्दैनस् भन्ने हुन्छ। तैँले अरूको बोलीवचन वा व्यवहारमा बाधा दिनु हुँदैन। के त्यो सामान्य मानवता भएको व्यक्तिले हासिल गर्न सक्ने कुरा होइन र? यदि तैँले त्यो पनि हासिल गर्न सक्दैनस् भने, तँमा साँच्चै नै विवेक वा समझ छैन। के विवेक वा समझ नभएका मानिसहरूले सत्यतालाई पहुँच गर्न सक्छन्? सक्दैनन्। सत्यताको अभ्यास गर्ने कार्य विवेक र समझ भएकाहरूले मात्रै कम्तीमा पनि हासिल गर्न सक्ने कुरा हो, र तैँले सत्यतालाई पछ्याउँछस् भने, तँ आफ्नो बोली-वचन र व्यवहारमा कम्तीमा पनि विवेक र समझका मापदण्डहरू अनुरूप हुनुपर्छ; तेरो वरिपरिका मानिसहरूले तँलाई सहनशील र उचित ठान्नुपर्छ। हामीले भर्खरै भनेको कुरा यही हो: तेरा व्यवहारहरू अरूका लागि योग्य र सुधारात्मक होस्। के अरूको लागि सुधारात्मक हुनु तिनीहरूको लागि फाइदाजनक हुनु जस्तै हो? वास्तवमा, होइन—सुधारात्मक हुनु भनेको अरूको स्थानको सम्मान गर्नु, र तिनीहरूलाई बाधा दिने, बिथोल्ने, वा अतिक्रमण गर्ने नगर्नु हो; तेरो व्यवहारको कारण तिनीहरूलाई हानि वा कष्टमा पर्न नदिनु हो। सुधारात्मक हुनु भनेको त्यही हो। तिमीहरूले यसलाई कसरी बुझ्छौ? सुधारात्मक हुनु भनेको तँ अरूको लागि कति फाइदाजनक हुन्छस् त्योसँग सम्बन्धित हुँदैन; यो त तेरो स्वेच्छाचारी र अनुचित व्यवहारको कारण तिनीहरूलाई प्रयोग गर्ने र बन्चित गर्ने नगरी तिनीहरूलाई आफ्नै हित र अधिकार लिन दिनु हो। होइन त? (हो।) अहिले तिमीहरूलाई मानिसको आनीबानी र व्यवहारका मापदण्डहरूसँग सम्बन्धित परमेश्वरका केही वचनहरू थाहा छ, तर पनि म अझै तिमीहरूलाई भन्छु, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको तिमीहरूको आनीबानी र व्यवहारमा तिमीहरू अरूप्रति सुधारात्मक हुनु नै हो। यो कार्य सम्बन्धी मापदण्ड हो। सुधारात्मक हुनु भनेको के हो तिमीहरूले बुझ्यौ? (बुझ्यौँ।) कतिपय मानिसहरूले आफ्नो बोली-वचन र व्यवहारबाट अरूलाई सुधार हुन्छ कि हुँदैन भनेर त्यति विचार गर्दैनन्, तैपनि शिक्षित र समझदार भएको दाबी गर्छन्। के त्यो ठगी कार्य होइन र? आनीबानी र व्यवहारमा अरूप्रति सुधारात्मक हुनु—के त्यसबाट सिक्न सकिने पाठ छैन र? यो व्यवहारको एउटा प्रदर्शन हुनसक्छ, तैपनि के यो हासिल गर्न सजिलो छ? यदि कसैले थोरै सत्यता बुझेको छ भने, सिद्धान्तहरू अनुसार कसरी व्यवहार गर्ने, अरूलाई सुधार गर्ने गरी कसरी व्यवहार गर्ने, र अरूलाई फाइदा हुने गरी कसरी काम गर्ने भन्ने कुरा उसलाई थाहा हुन्छ। यदि कसैले सत्यता बुझ्दैन भने, के गर्ने उसलाई थाहा हुँदैन; तिनीहरूले आफ्ना धारणा र कल्पनाहरूमा भर परेर मात्रै व्यवहार गर्न सक्छन्। कतिपय मानिसहरूले आफूमाथि जेसुकै आइपरे पनि आफ्नो दैनिक जीवनमा सत्यताको खोजी कहिल्यै गर्दैनन्। तिनीहरूले अरूलाई कस्तो महसुस हुन्छ भन्ने कुरालाई वास्ता नगरी आफ्नो इच्छा अनुसार काम गर्छन्। के त्यस्तो व्यवहारमा सिद्धान्त हुन्छ? हुन्छ कि हुँदैन त्यो कुरा तिमीहरूले देख्नुपर्छ, होइन र? तिमीहरू सबै प्रायजसो भेला भएर परमेश्वरका वचनहरू पढ्छौ; यदि तिमीहरूले साँच्चै अलिकति भए पनि सत्यतालाई बुझ्न सक्यौ भने, तिमीहरू सत्यताका सिद्धान्तहरू अभ्यास गर्न र त्यही अनुसार केही मामलामा संलग्न हुन सक्नेछौ। त्यसरी अभ्यास गर्दा त्यसले तँलाई कस्तो महसुस गराउँछ? अरूलाई कस्तो महसुस गराउँछ? यदि तैँले त्यो अनुभव गर्न कठिन प्रयास गरिस् भने, कस्तो अभ्यास अरूको लागि सुधारात्मक हुन्छ भन्ने कुरा तँलाई थाहा हुनेछ। सामान्यतया, जब तिमीहरूको जीवनमा केही कुरा आइपर्छ, तब त्यो जेसुकै भए पनि, तिमीहरूले सामान्य मानवता वा सत्यताको अभ्यासलाई छुने तरिकाले कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने वास्तविक समस्याको बारेमा कुनै विचार गर्दैनौ। त्यसकारण, जब तिमीहरूको जीवनमा केही कुरा आइपर्छ, तब कसैले तिमीहरूलाई कस्तो अभ्यास वा व्यवहार अरूको लागि सुधारात्मक हुन्छ भनेर सोध्यो भने, तिमीहरूलाई यसको उत्तर दिन गाह्रो हुनेछ, किनभने कुनै स्पष्ट बाटो हुँदैन। मैले भेलाहरूमा सङ्गति गर्ने सबै कुराहरू यी वास्तविक जीवनसँग सम्बन्धित समस्याहरू नै हुन्, तैपनि जब तिमीहरूले यस्ता समस्याहरूको सामना गर्छौ, तब तिमीहरूले त्यसलाई समाधान गर्न सक्दैनौ र तिमीहरूको मन सधैँ खाली हुन्छ। के यसमा भेद देखिएन र? (हो।) त्यसोभए तिमीहरूले परमेश्वरमाथिको विश्वासबाट के प्राप्त गर्यौ? केही धर्मसिद्धान्त र नाराहरू। तिमीहरू कति कमजोर र दयनीय छौ!
मानिसले आफ्ना धारणाहरूमा सही र असल ठानेका कुराहरू भनी मैले छलफल गरेको एउटा, अर्थात् शिक्षित र समझदार हुनु भन्ने भनाइमा, मानिसका केही निश्चित धारणा र कल्पनाहरू छन्, साथै मानिसले यो व्यवहारलाई बुझ्ने केही परम्परागत शैलीहरू छन्। छोटकरीमा भन्दा, यो व्यावहारिक प्रदर्शनलाई हेर्दा, हामी सत्यता वा साँचो मानवतासँग यसको कुनै सम्बन्ध हुँदैन भन्ने देख्छौँ। किनभने यसमा सत्यताको कमी छ र यसलाई सत्यताको रूपमा लिन सकिँदैन, त्यस बाहेक, मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने मानिसको दृष्टिकोण, साथै उसको आनीबानी र व्यवहार सम्बन्धी परमेश्वरले दिनुभएका मापदण्डहरूसँग यो व्यवहार आधारभूत रूपमा सम्बन्धित हुँदैन, र पूर्ण रूपमा नमिल्ने हुन्छ। यो मानिसको व्यवहार मात्रै हो। मानिसले यो व्यवहार जति राम्ररी देखाए पनि, र उसले यसको जति पर्याप्त अभ्यास गरे पनि, यो एक प्रकारको व्यवहार मात्रै हो। यो साँचो सामान्य मानवताको रूपमा समेत मान्य हुँदैन। शिक्षित र समझदार हुनुपर्छ भन्ने अभिव्यक्ति मानिसको बाहिरी व्यवहारलाई आकार दिने तरिका मात्रै हो। मानिसले आफूलाई राम्रो देखाउन र सुन्दर बनाउन शिक्षित र समझदार व्यक्ति बन्न धेरै परिश्रम गर्छ, यसरी उसले अरूको आदर र सम्मान कमाउँछ, र आफ्नो समूहमा आफ्नो स्थान र मूल्य बढाउँछ। तर वास्तवमा त्यस्तो व्यवहार साँचो व्यक्तिमा हुनुपर्ने नैतिकता, सत्यनिष्ठा, र इज्जतको स्तरमा पनि पुग्दैन। शिक्षित र समझदार हुनु भन्ने अभिव्यक्ति परम्परागत संस्कृतिबाट आएको हो, र यो भ्रष्ट मानवजातिले पालना गर्नुपर्छ भनी विश्वास गरेको देखावटी व्यवहार हो। व्यवहार सम्बन्धी यो देखावटी कार्यले व्यक्तिको समूहमा उसको स्थान बढाउँछ र उसको मूल्य बढाउँछ भनेर तय गरिएको हो, ताकि तिनीहरूले अरूको सम्मान कमाउन सकून् र सबैभन्दा दह्रिलो हुन सकून्, ताकि समूहमा उसलाई कसैले पनि तुच्छ नठानोस् वा हेला नगरोस्। यो बाहिरी व्यवहारसँग नैतिकता वा मानवताको गुणस्तरको कुनै सम्बन्ध हुँदैन, तैपनि मानिसले यसलाई अत्यन्तै उच्च ठान्छ र धेरै गहन ठान्छ। त्यसमा कति धेरै धोका हुन्छ तिमीहरू आफैले देख्छौ! त्यसकारण, यदि तैँले अहिले शिक्षित, समझदार व्यक्ति बन्ने खोजी गरिरहेको छस्, र तैँले आफ्नो व्यवहारलाई नियन्त्रण गरिरहेको छस् र शिक्षित र समझदार हुनको लागि आफ्नो खोजी र अभ्यासमा परिश्रम गरिरहेको छस् भने, तैँले यो कार्यलाई तुरुन्तै रोक् भनेर म तँलाई भन्छु। यस्तो व्यवहार र विधिले तेरो वास्तविकता झन्-झन् लुकाउँदै जानेछ र तँलाई झन्-झन् ढोङ्गी बनाउनेछ, अनि यसले गर्दा, तँ इमानदार, सरल, र खुलस्त व्यक्ति बन्ने अवस्थाबाट निकै टाढा जानेछस्। तैँले शिक्षित, समझदार व्यक्ति हुन जति मेहनत गर्छस्, तैँले आफ्नो वास्तविक रूप त्यति नै लुकाउनेछस्, अनि तैँले आफ्नो वास्तविकता जति लुकाउँछस्, अर्थात् तेरो देखावटी रूपमा जति गहन हुन्छ, अरूले तँलाई मापन गर्न वा तँलाई बुझ्न त्यति नै गाह्रो हुन्छ, र तेरो भ्रष्ट स्वभाव त्यति नै गहन रूपमा ढाकिएको हुन्छ। त्यसो गरिस् भने, सत्यता र मुक्ति प्राप्त गर्न तँलाई निकै गाह्रो हुनेछ। त्यसकारण, यी बुँदाहरूलाई ध्यानमा राखी हेर्दा, के शिक्षित, र समझदार व्यक्ति बन्ने मार्गलाई पछ्याउन सत्यतालाई पछ्याउने मार्गमा हिँड्नु एउटै हो? के यो उचित खोजी हो? (होइन।) शिक्षित र समझदार हुनु भन्ने व्यवहारको सार नकारात्मक र यसको परिणाम नकारात्मक हुने बाहेक, के यसको पछाडि अरू र आफ्नो विरुद्धमा अझै धेरै धोका लुकेको हुँदैन र? (हो।) शिक्षित, र बुद्धिमानी व्यक्तिहरूले आफूभित्र धेरै गुप्त रहस्यहरू लुकाएका हुन्छन्, र त्योभन्दा पनि बढी, तिनीहरूले अरूको लागि अज्ञात रहेका, खराब, घिनलाग्दा, दुष्ट, र अप्रिय विचार, धारणा, दृष्टिकोण, मनोवृत्ति, र सोचाइहरू लुकाएका हुन्छन्। शिक्षित र समझदार व्यक्तिको असल व्यवहारको पछाडि अझै धेरै भ्रष्ट स्वभाव लुकेको हुन्छ। देखावटी व्यवहारको पछाडि लुक्ने त्यस्तो व्यक्तिसँग आफ्नो भ्रष्ट स्वभावलाई सामना गर्ने साहस हुँदैन, न त उसँग आफ्नो भ्रष्ट स्वभाव स्विकार्ने आत्मविश्वास नै हुन्छ। तिनीहरूमा आफ्नो भ्रष्ट स्वभावको बारेमा, आफ्नो मूर्ख ज्ञानको बारेमा, आफ्ना दुष्ट विचार, अभिप्राय, र उद्देश्यहरूका बारेमा, वा सायद तिनीहरूमा हुनसक्ने खराब नियत, विषालु विचारहरूका बारेमा खुलस्त बताउने साहस र आत्मविश्वास हुनु त परको कुरा हो। तिनीहरूभित्र धेरै कुराहरू लुकेका हुन्छन्, र कसैले पनि ती कुरा देख्न सक्दैन; मानिसहरूले तिनीहरूले बाहिरी रूपमा देखाउने कथित “असल व्यक्ति” मात्रै देख्छन्, जोसँग शिक्षित र समझदार हुनुको असल व्यवहार हुन्छ। के यो ठगी कार्य होइन र? (हो।) व्यक्तिको बानीबेहोरा, काम गर्ने शैली, खोजी, र सार नै ठगी कार्य हो। तिनीहरूले अरूलाई ठगिरहेका हुन्छन्, र आफूलाई पनि ठगिरहेका हुन्छन्। त्यस्तो व्यक्तिको अन्तिम परिणाम के हुनेछ? शिक्षित, र समझदार व्यक्ति बन्नको लागि, तिनीहरूले परमेश्वरलाई त्याग्छन्, सत्यतालाई पिठ्यूँ फर्काउँछन्, र परमेश्वरले तिनीहरूलाई घृणा र इन्कार गर्नुहुन्छ। शिक्षित र समझदार हुनु भन्ने असल व्यवहारको पछाडि हरेक कुनामा मानिसले देखावटी रूप धारण गर्ने र ठग्ने आफ्ना उपाय र व्यवहारहरू लुकाएको हुन्छ, र यस क्रममा, उसले अहङ्कारी, दुष्टता, सत्यताप्रति दिक्क मान्ने, आक्रमक, र कठोरताको स्वभाव लुकाएको हुन्छ। त्यसकारण, व्यक्ति जति शिक्षित र समझदार छ, ऊ त्यति नै कपटपूर्ण हुन्छ, र उसले शिक्षित र समझदार व्यक्ति बन्ने जति प्रयास गर्छ, ऊ त्यति नै सत्यतालाई प्रेम नगर्ने व्यक्ति बन्छ, र सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूप्रति दिक्क मान्ने व्यक्ति बन्छ। भन त, कुरा यही होइन? (हो।) अहिलेको लागि हामी शिक्षित र समझदार हुनु भन्ने असल व्यवहार सम्बन्धी हाम्रो सङ्गतिलाई यतिमा नै समाप्त गर्नेछौँ।
अहिले भर्खरै हामीले, परम्परागत संस्कृतिले असल व्यवहार सम्बन्धी दिएको अभिव्यक्तिको बारेमा सङ्गति गर्यौँ: शिक्षित र समझदार हुनु। अरू केही अभिव्यक्तिहरूका बारेमा हामी एक-एक गरेर सङ्गति गर्नेछैनौँ। समूहको रूपमा, असल व्यवहार सम्बन्धी सबै अभिव्यक्तिहरू मानिसको बाहिरी व्यवहार र छविलाई काबुमा राख्ने तरिका मात्रै हुन्। “काबुमा राख्नु” भन्ने वाक्यांश यसलाई राम्रो किसिमले बताउने तरिका हो; अझै सटीक रूपमा भन्दा, यो वास्तवमा देखावटी रूपको एउटा तरिका, अरूले राम्रो सोचून् भनेर, तिनीहरूलाई छलमा पारी सकारात्मक मूल्याङ्कन गर्न लगाउन, आदर गर्न लगाउनको लागि झूटो रूप देखाउनु हो, तर व्यक्तिको हृदयको कालो पक्ष, उसका भ्रष्ट स्वभावहरू, र उसको साँचो रूप सबैलाई लुकाइएको हुन्छ र बाहिरबाट राम्रो देखाइएको हुन्छ। हामीले यो कुरालाई यसरी पनि बताउन सक्छौँ: यी असल व्यवहारहरूको खोक्रोपनभित्र भ्रष्ट मानवजातिको हरेक सदस्यको भ्रष्ट अनुहारहरू लुकेको हुन्छ। यसभित्र अहङ्कारी स्वभाव, छली स्वभाव, आक्रमक स्वभाव, र सत्यताप्रति दिक्क मान्ने स्वभाव सहितका दुष्ट मानवजातिको हरेक सदस्य लुकेको हुन्छ। व्यक्तिको बाहिरी व्यवहार शिक्षित र समझदार, वा भद्र र सभ्य होस्, कि प्रिय, मिलनसार, ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने, वा यस्तै कुरा होस्, त्यसले केही फरक पार्दैन—तिनीहरूले यीमध्ये जुनसुकै कुरा प्रकट गरे पनि, यो अरूले देख्न सक्ने बाहिरी व्यवहार मात्रै हो। यो असल व्यवहारले तिनीहरूलाई आफ्नो प्रकृति र सारको ज्ञान दिँदैन। शिक्षित र समझदार हुनु, भद्र र सभ्य, मिलनसार, र प्रिय हुनुलाई मानिसले राम्रो ठाने पनि, र सारा मानव संसार नै यसप्रति समर्पित भए पनि, यी असल व्यवहारहरूको पछाडि मानिसको भ्रष्ट स्वभाव लुकेको हुन्छ भन्ने तथ्यलाई नकार्न सकिँदैन। मानिस सत्यताप्रति दिक्क मान्नु, परमेश्वर विरुद्धको उसको प्रतिरोध र विद्रोह, सृष्टिकर्ताले बोल्नुभएका वचनहरूप्रति दिक्क मान्ने, र सृष्टिकर्तालाई विरोध गर्ने उसको प्रकृति र सार—तिनको पछाडि साँच्चै यी कुराहरू लुकेका हुन्छन्। यो झूटो कुरा होइन। कुनै व्यक्तिले जति राम्ररी नाटक गरे पनि, उसको व्यवहारहरू जति उचित वा राम्रो देखिए पनि, उसले जति राम्ररी वा सुन्दर रूपमा देखावटी व्यवहार गरे पनि, वा ऊ जति नै छली भए पनि, हरेक भ्रष्ट व्यक्ति शैतानी स्वभावले भरिएको हुन्छ भन्ने तथ्य इन्कार गर्न सकिँदैन। यी बाहिरी व्यवहारहरूको मकुन्डोपछाडि, तिनीहरूले अझै पनि परमेश्वरविरुद्ध विरोध र विद्रोह गर्छन्, सृष्टिकर्ताविरुद्ध विरोध र विद्रोह गर्छन्। अवश्य नै, यी असल व्यवहारहरूलाई वस्त्र र आवरणको रूपमा प्रयोग गरेर, मानवजातिले हरेक दिन, हरेक घडी र क्षणमा, हरेक मिनेट र सेकेन्डमा, हरेक मामलामा भ्रष्ट स्वभाव प्रकट गर्छ, र त्यस्तो बेला तिनीहरू भ्रष्ट स्वभाव र पापमा जिउँछन्। यो निर्विरोध तथ्य हो। मानिसको राम्रो व्यवहार, सुन्दर शब्दहरू, र झूटो आवरणको बाबजुद पनि, उसको बाहिरी व्यवहारहरूले गर्दा उसको भ्रष्ट स्वभाव अलिकति पनि कम भएको हुँदैन, न त यो परिवर्तन नै भएको हुन्छ। यसको विपरीत, उसँग यी बाहिरी असल व्यवहारहरूको आवरण हुने हुनाले, उसको भ्रष्ट स्वभाव निरन्तर प्रकट हुन्छ, र दुष्ट काम गर्ने र परमेश्वरलाई विरोध गर्ने आफ्ना कदमहरूलाई उसले कहिल्यै रोक्दैन—अनि अवश्य नै, उसको आक्रमक र दुष्ट स्वभावको कारण, उसको महत्वाकांक्षा, इच्छा, र असाधारण मापदण्डहरू निरन्तर वृद्धि भइरहेका र विकास भइरहेका हुन्छन्। मलाई भन, सकारात्मक कुरा र परमेश्वरका वचनहरू, र सत्यता अनुसार छवि लिई जिउने र यिनै कुराहरूलाई आफ्नो आनीबानी र व्यवहारको आधार बनाउने शिष्ट, प्रिय, मिलनसार व्यक्ति कहाँ छ? सत्यतालाई प्रेम गर्ने, परमेश्वरका वचनहरूमा आफ्नो जीवनको दिशा र उद्देश्य खोज्न इच्छुक हुने, मानवजातिको मुक्तिमा योगदान दिने शिक्षित र समझदार, भद्र र सभ्य व्यक्ति कहाँ छ? के तिमीहरूले त्यस्तो व्यक्ति एक जना पनि भेट्न सक्छौ? (सक्दैनौँ।) वास्तविकता के हो भने, मानवजातिको बीचमा व्यक्ति जति ज्ञानले भरिपूर्ण हुन्छ, ऊ जति शिक्षित हुन्छ, र उसँग जति विचार, हैसियत, र प्रतिष्ठा हुन्छ—उसलाई शिक्षित र समझदार, प्रिय, मिलनसार भन्न सकिए पनि—तिनीहरूले लिखित रूपमा अघि सार्ने दाबीहरूले त्यति नै मानिसहरूलाई छल गर्छन्, र तिनीहरूले त्यति नै धेरै दुष्कर्म गर्छन्, र परमेश्वरप्रतिको तिनीहरूको विरोध त्यति नै गम्भीर हुन्छ। ठूलो प्रतिष्ठा र हैसियत भएका मानिसहरूले अरूलाई अझै बढी छल गर्छन्, र परमेश्वर विरुद्धको प्रतिरोधमा तिनीहरू अझै उग्र हुन्छन्। मानवजातिको चर्चित मानिसहरू, यसका महान मानिसहरू, विचारकहरू, शिक्षकहरू, लेखकहरू, क्रान्तिकारीहरू, राष्ट्रप्रेमीहरू, वा कुनै पनि क्षेत्रका त्यस्तै महान् हस्तीहरूलाई हेर—तिनीहरूमध्ये को शिक्षित र समझदार, मिलनसार, र प्रिय छैनन्? तिनीहरूमध्ये कसले अरूको प्रशंसा पाउन र अरूको आदर पाउन लायक बाहिरी व्यवहार गरेनन्? तैपनि वास्तविकतामा तिनीहरूले मानवजातिको लागि के योगदान दिएका छन्? तिनीहरूले मानवजातिलाई सही मार्गमा डोर्याएका छन् कि पथभ्रष्ट बनाएका छन्? (पथभ्रष्ट बनाएका छन्।) तिनीहरूले मानवजातिलाई सृष्टिकर्ताको अख्तियारमा डोर्याएका छन् कि शैतानको खुट्टामुनि पुर्याएका छन्? (शैतानको खुट्टामुनि।) तिनीहरूले मानवजातिलाई सृष्टिकर्ताको सार्वभौमिकता, बन्दोबस्त, र अगुवाइमा सहभागी हुन डोर्याएका छन् कि शैतानको कुल्चीमल्ची, क्रूरता, र दुर्व्यवहार सहन लगाएको छ? इतिहासका बहादुर, चर्चित, महान्, उत्कृष्ट, असाधारण, र शक्तिशाली मानिसहरूमध्ये, कसले करोडौँ मानिसहरू नमारी आफ्नो अख्तियार र हैसियत प्राप्त गरेका छन्? तिनीहरूमध्ये कसले मानवजातिलाई ठगी, छलछाम, र प्रलोभन नगरी प्रतिष्ठा कमाएका छन्? बाहिरबाट हेर्दा, तिनीहरू दैनिक जीवनमा अरूसँग अन्तरक्रिया गर्दा मिलनसार, र सहज, अनि आफ्नो बोली-वचनमा अरूको स्तरमा रहेर प्रिय व्यवहार गरेको देखिन्छ—तैपनि तिनीहरूले पर्दापछाडि गर्ने कुरा पूर्ण रूपमा फरक हुन्छ। तिनीहरूमध्ये कतिले अरूलाई फन्दामा पार्न षड्यन्त्र गर्छन्; कति जना अरूलाई आक्रमण र हानि गर्छन्; अरू कतिले बदला लिने मौका खोज्छन्। धेरैजसो राजनीतिज्ञहरू अनगिन्ती मानिसहरूप्रति निर्दयी र हानिकारक हुन्छन्। तिनीहरूले अनगिन्ती मानिसहरूको टाउकोमा टेकेर अनि रगतमा खेलेर आफ्नो हैसियत र प्रभाव कमाएका हुन्छन्, तैपनि सार्वजनिक अवस्थामा मानिसहरूले तिनीहरूको मिलनसार र प्रिय व्यवहार मात्रै देख्छन्। मानिसहरूले यिनीहरूको बनावटी भद्र र सभ्य, शिक्षित र समझदार, नम्र व्यवहार मात्रै देख्छन्। बाहिरबाट, तिनीहरू शिष्ट अनि भद्र र सभ्य हुन्छन्, तर त्यसको पछाडि, अनगन्ती मानिसहरूको हत्या, अनगन्ती मानिसहरूको सम्पत्ति हडपेको तथ्य, अनगिन्ती मानिसहरूलाई दबाएर खेलेको तथ्य लुकेको हुन्छ। तिनीहरूले हरेक किसिमका मीठा शब्द बोल्छन् र अनेक दुष्कर्म गर्छन्, अनि कुनै लाज नमानी, निर्धक्कसाथ स्टेजबाट भाषण दिँदै अरूलाई कसरी मिलनसार, शिक्षित र समझदार मानिसहरू बन्ने, कसरी देश र मानवजातिलाई योगदान दिने मानिसहरू र जनताको सेवक बन्ने, आफूलाई कसरी राष्ट्रप्रति समर्पित गर्ने भनेर सिकाउँछन्। के त्यो लाजमर्दो कुरा होइन र? तिनीहरू निर्भीक र लालची बदमासहरू हुन्! छोटकरीमा, नैतिकताका परम्परागत धारणाहरू पालना गर्ने असल व्यवहार भएको व्यक्ति हुनु भनेको सत्यता खोजी गर्नु होइन; यो सृष्टि गरिएको साँचो व्यक्ति बन्ने खोजी होइन। यसविपरीत, यी असल व्यवहारहरू खोजी गर्नुपछाडि धेरै रहस्यमयी र अकथनीय गुप्त कुराहरू लुकेका हुन्छन्। मान्छेले जस्तोसुकै असल व्यवहार खोजी गरे पनि, यसको उद्देश्य अझ धेरै मानिसहरूको स्नेह र सम्मान पाउनु, आफ्नो हैसियत बढाउनु, र मानिसहरूका अघि आफूलाई आदरणीय अनि भरोसा र अभिभाराको योग्य छु भनी प्रस्तुत गर्नुबाहेक अरू केही हुँदैन। यदि तँ त्यस्तो शिष्ट व्यक्ति बन्ने प्रयास गर्छस् भने, के यो त प्रसिद्ध र महान् व्यक्तिहरूको जस्तो गुण भएन र? यदि तँ राम्रो व्यवहार गर्ने व्यक्ति मात्रै होस्, तर परमेश्वरको वचनलाई प्रेम गर्दैनस् र सत्यता स्वीकार गर्दैनस् भने, गुणको हिसाबमा, तँ तिनीहरूजस्तै हुन्छस्। अनि परिणाम के हुन्छ? तैँले सत्यतालाई त्यागेको हुन्छस्; तैँले मुक्ति पाउने मौका गुमाएको हुन्छस्। यो सबैभन्दा मूर्ख व्यवहार हो—यो मूर्खको छनौट र खोजी हो। के तिमीहरूले कहिल्यै आफूले लामो समयदेखि आदर गर्दै आएको त्यस्तो महान्, चर्चित, अनि स्टेजमा देखिने आकर्षक व्यक्ति बन्ने चाहना गरेका छौ? त्यस्तो प्रिय र मिलनसार व्यक्ति बन्ने चाहना गरेका छौ? त्यस्तो शिष्ट, भद्र र सभ्य, शिक्षित र समझदार व्यक्ति बन्ने चाहना गरेका छौ? बाहिरबाट हेर्दा मित्रवत् र प्रेमिलो देखिने त्यस्तो व्यक्ति बन्ने चाहना गरेका छौ? के तिमीहरूले यसभन्दा पहिले मानिसहरूलाई यसरी पछ्याएका र पूजा गरेका छैनौ र? (छौँ।) यदि तैँले अझै पनि यसरी मानिसहरूलाई पछ्याइरहेको, र अझै पनि मानिसहरूलाई यसरी आदर्श मानिरहेको छस् भने, म तँलाई भन्छु: तँ मृत्युबाट त्यति टाढा छैनस्, किनभने तैँले आदर्श मान्ने मानिसहरू असल भएको बहाना गर्ने दुष्ट मानिसहरू हुन्। परमेश्वरले दुष्ट मानिसहरूलाई मुक्ति दिनुहुन्न। यदि तँ दुष्ट मानिसहरूलाई आदर्श मान्छस् र सत्यता स्वीकार गर्दैनस् भने, अन्त्यमा तँ पनि नष्ट हुनेछस्।
सौहार्दपूर्ण र मिलनसार जस्ता असल व्यवहारको पछाडि रहेको सारलाई एउटै शब्दले व्याख्या गर्न सकिन्छ, र त्यो हो नाटक। त्यस्तो असल व्यवहार परमेश्वरको वचनबाट आएको हुँदैन, न त सत्यता अभ्यास गरेको वा सिद्धान्तअनुसार व्यवहार गरेको कारण नै आएको हुन्छ। यसलाई केले पैदा गरेको हुन्छ? यो मानिसहरूको मनसाय, युक्ति, बहाना, देखावटी व्यवहार, र छलीपनबाट आएको हुन्छ। जब मानिसहरू यस्ता असल व्यवहारहरूमा लागिरहन्छन्, त्यसको उद्देश्य तिनीहरूले चाहेको कुरा प्राप्त गर्नु हो; नत्र त तिनीहरूले कहिल्यै पनि आफूलाई यस्तो कष्टमा पारेर आफ्नै इच्छा विपरीत जिउने थिएनन्। आफ्नो इच्छा विपरीत जिउनु भनेको के हो? यसको अर्थ तिनीहरूको साँचो प्रकृति मानिसहरूले कल्पना गरेजस्तो शिष्ट, निष्कपट, नम्र, दयालु, र सद्गुणी छैन भन्ने हुन्छ। तिनीहरू विवेक र समझअनुसार जिउँदैनन्; बरु, तिनीहरू निश्चित लक्ष्य वा माग पूरा गर्न जिउँछन्। मानिसको साँचो प्रकृति कस्तो हुन्छ? यो भ्रमित र अज्ञानी हुन्छ। परमेश्वरले प्रदान गर्नुभएका व्यवस्था र आज्ञाहरूविना, मानिसहरूलाई पाप के हो भन्ने नै थाहा हुनेथिएन। के मानवजाति पहिले यस्तै थिएन र? परमेश्वरले व्यवस्था र आज्ञाहरू जारी गर्नुभएपछि मात्रै मानिसहरूले पापको बारेमा केही मात्रामा बुझे। तर तिनीहरूमा अझै पनि सही र गलत, वा सकारात्मक र नकारात्मक कुराहरूको कुनै अवधारणा विकास भएको थिएन। अनि यस्तो अवस्थामा, तिनीहरूलाई कसरी बोल्ने र व्यवहार गर्नेबारेका सही सिद्धान्तहरूका बारेमा थाहा हुन सक्थ्यो र? सामान्य मानवतामा व्यवहार गर्ने कुन शैली र कस्तो असल व्यवहार हुनुपर्थ्यो भनेर तिनीहरूले जान्न सक्थे र? के कुराले साँचो रूपमा असल व्यवहार ल्याउन सक्छ, र मानव रूपमा जिउन तिनीहरूले कस्तो मार्ग अपनाउनुपर्छ भन्ने कुरा तिनीहरूले जान्न सक्थे र? सक्दैनथिए। मानिसहरूको शैतानी प्रकृतिको कारण, तिनीहरूको जन्मजात गुणको कारण, तिनीहरूले भलाद्मी रूपमा, र इज्जतको साथ जिएको नाटक र बहाना गर्न सक्थे—यही कारणले गर्दा शिक्षित र समझदार हुने, भद्र र सभ्य हुने, विनम्र हुने, ठूलोलाई आदर गर्ने अनि सानालाई माया गर्ने, अनि मिलनसार र सौहार्दपूर्ण हुने जस्ता छली व्यवहारहरू पैदा भएका हुन्। अनि यी छली व्यवहारहरू प्रकट भएपछि, यीमध्ये एक वा धरैवटालाई छानेर मानिसहरू त्यसैमा अल्झिरहे। कतिले मिलनसार र सौहार्दपूर्ण हुने निर्णय गरे, कतिले शिक्षित र समझदार हुने अनि भद्र र सभ्य बने, कतिले विनम्र बन्ने, ठूलोलाई आदर गर्ने अनि सानालाई माया गर्ने निर्णय गरे, अनि कतिले यी सबै कुरा छान्ने निर्णय गरे। तैपनि म यस्तो असल व्यवहार भएका मानिसहरूलाई एउटै शब्दले व्याख्या गर्छु। त्यो शब्द के हो? “चिल्ला ढुङ्गाहरू।” खोलाका चिल्ला ढुङ्गाहरू भनेका के हुन्? यिनीहरू धेरै वर्ष पानीको बहावले गर्दा रगडिएर चिल्ला भएका खोला किनारका चिल्ला ढुङ्गाहरू हुन्। तिनमा टेक्दा नदुखे पनि, होसियार भइएन भने मानिसहरू तिनमा चिप्लन सक्छन्। स्वरूप र आकारमा, ती ढुङ्गाहरू सुन्दर देखिन्छन्, तर घर लगेपछि तिनको केही काम हुँदैन। तिनलाई फाल्न पनि मन लाग्दैन, तर तिनलाई राख्नुको पनि कुनै औचित्य हुँदैन—“चिल्लो ढुङ्गा” यस्तै हुन्छ। मेरो लागि, यस्ता बाहिरी असल व्यवहार भएका मानिसहरू उत्साहहीन हुन्छन्। बाहिरबाट तिनीहरूले असल भएको बहाना गर्छन्, तर तिनीहरू सत्यतालाई पटक्कै स्विकार्दैनन्, तिनीहरूले मीठो सुनिने कुरा गर्छन्, तर वास्तविक काम केही पनि गर्दैनन्। तिनीहरू केवल चिल्ला ढुङ्गाहरू हुन्। यदि तैँले तिनीहरूलाई सत्यता र सिद्धान्तहरूबारे सङ्गति दिइस् भने, तिनीहरूले भद्र र सभ्य, अनि शिष्ट बन्ने बारेमा कुरा गर्नेछन्। यदि तैँले तिनीहरूलाई ख्रीष्टविरोधीहरू चिन्नेबारेमा बताइस् भने, तिनीहरूले तँलाई ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई प्रेम गर्ने, अनि शिक्षित र समझदार बन्नेबारेमा बताउनेछन्। यदि तैँले तिनीहरूलाई व्यक्तिको आनीबानी सिद्धान्तहरूअनुरूप हुनुपर्छ, आफ्नो कर्तव्यमा सिद्धान्तहरू खोजी गर्नुपर्छ र मनोमानी ढङ्गले काम गर्नु हुँदैन भनेर भनिस् भने, तिनीहरूको मनोवृत्ति कस्तो हुन्छ? तिनीहरूले भन्नेछन्, “सत्यताका सिद्धान्तहरूअनुसार काम गर्नु फरक कुरा हो। म शिक्षित र समझदार हुन, अनि अरूले मेरो व्यवहार अनुमोदन गरून् भन्ने मात्रै चाहन्छु। मैले ठूलालाई आदर र सानालाई प्रेम गरेँ, र अरूको अनुमोदन प्राप्त गरेँ भने, त्यो नै पर्याप्त हुन्छ।” तिनीहरूले असल व्यवहारबारे मात्रै वास्ता गर्छन्, सत्यताप्रति कुनै ध्यान दिँदैनन्। तिनीहरूले सामान्यतया वृद्ध-वृद्धालाई, आफूभन्दा ठूलालाई, योग्यता भएकाहरूलाई, समूहभित्र राम्रो नैतिकता र प्रतिष्ठा भएकाहरूलाई आदर गर्न सक्छन्, यसको साथै साना र कमजोर समुदायहरूलाई धेरै वास्ता र प्रेम गर्छन्। तिनीहरूले आफूलाई आदर्शमय देखाउनका लागि ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने सामाजिक नियमलाई कडाइका साथ पालना गर्छन्। तैपनि के कुरालाई नकार्न सकिँदैन भने, तिनीहरूको हित र त्यो नियम बाझियो भने, तिनीहरूले नियमलाई पन्छाएर अघि बढ्छन् र एकोहोरो भएर कसैको बन्धन “नसही” आफ्ना हितहरूको रक्षा गर्छन्। तिनीहरूलाई भेट्ने, तिनीहरूसँग परिचित हुने, वा तिनीहरूलाई चिने-जानेका सबैले तिनीहरूको असल व्यवहारलाई अनुमोदन गर्ने भए पनि, के कुरालाई नकार्न सकिँदैन भने अरूले तारिफ गरेका यी असल व्यवहारहरू तिनीहरूले प्रस्तुत गर्ने क्रममा, तिनीहरूका आफ्नै हितहरूमा अलिकति पनि घाटा हुन दिँदैनन्, र कसैको बन्धनहरू “नसही” आफ्ना हितहरूका निम्ति लडाइ गर्छन्। तिनीहरूले ठूलालाई आदर गर्नु र सानालाई माया गर्नु त तिनीहरूका हितहरूमा कुनै हस्तक्षेप नगर्ने जगमा निर्मित क्षणिक व्यवहार मात्रै हो। यो व्यवहार देखाउने कार्यमा मात्रै सीमित छ। यसले तिनीहरूको हितलाई छुँदैन वा अतिक्रमण गर्दैन भने जुनसुकै अवस्थामा पनि यो कार्य गर्न सक्छन्, तर तिनीहरूका हितहरू खतरामा पर्ने बित्तिकै, तिनीहरू अन्त्यसम्मै यसको लागि लडाइ गर्छन्। त्यसकारण, तिनीहरूले ठूलालाई आदर गर्नु र सानालाई माया गर्नुले वास्तवमा तिनीहरूका हितहरूको खोजीमा हस्तक्षेप गर्दैन, न त यसले तिनीहरूको खोजीलाई प्रतिबन्धित गर्छ। ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने मानिसहरूको व्यवहार आफ्ना हितहरूमा हस्तक्षेप नहुने सर्तमा र निश्चित परिस्थितिहरूमा तिनीहरूले पूरा गर्ने असल व्यवहार मात्रै हो। यो व्यक्तिको जीवनबाट, अर्थात् उभित्रबाट उत्पन्न हुने कुरा होइन। कुनै व्यक्तिले जति धेरै यस्तो व्यवहारको अभ्यास गर्न सके पनि, ऊ जति लामो समयसम्म अडिग हुन सके पनि, यसले जिउनको लागि मानिस निर्भर हुने भ्रष्ट स्वभावलाई परिवर्तन गर्न सक्दैन। यसको अर्थ के हो भने कुनै व्यक्तिमा यो असल व्यवहार नभए पनि, उसले पनि त्यसरी नै भ्रष्ट स्वभाव प्रकट गर्छ—अनि उसले यो असल व्यवहार प्राप्त गरेपछि पनि, उसको भ्रष्ट स्वभावमा अलिकति पनि सुधार वा परिवर्तन आउँदैन। यसको विपरीत, तिनीहरूले त्यसलाई झन्-झन् भित्र लुकाउँछन्। त्यस्तो असल व्यवहारभित्र अपरिहार्य रूपमा नै लुकेका कुराहरू यिनै हुन्।
भद्र र सभ्य हुनु, ठूलालाई आदर र सानालाई माया गर्नु, प्रिय र मिलनसार हुनु भन्ने परम्परागत संस्कृतिका असल व्यवहार सम्बन्धी हाम्रो सङ्गति र विश्लेषण यतिमा नै समाप्त गरौँ। यी असल व्यवहारहरू पनि शिक्षित र समझदार व्यक्ति बन्नु जस्तै हुन्, र सारगत रूपमा यिनीहरू लगभग एउटै हुन्। ती महत्त्वहीन छन्। मानिसहरूले यी असल व्यवहारलाई त्याग्नुपर्छ। मानिसहरूले सबैभन्दा बढी हासिल गर्न प्रयास गर्नुपर्ने कुरा भनेको परमेश्वरको वचनलाई आफ्नो आधार बनाउनु, र सत्यतालाई आफ्नो मापदण्ड बनाउनु हो; तब मात्रै तिनीहरू ज्योतिमा जिउन र सामान्य मानवको रूपमा जिउन सक्छन्। यदि तिमीहरू ज्योतिमा जिउन चाहन्छौ भने, तिमीहरूले सत्यताअनुसार व्यवहार गर्नुपर्छ; तिमीहरू इमानदार शब्दहरू बोल्ने र गर्ने इमानदार मानिसहरू बन्नुपर्छ। आधारभूत कुरा भनेको आफ्नो आनीबानीमा सत्यताका सिद्धान्तहरू पालना गर्नु हो; मानिसहरूले सत्यताका सिद्धान्तहरू गुमाएपछि, र असल व्यवहारमा मात्रै ध्यान केन्द्रित गर्न थालेपछि, यसले अपरिहार्य रूपमै नाटक र बहानाबाजी पैदा गर्छ। मानिसहरूको आनीबानीमा कुनै सिद्धान्त छैन भने, तिनीहरूको व्यवहार जति नै राम्रो भए पनि, तिनीहरू ढोँगी हुन्छन्; तिनीहरूले अरूलाई केही क्षणको लागि झुक्याउन सक्लान्, तर तिनीहरू कहिल्यै पनि विश्वासयोग्य हुनेछैनन्। परमेश्वरका वचनहरू अनुसार आनीबानी र काम प्रस्तुत गरेमा मात्रै मानिसहरूले साँचो जग प्राप्त गर्छन्। यदि तिनीहरूले परमेश्वरका वचनहरू अनुसार आनीबानी प्रस्तुत गर्दैनन्, बरु राम्रो व्यवहार गरेको बहाना गर्नमा मात्रै ध्यान दिन्छन् भने, के तिनीहरू असल मानिस बन्न सक्छन्? अवश्य सक्दैनन्। असल धर्मसिद्धान्त र व्यवहारले मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभाव र सारलाई परिवर्तन गर्न सक्दैन। सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूले मात्रै मानिसहरूको भ्रष्ट स्वभाव, विचार, र दृष्टिकोणलाई परिवर्तन गर्न सक्छन्, र ती मात्रै तिनीहरूको जीवन बन्न सक्छन्। मानिसले आफ्नो परम्परागत संस्कृति र धारणाहरूमा असल ठानेका व्यवहारहरू, जस्तै शिक्षित र समझदार हुनु, भद्र र सभ्य हुनु, शिष्ट बन्नु, ठूलालाई आदर गर्नु र सानालाई माया गर्नु, प्रिय बन्नु, र मिलनसार बन्नु आदि असल व्यवहारहरू मात्रै हुन्। ती जीवन होइनन्, सत्यता हुनु त परको कुरा हो। परम्परागत संस्कृति सत्यता होइन, न त यसले पदोन्नति गर्ने कुनै असल व्यवहार नै सत्यता हुन्। मानिसले जति धेरै परम्परागत संस्कृति बुझे पनि र उसले आफ्नो जीवनमा जति धेरै असल व्यवहार लागू गरे पनि, यसले उसको भ्रष्ट स्वभावलाई परिवर्तन गर्न सक्दैन। त्यसकारण, हजारौं वर्षदेखि परम्परागत संस्कृतिले मानवजातिको मस्तिष्क परिवर्तन गरिदिएको छ, र यसको भ्रष्ट स्वभाव परिवर्तन भएको छैन; बरु, यसको भ्रष्टता झन्-झन् गहन हुँदै गएको छ, र संसार झन्-झन् अँध्यारो र दुष्ट हुँदै गएको छ। यो प्रत्यक्ष रूपमा परम्परागत संस्कृतिसँग सम्बन्धित छ। मानवले परमेश्वरका वचनहरूलाई आफ्नो जीवनको रूपमा लिए भने मात्रै तिनीहरू साँच्चै मानिसहरूका रूपमा जिउन सक्छन्। यसमा कुनै शङ्का छैन! त्यसोभए, मानिसको व्यवहारको लागि परमेश्वरका वचनहरूले के-कस्ता सर्त र मापदण्डहरू प्रस्तुत गरेका छन्। व्यवस्था र आज्ञाहरूमा दिइएका बाहेक, मानिसको व्यवहारको बारेमा पनि प्रभु येशूले मापदण्डहरू दिनुभएको छ, विशेष गरी आखिरी दिनहरूको परमेश्वरको न्यायमा मानिसको निम्ति दिइएका मापदण्डहरू। मानवजातिको लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण वचनहरू यिनै हुन्, र तिनीहरूको आनीबानीको लागि सबैभन्दा आधारभूत सिद्धान्तहरू यिनै हुन्। तिमीहरूले आफ्नो आनीबानी र व्यवहारको निम्ति परमेश्वरका वचनहरूमा नै व्यवहार सम्बन्धी मापदण्ड खोज्नुपर्छ। जब तिमीहरूले त्यसो गर्छौ, तब तिमीहरू असल व्यवहार सम्बन्धी चिनियाँ परम्परागत संस्कृतिको बहकाउ र छलबाट मुक्त हुनेछौ। त्यसपछि तिमीहरूले आनीबानी र व्यवहारको मार्ग र सिद्धान्त भेट्टाउनेछौ, र त्यसको अर्थ तिमीहरूले मुक्तिको मार्ग र सिद्धान्तहरू पनि भेट्टाएका छौ भन्ने हुन्छ। यदि तिमीहरूले परमेश्वरका वर्तमान वचनहरूलाई आफ्नो आधारको रूपमा र भर्खरै सङ्गति गरिएको सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा लिएर मानवजातिले आफ्ना धारणाहरूमा असल व्यवहारका मापदण्डहरू भनी ठानेका ती कुराहरूलाई हटायौ भने, तिमीहरू सत्यतालाई पछ्याउने मानिसहरू हौ। सबै अवस्थामा परमेश्वरले मानिसलाई दिने मापदण्डहरू ऊ कस्तो व्यक्ति हुनुपर्छ र उसले कुन मार्ग हिँड्नुपर्छ त्यससँग सम्बन्धित हुन्छ। मानिसमा कुनै निश्चित व्यवहार मात्रै हुनुपर्छ भनेर उहाँले कहिल्यै पनि तोक्नुभएको छैन। उहाँले मानिसहरूलाई इमानदार मानिसहरू बन्न, छली नबन्न आज्ञा दिनुहुन्छ; उहाँले मानिसलाई सत्यतालाई स्विकार्न र पछ्याउन, अनि उहाँप्रति विश्वासयोग्य, र समर्पित हुन, र उहाँको गवाही दिन लगाउनुहुन्छ। मानिसमा केही असल व्यवहार मात्रै हुनुपर्छ, र त्यतिले पुग्छ भनेर उहाँले कहिल्यै पनि तोक्नुभएको छैन। तैपनि चीनको परम्परागत संस्कृतिले मानिसलाई असल व्यवहारमा, र देखावटी असल व्यवहारमा ध्यान केन्द्रित गर्न लगाएको छ। मानिसको भ्रष्ट स्वभाव के हो वा उसको भ्रष्टता कहाँबाट आउँछ त्यस कुरालाई प्रकट गर्न यसले केही पनि गर्दैन, उसको भ्रष्ट स्वभावलाई हटाउने मार्ग औँल्याउन सक्नु त परको कुरा हो। त्यसकारण, मानिसमा जुन असल व्यवहार हुनुपर्छ भनेर परम्परागत संस्कृतिले जसरी वकालत गरे पनि, जब मानवजातिले आफ्नो भ्रष्ट स्वभावलाई त्याग्ने र साँचो मानिसहरूका रूपमा जिउने कुरा आउँछ, तब यसको कुनै सीप लाग्दैन। नैतिकता सम्बन्धी यसका अभिव्यक्तिहरू जति नै आदर्शमय वा आकर्षक देखिए पनि, मानवजातिको भ्रष्ट सारलाई परिवर्तन गर्न यसले पटक्कै सक्दैन। परम्परागत संस्कृतिको शिक्षा र प्रभावमा परेर भ्रष्ट मानवजातिका बीचमा धेरै अवचेतन कुराहरू आएका छन्। यहाँ “अवचेतन” को अर्थ हो? यसको अर्थ के हुन्छ भने परम्परागत संस्कृतिले मानिसलाई थाहै नपाई प्रभावित र सङ्क्रमित गरेपछि, कसरी उचित रूपमा व्यवहार गर्ने भन्ने बारेमा स्पष्ट शब्दहरू, अभिव्यक्ति, नियम, वा चेतना नहुँदा, उसले अन्तर्निहित रूपमा नै मानिसहरूको चलनचल्तीका विचार र विधिहरूलाई अभ्यास र पालना गर्छ। त्यस्तो परिस्थिति, त्यस्तो अवस्थामा जिउँदा सबै मानिसहरूले जस्तै तिनीहरूले पनि अवचेतन रूपमा यस्तो सोच्छन्, “शिक्षित र समझदार हुनु राम्रो कुरा हो—यो सकारात्मक कुरा हो, र यो सत्यता अनुरूप छ; भद्र र सभ्य हुनु एकदम राम्रो हो—मानिसहरू यस्तै हुनुपर्छ, परमेश्वरले यस्तो भएको मन पराउनुहुन्छ, र यो सत्यता अनुरूप छ; शिष्ट हुनु, ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने हुनु, प्रिय र मिलनसार हुनु सबै सामान्य मानवताका प्रकटीकरणहरू हुन्—ती सबै परमेश्वरका वचनहरू र सत्यता अनुरूप हुन्छन्।” परमेश्वरका वचनहरूमा स्पष्ट आधार नभेटे पनि, तिनीहरूले हृदयमा के महसुस गर्छन् भने परमेश्वरका वचनहरू र मानिसलाई उहाँले दिनुहुने मापदण्डहरू र परम्परागत संस्कृतिले तोकेका मापदण्डहरू उस्तै हुन्, र तिनमा कुनै ठूलो भिन्नता छैन। के यो परमेश्वरका वचनहरूलाई बङ्ग्याउनु र गलत रूपमा अर्थ्याउनु होइन र? के परमेश्वरका वचनहरूमा यस्ता कुराहरू भनिएको छ? भनिएको छैन, न त ती उहाँका इच्छाहरू नै हुन्; त्यो त मानिसले परमेश्वरका वचनहरूलाई बङ्ग्याएको र गलत रूपमा अर्थ्याएको हो। परमेश्वरका वचनहरूले कहिल्यै पनि यी कुराहरू भनेका छैनन्, त्यसकारण तैँले कुनै पनि हालतमा यी कुराहरूलाई परमेश्वरका वचनहरूका रूपमा सोच्नु हुँदैन। तैँले परमेश्वरका वचनहरूलाई विस्तृत रूपमा पढेर उहाँका वचनहरूले मानिसबाट गरेका व्यवहार सम्बन्धी मागहरू पत्ता लगाएर उहाँका वचनहरूका थप खण्डहरू खोजेर, त्यसलाई सङ्कलित गरेर प्रार्थना-अध्ययन गर्नुपर्छ र तिनको बारेमा सङ्गति गर्नुपर्छ। तैँले तिनको बारेमा ज्ञान पाएपछि, तिनको अभ्यास र अनुभव गर्नुपर्ने हुन्छ। यसले परमेश्वरका वचनहरूलाई तेरो वास्तविक जीवनमा ल्याउँछ, त्यसपछि ती वचनहरू मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, र तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधार बन्छन्। मानिसहरूको बोलीवचन र कार्यहरूको आधार के हुनुपर्छ? परमेश्वरका वचनहरू। त्यसो भए, परमेश्वरले मानिसहरूको बोलीवचन र कार्यहरूको लागि तय गर्नुभएका सर्त र मापदण्डहरू के-के हुन्? (ती कुराहरू मानिसहरूलाई सुधार गर्ने किसिमको हुनुपर्छ।) ठीक भनिस्। सबैभन्दा आधारभूत रूपमा, तैँले सत्य कुरा भन्नुपर्छ, इमान्दारीपूर्वक बोल्नुपर्छ, र अरूलाई फाइदा पुर्याउनुपर्छ। कम्तीमा पनि, तेरो बोलीवचनले मानिसहरूलाई सुधार गर्नुपर्छ, अनि छल्ने, बहकाउने, हाँसोमा उडाउने, व्यङ्ग गर्ने, घृणा गर्ने, गिल्ला गर्ने, बन्देज लगाउने, तिनीहरूका कमजोरीहरू खुलासा गर्ने, र तिनीहरूलाई निन्दा गर्ने वा चोट पुर्याउने गर्नु हुँदैन। यो सामान्य मानवताको अभिव्यक्ति हो। यो मानवजातिको सद्गुण हो। के परमेश्वरले तँलाई कति चर्को आवाजमा बोल्नु भनेर भन्नुभएको छ? के तैँले स्तरीय भाषा प्रयोग गर्नुपर्छ भनेर उहाँले भन्नुभएको छ? के उहाँले तँलाई चिप्लो घसेर, वा उत्कृष्ट वा उच्च भाषामा बोल्नु भनेर भन्नुभएको छ? (छैन।) उहाँले त्यस्ता कुनै सतही, ढोङ्गी, झूटा, र महत्त्वहीन कुराहरू गर्न लगाउनुभएको छैन। परमेश्वरले दिनुभएका सबै मापदण्डहरू सामान्य मानवतामा हुनुपर्ने कुराहरू, मानिसको बोलीवचन र व्यवहारका मापदण्ड र सिद्धान्तहरू हुन्। कुनै व्यक्तिको जन्म कहाँ भएको हो वा उसले कुन भाषा बोल्छ त्यसले फरक पार्दैन। जेसुकै भए पनि, तैँले बोल्ने शब्दहरू—त्यसका भनाइ र विषयवस्तुहरू—अरूको लागि सुधारात्मक हुनैपर्छ। ती सुधारात्मक हुनुपर्छ भन्नुको अर्थ के हो? यसको अर्थ अरूले ती शब्दहरू सुनेपछि तिनीहरूलाई त्यो साँचो लाग्नुपर्छ, र त्यसबाट संवर्धन र सहयोग पाउनुपर्छ, र सत्यता बुझ्न सक्नुपर्छ, र अन्योलमा पर्न छोड्नुपर्छ, अनि तिनीहरू अरूको छलछाममा पनि पर्नु हुँदैन। त्यसकारण, मानिसहरूले सत्य बोलून्, आफूले सोचेको कुरा बताऊन्, अनि छल्ने, बहकाउने, हाँसोमा उडाउने, व्यङ्ग गर्ने, घृणा गर्ने, गिल्ला गर्ने, बन्देज लगाउने, तिनीहरूका कमजोरीहरू खुलासा गर्ने, र तिनीहरूलाई निन्दा गर्ने वा चोट पुर्याउने गर्नु हुँदैन भन्ने परमेश्वर चाहनुहुन्छ। के यी बोलीवचनका सिद्धान्तहरू होइनन् र? मानिसका कमजोरीहरू खुलासा गर्नुहुँदैन भन्नुको अर्थ के हो? यसको अर्थ अरू मान्छेलाई दोष नलगाउनु भन्ने हो। तिनीहरूलाई आलोचना गर्न वा दोष दिन तिनीहरूको विगतका गल्ती वा कमीकमजोरीहरू कोट्याउनु हुँदैन। तैँले कम्तीमा पनि यति गर्नुपर्छ। सक्रिय पक्षलाई हेर्दा, सुधार गर्ने खालको बोलीवचन कसरी व्यक्त गरिन्छ? यो मुख्यतः प्रोत्साहन दिने, अभिमुखीकरण गर्ने, अगुवाइ गर्ने, सल्लाह दिने, बुझ्ने, र सान्त्वना दिने कार्य हो। यसको साथै, कतिपय विशेष अवस्थाहरूमा, अरू मानिसहरूको गल्तीलाई सीधै खुलासा गरेर तिनीहरूलाई काटछाँट गर्नुपर्ने आवश्यकता हुन्छ, ताकि तिनीहरूले सत्यताको ज्ञान र पश्चात्ताप गर्ने इच्छा प्राप्त गर्न सकून्। त्यसपछि मात्रै उचित प्रभाव हासिल हुन्छ। यस प्रकारको अभ्यासले मानिसहरूलाई ठूलो फाइदा दिन सक्छ। यो तिनीहरूको लागि वास्तविक सहयोग हो, र यसले तिनीहरूलाई सुधार गर्छ, होइन र? उदाहरणको लागि, मानौँ तँ औधी नै स्वेच्छाचारी र अहङ्कारी छस्। यसबारेमा तँलाई कहिल्यै थाहा थिएन, तर तँलाई राम्ररी चिन्ने व्यक्ति आउँछ, र तँलाई समस्या सीधै बताइदिन्छ। तैँले मनमनै विचार गर्छस्, “के म स्वेच्छाचारी छु? के म अहङ्कारी छु? कसैले पनि मलाई यसो भन्ने आँट गरेन, तर उसले मलाई बुझेको छ। उसले यस्तो कुरा भन्न सक्यो, यसले यो साँचो हो भन्ने जनाउँछ। मैले यसबारेमा केही समय मनन गर्नुपर्छ।” त्यसपछि, तैँले त्यस व्यक्तिलाई भन्छस्, “अरूले मलाई राम्रा कुराहरू मात्रै भन्छन्, तिनीहरूले मेरो गुणगान गाउँछन्, कसैले पनि मसँग यति व्यक्तिगत कुरा गर्दैन, कसैले पनि मलाई कहिल्यै मेरा यी कमीकमजोरी र समस्याहरूलाई औँल्याइदिएका थिएनन्। तपाईंले मात्रै मलाई बताउन, र यति व्यक्तिगत कुरा गर्न सक्नुभयो। मेरो लागि यो निकै राम्रो, निकै ठूलो सहयोग हो।” हृदयदेखि कुरा गर्नु भनेको यही हो, होइन र? अलिअलि गर्दै, अर्को व्यक्तिले आफ्नो मनको कुरा, तेरो बारेमा आफ्नो विचार बताउँछ, र आफूसँग यस विषयमा धारणा, कल्पना, नकारात्मकता र कमजोरी रहेको, तर सत्यताको खोजी गरेर त्यसबाट उम्कन सकेको आफ्नो अनुभव बताउँछ। हृदयदेखि कुरा गर्नु भनेको यही हो; आत्मा-आत्माबीचमा सञ्चार हुनु भनेको यही हो। अनि समग्रमा भन्दा, बोल्नुको पछाडि रहेको सिद्धान्त के हो? यो यस्तो हो: हृदयमा भएको कुरा भन्नु, र साँचो अनुभवको बारेमा अनि तैँले वास्तवमा के सोच्छस् त्यही कुरा बोल्नु। ती शब्दहरू नै मानिसहरूको लागि सबैभन्दा लाभदायी हुन्छन्, यिनले तिनीहरूलाई भरणपोषण गर्छन्, सहयोग गर्छन्, र ती सकारात्मक हुन्छन्। नक्कली शब्दहरू बोल्न, मानिसहरूलाई फाइदा नदिने वा शिक्षाप्रद नहुने शब्दहरू बोल्न इन्कार गर्; यसले तिनीहरूलाई हानि हुन वा पछारिन, नकारात्मकतामा डुब्न र नकारात्मक असर पर्नबाट बचाउँछ। तैँले सकारात्मक कुराहरू भन्नुपर्छ। तैँले मानिसहरूलाई सक्दो सहयोग गर्ने, तिनीहरूलाई फाइदा पुर्याउने, तिनीहरूको लागि भरणपोषण गर्ने, तिनीहरूमा परमेश्वरप्रति साँचो विश्वास पैदा गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ; र परमेश्वरका वचनहरू सम्बन्धी तेरा अनुभवहरू र समस्या हल गर्ने तेरा तरिकाहरूबाट तैँले मानिसहरूलाई मदत लिन र धेरै कुरा सिक्न दिनुपर्छ, साथै परमेश्वरको कामको अनुभव गरेर सत्यताको वास्तविकतामा प्रवेश गर्ने मार्ग बुझ्न, र यसरी तिनीहरूलाई जीवनमा प्रवेश गर्न र आफ्नो जीवनमा वृद्धि ल्याउन सहयोग गर्नुपर्छ—तेरा शब्दहरू सिद्धान्तहरू अनुरूप हुनु, र मानिसहरूलाई सुधार्ने किसिमको हुनुको प्रभाव यही हो। यस बाहेक, जब मानिसहरू कुरा काट्न र फोकटमा गफ गर्न भेला हुन्छन्, तब त्यो सिद्धान्तहीन कार्य हुन्छ। त्यस्तो बेला तिनीहरूले आफ्नो भ्रष्ट स्वभाव प्रकट गर्ने बाहेक केही गर्दैनन्। यो परमेश्वरका वचनहरूमा आधारित हुँदैन, र तिनीहरूले सत्यताका सिद्धान्तहरू पालना गरिरहेका हुँदैनन्। यो त सबै मानिसको जीवन-दर्शनहरू मात्र हुन्—तिनीहरूलाई तिनीहरूको भ्रष्ट स्वभावले जसरी प्रभाव पार्छ त्यसरी नै तिनीहरू जिइरहेका हुन्छन्।
परमेश्वरले मानिसलाई आफ्नो बोली-वचनमा सिद्धान्त पालना गर्न र अरूप्रति सुधारात्मक हुन आज्ञा गर्नुभएको छ। के मानिसका ती बाहिरी असल व्यवहारहरूसँग यसको कुनै सम्बन्ध हुन्छ? (हुँदैन।) ती कुराहरूसँग यसको कुनै सम्बन्ध हुँदैन। मानौँ तँ आफ्नो बोलीवचनमा अरूलाई हेप्ने वा झूटो बोल्ने र छल गर्ने गर्दैनस्, र तैँले अरूलाई प्रोत्साहन दिन, अगुवाइ गर्न र सान्त्वना दिन सक्छस्। यदि तैँले यी दुवै कुरा गर्न सक्छस् भने, के तैँले मिलनसार मनोवृत्तिले त्यसो गर्नु आवश्यक हुन्छ? के तँ मिलनसार हुनैपर्छ? के तैँले शिष्ट, भद्र र सभ्य बन्ने जस्ता बाहिरी व्यवहारहरूको रूपरेखामा रहेर मात्रै ती कुराहरू गर्न सक्छस्? त्यसो गर्नु पर्दैन। तेरा बोली-वचन अरूको लागि सुधारात्मक हुनको लागि यो परमेश्वरका वचनहरू र उहाँका मापदण्डहरूमा आधारित हुनुपर्छ—परम्परागत संस्कृतिमा आधारित असल व्यवहारहरूमा होइन तर सत्यतामा आधारित हुनुपर्छ। तेरो बोली-वचन सिद्धान्त-केन्द्रित र अरूका लागि सुधारात्मक भएपछि, तैँले बसेर बोले पनि वा उभेर बोले पनि, उच्च सोरमा बोले पनि बिस्तारै बोले पनि, भद्र शब्दहरूमा बोले पनि कठोर शब्दहरूद्वारा बोले पनि त्यसले फरक पार्दैन। तैँले आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गरेर अर्को पक्षले फाइदा लिने गरी परिणाम सकारात्मक आयो भने, यो सत्यताका सिद्धान्तहरू अनुरूप हुन्छ। यदि तैँले पछ्याउने कुरा सत्यता हो, र तैँले अभ्यास गर्ने कुरा सत्यता हो, र तेरा बोली र कार्यहरू परमेश्वरका वचनहरू, सत्यताका सिद्धान्तहरूमा आधारित छन् भने, र अरूले तँबाट लाभ र प्राप्ति हासिल गर्न सक्छन् भने, के त्यो तिमीहरू दुवैका लागि लाभदायी हुनेछैन र? यदि तँ परम्परागत संस्कृतिको सोचद्वारा बाँधिएर जिउँछस्, अरूले देखावटी व्यवहार गर्दा तँ पनि त्यसै गर्छस्, तिनीहरूले झुक्दै सम्मान दिँदा तैँले भद्र शिष्टता देखाउँछस्, र यसरी तिमीहरूले एकअर्कोको लागि देखावटी व्यवहार गर्छौ भने, तिमीहरू दुवै असल होइनौ। तँ र तिनीहरू झुक्दै सम्मान गर्दै हिँड्छौ अनि सत्यताबिना दिनभरि शिष्टतामा अलमलिन्छौ, र जीवनमा परम्परागत संस्कृतिले प्रवर्धन गरेको असल व्यवहार मात्र अँगाल्छौ। बाहिरबाट हेर्दा यस्तो व्यवहार परम्परागत देखिए पनि, यो सब आडम्बर हो, अरूलाई छल्ने र फसाउने, मान्छेलाई मूर्ख र बेवकुफ बनाउने, एक शब्द पनि इमानदार नहुने व्यवहार हो। तैँले यस्तो व्यक्तिसँग मित्रता गाँसिस् भने, अन्त्यमा तँ मूर्ख बन्छस् र उसको चालमा पर्छस्। तिनीहरूको राम्रो व्यवहारबाट तेरो लागि शिक्षाप्रद हुने कुनै कुरा पनि प्राप्त गर्न सकिँदैन। यसले तँलाई सिकाउने भनेकै झूट र छल हो: तैँले तिनीहरूलाई छल्छस्, तिनीहरूले तँलाई छल्छन्। अन्त्यमा तँलाई तेरो निष्ठा र मर्यादाको अत्यधिक अपमान भएको महसुस हुन्छ, र त्यसलाई तैँले केवल सहनुपर्ने हुन्छ। तैँले अझै शिक्षित र समझदार तरिकाले शिष्टाचार देखाउनुपर्ने हुन्छ, अरूसँग बाझ्नु हुँदैन वा तिनीहरूबाट धेरै अपेक्षा गर्नु हुँदैन। तँ अझै धैर्य र सहनशील हुनुपर्नेछ, मुस्कान छर्दै उदासीन र खुल्ला मनले उदारताको बहाना गर्नुपर्नेछ। यस्तो स्थिति हासिल गर्न कति वर्षको कठिन प्रयास चाहिन्छ? यदि तैँले आफूलाई अरूको अगाडि यसरी जिउन दबाब दिन्छस् भने, के तेरो जीवन थकाइलाग्दो हुनेछैन र? तँलाई आफूमा यति धेरै प्रेम छैन भन्ने राम्ररी थाहा भएर पनि, आफूसँग धेरै प्रेम भएको बहाना गर्नु—यस्तो ढोँग गर्नु सजिलो छैन! तैँले व्यक्तिको रूपमा यसरी व्यवहार गर्दा झनै बढी थकाइ महसुस गर्नेछस्; तँ तेरो अर्को जुनीमा मान्छेको रूपमा भन्दा गाई वा घोडा, सुँगुर वा कुकुर भएर जन्मनु राम्रो हुनेछ। तँलाई तिनीहरू अति झूटा र दुष्ट लाग्नेछ। मानिस किन थकाइलाग्दो किसिमले जिउँछ? किनभने ऊ परम्परागत धारणाहरू अनुसार जिउँछ जसले उसलाई बन्धनमा पार्छ र बाँधेर राख्छ। आफ्नो भ्रष्ट स्वभावमा भरोसा गरेर, ऊ पापमा जिउँछ, जसबाट उसले आफूलाई मुक्त गर्न सक्दैन। उसँग उम्कने बाटो हुँदैन। ऊ साँचो व्यक्तिको रूपमा जिउँदैन। मानिसहरूका बीचमा हामी आधारभूत इमानदारिताको एक शब्द पनि सुन्न वा पाउन सक्दैनौँ, चाहे त्यो श्रीमान-श्रीमतीको बीचमा होस्, आमा-छोरीको बीचमा होस्, बाबु-छोराको बीचमा होस् वा एक-अर्कासँग नजिकका मानिसहरूका बीचमा होस्—कुनै पनि घनिष्ठताको शब्द सुनिँदैन, न्यानो शब्द वा सान्त्वनाको एक शब्द सुनिँदैन। त्यसोभए, यी बाहिरी असल व्यवहारहरूले के काम गर्छन् त? तिनले मानिसहरूका बीचमा सामान्य दूरी र सामान्य सम्बन्ध कायम राख्ने काम गर्छन्। तैपनि यी असल व्यवहारको पछाडि, कसैले पनि कसैसँग गहन सम्बन्ध गाँस्न चाहँदैनन्, जसको विषयमा मानवजातिले यो वाक्यांशद्वारा सारांशित गरेको छ: “दूरीले सुन्दरताको जन्म दिन्छ।” यसले मानवजातिको वास्तविक प्रकृतिलाई खुलासा गर्छ, होइन र? दूरीले कसरी सुन्दरताको जन्म दिन्छ? त्यस्तो जीवनको झूटो र दुष्ट वास्तविकतामा, मानिस सधैँ झन्-झन् एकलो, टाढा, निराश, रिस, र असन्तुष्टिमा जिइरहन्छ, र अघि बढ्ने कुनै बाटो हुँदैन। अविश्वासीहरूको वास्तविक अवस्था यस्तै हुन्छ। तैपनि, आज तैँले परमेश्वरलाई विश्वास गरेको छस्। तँ परमेश्वरको घरमा आएको छस् र परमेश्वरका वचनहरूको बन्दोबस्तलाई स्विकारेको छस्, र तँ प्रायजसो प्रवचनहरू सुन्छस्। तैपनि, तँलाई अझै पनि परम्परागत संस्कृतिले पदोन्नति गर्ने असल व्यवहारहरू मन पर्छ। यसले एउटा कुरा प्रमाणित गर्छ: तैँले सत्यता बुझेको छैनस् र तँसँग कुनै वास्तविकता छैन: किन तँ आफ्नो जीवनमा अझै पनि यति निराश, एकलो, दयनीय, र आफूलाई नीच ठानेर बस्छस्? यसको एउटै कारण के हो भने तँ सत्यतालाई पटक्कै स्विकार्दैनस् र तँ पटक्कै परिवर्तन भएको छैनस्। अर्को शब्दमा भन्दा, तैँले परमेश्वरका वचनहरू अनुसार मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्दैनस्, र आनीबानी र व्यवहार प्रस्तुत गर्दैनस्, न त सत्यतालाई आफ्नो मापदण्ड नै बनाउँछस्। तँ अझै पनि भ्रष्ट स्वभाव र परम्परागत धारणाहरूमा भर परेर जिइरहेको छस्। त्यसैले तेरो जीवन अझै पनि यति एकलो छ। तेरो कुनै इष्टमित्र छैन, वा भरोसाको मान्छे छैन। तैँले अरूबाट पाउनुपर्ने प्रोत्साहन, अगुवाइ, सहयोग, वा सुधार पाउँदैनस्, न त तैँले अरूलाई प्रोत्साहन, अगुवाइ, वा सहयोग नै दिन सक्छस्। यी सबैभन्दा न्यूनतम किसिमका व्यवहारहरूमा पनि, तैँले परमेश्वरका वचनहरूलाई आफ्नो आधार र सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा लिँदैनस्, त्यसकारण मानिसहरू र परिस्थितिहरूको बारेमा वा तेरो आनीबानी र व्यवहारको बारेमा त उल्लेख समेत गरिरहनु पर्दैन—यी कुराहरू सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूबाट हजारौँ माइल टाढा हुन्छन्!
हामीले भर्खरै मानिसको व्यवहारको निम्ति परमेश्वरले अघि सार्नुभएका मापदण्डहरूका बारेमा सङ्गति गर्यौँ: उहाँले मानिसको बोली-वचन र व्यवहार सिद्धान्त-केन्द्रित र अरूको लागि सुधारात्मक हुनुपर्छ भनेर तोक्नुभएको छ। त्यसकारण, त्यसको आधारमा, के मानिसले अघि सार्ने असल व्यवहारहरूको कुनै मूल्य छ भन्ने कसैलाई थाहा छ—के ती कदर गर्न लायक छन्? (छैनन्।) ती कदर गर्न लायक छैनन् भने, तिमीहरूले के गर्नुपर्छ? (तिनलाई त्याग्नुपर्छ।) तिनलाई कसरी त्याग्ने? तिनलाई त्याग्नको लागि, व्यक्तिसँग अभ्यासको निश्चित मार्ग र चरणहरू हुनुपर्छ। पहिलो, परम्परागत संस्कृतिले पदोन्नति गरेको शिक्षित र समझदार हुनु र भद्र र सभ्य हुनु भन्ने व्यावहारिक प्रदर्शन आफूमा छ कि छैन भनेर अनिवार्य रूपमा जाँच्नुपर्छ। त्यस्तो जाँचमा कस्तो कार्य समावेश हुन्छ, र यसमा के-कस्ता विषयवस्तु हुन्छन्। त्यसमा मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, साथै तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधार के छ भनेर हेर्न, र शैतानका के-कस्ता कुराहरूले तेरो हृदयमा जरा गाडेको छ र तेरो रगत र हाडलाई भिजाएको छ भनेर हेर्नको लागि आफैलाई नियाल्ने कार्य पर्छ। उदाहरणको लागि, मानौँ कुनै व्यक्तिलाई सानैदेखि पुलपुल्याइएको छ, आफूलाई अनुशासनमा राख्ने बारेमा केही पनि थाहा छैन, तर उसको मानवता खराब छैन। तिनीहरू साँचो विश्वासी हुन्छन्, र तिनीहरूले परमेश्वरमा इमानदारिताको साथ विश्वास गर्छन् र आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्छन्, अनि तिनीहरूले कष्ट भोग्न र मूल्य चुकाउन सक्छन्। तिनीहरूमा एउटै कुरा खराब हुन्छ: तिनीहरूले खाँदा, तिनीहरूले मन नपर्ने कुरा छान्ने र जिब्रो पड्काउने गर्छन्। सुन्दा तँलाई यस कार्यले यति झिज्याउँछ कि तँ आफ्नो खाना निल्न सक्दैनस्। तँलाई त्यस्ता मानिसहरूप्रति साह्रै घृणा लाग्ने गर्थ्यो। तैँले तिनीहरू खराब चरित्र भएका र आफूलाई अनुशासनमा राख्न नजान्ने, अनि तिनीहरू शिक्षित वा समझदार नरहेका मानिसहरू भनी सोच्नेथिइस्। हृदयमा तैँले तिनीहरूलाई घृणा गर्नेथिइस्, र त्यस्ता मानिसहरू नीच र नालायक हुन्छन्, तिनीहरू कहिल्यै पनि परमेश्वरले चुन्ने मानिसहरू बन्नेछैनन्, उहाँले प्रेम गर्ने मानिसहरू बन्नु त परको कुरा हो भनेर सोच्नेथिइस्। त्यसरी विश्वास गर्नुको तेरो आधार के हो? के तैँले तिनीहरूको सारलाई देखेको थिइस्? के तैँले तिनीहरूको सारको आधारमा तिनीहरूलाई मापन गरिरहेको थिइस्? तेरो मापनको आधार के थियो? अवश्य नै, तैँले चिनियाँ परम्परागत संस्कृतिका विभिन्न अभिव्यक्तिहरूको आधारमा मानिसहरूलाई मापन गरिरहेको थिइस्। त्यसकारण, जब तैँले यो समस्याको बारेमा थाहा पाइस्, तब आज हामीले सङ्गति गरेका सत्यताहरूका आधारमा तैँले के विचार गर्नुपर्छ? “अहो, मैले त तिनीहरूलाई हेप्ने गरेको रहेछु। मैले कहिल्यै पनि तिनीहरूको सङ्गतिलाई सहर्ष सुन्थिनँ। जब-जब तिनीहरूले केही कुरा भन्थे वा गर्थे, तिनीहरूले गरेको काम जति सही भए पनि वा तिनीहरूको सङ्गतिमा तिनीहरूले बोलेका शब्दहरू जति व्यावहारिक भए पनि, तिनीहरूले जिब्रो पड्काएको र खाना खाँदा मन नपरेको कुरा छानेको बारेमा सोच्ने बित्तिकै, मलाई तिनीहरूले बोलेको सुन्न मन लाग्दैनथियो। म तिनीहरूलाई सधैँ कुनै क्षमता नभएको तुच्छ मानिसहरू ठान्थेँ। अहिले, परमेश्वरले दिनुभएको यस्तो सङ्गतिपछि, मैले मानिसहरूलाई हेर्ने मेरो दृष्टिकोण परमेश्वरका वचनहरू अनुरूप रहेनछ भन्ने थाहा पाएँ; बरु, मैले तँ मानिसहरूको जीवनमा भएको खराब बानी र व्यवहारलाई—विशेष गरी त्यस्ता कार्यहरू जहाँ तिनीहरूले चरित्र विहीन, लाजमर्दो कार्य गर्छन्—त्यसलाई तिनीहरूको मानवताको सारको प्रकटीकरणको रूपमा लिने गरेको रहेछु। अहिले, परमेश्वरका वचनहरू अनुसार मापन गर्दा, ती सबै कुराहरू तिनीहरूको मानवताको सारलाई प्रभाव नपार्ने सानातिना गल्तीहरू मात्रै रहेछन्। ती सिद्धान्तका समस्याहरू होइन रहेनछन्।” के यो आत्म-जाँच होइन र? (हो।) परमेश्वरका वचनहरूलाई स्विकार्न र सत्यतालाई बुझ्न सक्नेहरूले यी कुराहरूलाई स्पष्ट रूपमा देख्न सक्छन्। त्यसोभए, त्यहाँबाट के गर्ने? के कुनै मार्ग छ? यदि तैँले तिनीहरूलाई यी खराब बानीबेहोरा तुरुन्तै त्याग्न माग गरिस् भने के यसले काम गर्छ? (गर्दैन।) त्यस्ता सानातिना खराबीहरूले जरा गाडेका हुन्छन् र तिनलाई परिवर्तन गर्न गाह्रो हुन्छ। ती कुराहरू व्यक्तिले एक-दुई दिनमा परिवर्तन गर्न सक्ने कुराहरू होइनन्। व्यवहार सम्बन्धी समस्याहरू समाधान गर्न त्यति गाह्रो हुँदैन, तर व्यक्तिको जीवनको बानीबेहोरामा रहेका खराबीहरूलाई हटाउनका लागि केही समय लाग्छ। तैपनि तिनले कसैको मानवताको गुणस्तर वा तिनीहरूको मानवताको सारलाई जनाउँदैनन्, त्यसकारण त्यसको बारेमा धेरै बोझ लिने वा तिनलाई त्याग्न नमान्ने गर्ने नगर्। हरेकको जीवनमा आ-आफ्नै बानीबेहोरा र तौरतरिका हुन्छन्। कोही पनि सुन्यताबाट आएको हुँदैन। हरेक व्यक्तिमा केही खराबी हुन्छ, र ती खराबीहरू जेसुकै भए पनि, तिनले अरूलाई असर गर्छन् भने, तिनलाई सुधार गर्नु अनिवार्य हुन्छ। मिलनसार अन्तरक्रिया हासिल गर्ने तरिका त्यही हो। तैपनि, हरेक हिसाबमा आदर्शमय बन्नु सम्भव हुँदैन। मानिसहरू फरक-फरक ठाउँबाट आएका हुन्छन्, र तिनीहरूको जीवनका बानी-बेहोरा सबै फरक-फरक हुन्छन्, त्यसकारण तिनीहरूले एक-अर्कालाई सहनु अनिवार्य हुन्छ। यो सामान्य मानवतामा हुनुपर्ने कुरा हो। सानातिना समस्याहरूलाई मनमा नराख्। सहनशीलताको अभ्यास गर्। अरूसँग व्यवहार गर्ने सबैभन्दा उपयुक्त तरिका त्यही हो। यो सहनशीलताको सिद्धान्त हो, र त्यस्ता मामलाहरूलाई सम्हाल्ने सिद्धान्त र तरिका हो। मानिसहरूका सानातिना खराबीहरूका आधारमा मानिसहरूको सार र मानवतालाई निर्धारित गर्ने प्रयास नगर्। त्यो आधार सिद्धान्तहरूभन्दा पूर्ण रूपमा बाहिर हुन्छ, किनभने कुनै पनि व्यक्तिमा जे-जस्ता खराबी वा त्रुटिहरू भए पनि, त्यसले त्यो व्यक्तिको सारलाई जनाउँदैन, न त त्यसको अर्थ त्यो व्यक्ति परमेश्वरप्रति इमानदार छैन भन्ने नै हुन्छ, यसले त्यो व्यक्ति सत्यतालाई पछ्याउने व्यक्ति होइन भनेर जनाउनु त परको कुरा हो। हामीले मानिसहरूका सबल पक्षहरूलाई हेरेर मानिसहरूलाई हेर्ने हाम्रो दृष्टिकोण परमेश्वरका वचनहरू र मानिसलाई उहाँले दिनुभएका मापदण्डहरूमा आधारित गर्नुपर्छ। मानिसहरूसँग उचित व्यवहार गर्ने तरिका त्यही हो। सत्यतालाई पछ्याउने व्यक्तिले मानिसहरूलाई कसरी हेर्नुपर्छ? तिनीहरूले सत्यतालाई मापदण्डको रूपमा लिएर मानिसहरू र परिस्थितिहरूप्रति तिनीहरूको दृष्टिकोण, र आफ्नो आनीबानी र व्यवहार परमेश्वरका यी वचनहरूमा नै आधारित गर्नुपर्छ। त्यसकारण, तिमीहरूले कसरी हरेक व्यक्तिलाई परमेश्वरका वचनहरू अनुसार हेर्छौ? तिनीहरूमा विवेक र समझ छ कि छैन, तिनीहरू असल व्यक्ति हो कि खराब व्यक्ति हो त्यसलाई हेर। तैँले तिनीहरूलाई सम्पर्क गर्दा, तिनीहरूसँग केही खराबी र त्रुटिहरू भए पनि, तिनीहरू मानवताको हिसाबले निकै असल छन् भन्ने देख्न सक्छस्। मानिसहरूसँगको अन्तरक्रियामा तिनीहरू सहनशील र धैर्य छन्, र कुनै व्यक्ति नकारात्मक र कमजोर भयो भने, तिनीहरूले त्यस व्यक्तिप्रति प्रेमिलो व्यवहार गर्न र उसलाई भरणपोषण र सहयोग दिन सक्छन्। अरूप्रतिको तिनीहरूको आचरण त्यस्तो हुन्छ। त्यसोभए परमेश्वरप्रतिको तिनीहरूको आचरण कस्तो हुन्छ? परमेश्वरप्रतिको तिनीहरूको आचरणद्वारा, तिनीहरूमा मानवता छ कि छैन भनेर अझै मापन गर्न सकिन्छ। सायद, परमेश्वरले गर्नुहुने सबै कुरामा, तिनीहरू समर्पित हुन्छन्, र खोजी र तृष्णा गर्ने छन्, र आफ्नो कर्तव्य पूरा गर्ने र अरूसँग अन्तरक्रिया गर्ने क्रममा, तिनीहरूले व्यवहार गर्दा, तिनीहरूमा परमेश्वरलाई आदर गर्ने हृदय हुन सक्छ। तिनीहरू निर्लज्ज व्यवहार गर्ने लापरवाह हुँदैनन्, र तिनीहरूले जे मन लाग्यो त्यही गर्ने र भन्ने गर्दैनन्। परमेश्वर वा उहाँको कामसँग सम्बन्धित कुनै घटना घट्यो भने, तिनीहरू अत्यन्तै सतर्क हुन्छन्। तिनीहरूले यी कुराहरू प्रकट गर्छन् भन्ने कुरामा तँ सुनिश्चित भएपछि, तिनीहरूको मानवताबाट प्रकट हुने कुराहरूको आधारमा त्यो व्यक्ति असल छ कि खराब छ भनेर तैँले कसरी मापन गर्नुपर्छ? त्यो कुरालाई परमेश्वरका वचनहरू अनुसार मापन गर्नुपर्छ, र तिनीहरूमा विवेक र समझ छ कि छैन, र सत्यता र परमेश्वरप्रतिको तिनीहरूको मनोवृत्ति कस्तो छ त्यसको आधारमा मापन गर्नुपर्छ। तिनीहरूलाई यी दुई वटा पक्षमा मापन गरेपछि, तैँले के देख्नेछस् भने, तिनीहरूको व्यवहारमा केही समस्या र खराबी भए पनि, तिनीहरू विवेक र समझ भएको, परमेश्वरप्रति समर्पित र आदरणीय हृदय र सत्यताप्रति प्रेम र स्वीकारको मनोवृत्ति भएको व्यक्ति हुन्। त्यसो हो भने, परमेश्वरको नजरमा, तिनीहरू मुक्ति पाउन सक्ने, र उहाँको प्रेम पाउन सक्ने मानिसहरू हुन्। अनि परमेश्वरको नजरमा, तिनीहरू मुक्ति पाउन सक्ने, र उहाँको प्रेम पाउन सक्ने मानिसहरू हुन् भने, तैँले तिनीहरूलाई कसरी व्यवहार गर्नुपर्छ। तैँले मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई परमेश्वरका वचनहरू अनुसार हेर्नुपर्ने हुन्छ र उहाँका वचनहरू अनुसार मापन गर्नुपर्ने हुन्छ। तिनीहरू साँचो विश्वासी दाजुभाइ-दिदीबहिनी हुन्, र तैँले तिनीहरूसँग उचित व्यवहार गर्नुपर्छ। तिनीहरूलाई भ्रमित नजरले हेर्ने वा परम्परागत संस्कृतिका अभिव्यक्तिहरू अनुसार मापन गर्ने गर्नु हुँदैन—तर परमेश्वरका वचनहरू अनुसार मापन गर्नुपर्छ। अनि तिनीहरूको व्यवहार सम्बन्धी खराबीहरूका हकमा, यदि तँ दयालु हृदय भएको व्यक्ति होस् भने, तैँले तिनीहरूलाई सहयोग गर्नुपर्छ। कसरी उचित व्यवहार गर्ने तिनीहरूलाई सिका। तिनीहरूले त्यो कुरा स्विकार्न सक्छस् तर तिनीहरूले आफ्नो व्यवहार सम्बन्धी खराबीलाई तुरुन्तै त्याग्न सक्दैनन् भने के गर्ने? तँ सहनशीलतामा बस्नुपर्छ। तँ सहनशील भइनस् भने, तँ दयालु हृदय भएको व्यक्ति होइनस्, र तिनीहरूप्रतिको तेरो आचरणमा तैँले सत्यताको खोजी गर्नुपर्छ, र मनन गरेर आफ्ना कमजोरीहरूलाई चिन्नुपर्छ। त्यसरी तैँले मानिसहरूसँग सही व्यवहार गर्न सक्छस्। यदि यसको विपरीत, तैँले “त्यो व्यक्तिमा धेरै खराबीहरू छन्। तिनीहरू तुच्छ मानिसहरू हुन्, आफूलाई अनुशासनमा कसरी राख्ने तिनीहरूलाई थाहा छैन, अरूलाई सम्मान गर्न आउँदैन, र आफ्नो बानीबेहोरा कस्तो छ त्यो थाहा छैन। त्यसकारण तिनीहरू अविश्वासी हुन्। म तिनीहरूसँग सङ्गत गर्न, तिनीहरूलाई हेर्न चाहन्नँ, र म तिनीहरूले भनेको कुरा सही होस् नहोस् सुन्न चाहन्नँ। तिनीहरूले परमेश्वरलाई आदर गर्छन् र उहाँमा समर्पित हुन्छन् भनेर कसले पत्याउँछ? के तिनीहरू त्यो स्तरका छन् र? के तिनीहरूमा क्षमता छ?” भनेर भनिस् भने, त्यो कस्तो मनोवृत्ति हो? के अरूलाई त्यस्तो व्यवहार गर्नु सहयोगी व्यवहार हो? के यो सत्यताका सिद्धान्तहरू अनुरूप हुन्छ? के तैँले अरूलाई यसरी व्यवहार गर्नु सत्यता बुझ्नु र अभ्यास गर्नु हो? के यो प्रेमपूर्ण हुन्छ? के तैँले हृदयमा परमेश्वरको आदर गर्छस्? परमेश्वरमा विश्वास गर्ने व्यक्तिमा आधारभूत दया पनि छैन भने, के त्यस्तो व्यक्तिमा सत्यताको वास्तविकता हुन्छ? यदि तँ आफ्ना धारणाहरूलाई अङ्गालिरहन्छस्, र मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण आफ्नै भावना, सोचाइ, रुचि, र धारणाहरूमा आधारित छ भने, त्यो तथ्य तैँले अलिकति पनि सत्यता बुझेको छैनस् र तँ अझै पनि शैतानी दर्शनहरूको भरमा जिइरहेको छस् भन्ने कुराको पर्याप्त प्रमाण हो। यो तँ सत्यतालाई प्रेम गर्ने वा पछ्याउने व्यक्ति होइनस् भन्ने कुराको पर्याप्त प्रमाण हो। कतिपय मानिसहरू अत्यन्तै आत्म-धर्मी हुन्छन्। तैँले तिनीहरूलाई जसरी सङ्गति दिए पनि, तिनीहरू आफ्नै दृष्टिकोणहरूमा अल्झिरहन्छन्: “म त ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने शिष्ट व्यक्ति हुँ—यो के हो त? कम्तीमा पनि म असल व्यक्ति हुँ। मेरो आनीबानीमा के नराम्रो छ? कम्तीमा सबैले मलाई सम्मान गर्छन्।” तँ असल व्यक्ति होस् भन्ने कुरालाई म नकार्दिनँ, तर यदि तैँले यसरी नै नाटक गरिरहिस् भने, के तैँले सत्यता र जीवन प्राप्त गर्न सक्नेछस्? यसरी तँ असल व्यक्ति बन्दा त्यसले तेरो सत्यनिष्ठालाई उल्लङ्घन गर्ने वा त्यो तेरो आनीबानीको उद्देश्य र दिशाको विरुद्धमा नजान सक्छ, तर तैँले एउटा कुरा बुझ्नैपर्छ: त्यसरी नै अघि बढिरहिस्, र तैँले सत्यता वा यसको वास्तविकता बुझ्न सकिनस् भने, अन्तिममा तैँले सत्यता वा जीवन, वा परमेश्वरको मुक्ति प्राप्त गर्नेछैनस्। एउटै मात्र सम्भावित परिणाम त्यही हो।
मैले भर्खरै मानिसहरूको धारणाको असल व्यवहारलाई कसरी लिने, र सत्यतालाई पछ्याउन सहयोग गर्ने असल व्यवहारहरूलाई कसरी पहिचान गर्ने त्यस विषयमा सङ्गति गरेँ। के तिमीहरूले अब मार्ग भेट्टायौ? (भेट्टायौँ।) तिमीहरूले के गर्नुपर्छ? (पहिले, आफूमा यस्ता व्यवहारहरू छन् कि छैन भनेर मनन गर्नुपर्छ। त्यसपछि, मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने दृष्टिकोणको सामान्य आधार र मापदण्ड के हो त्यसलाई मनन गर्नुपर्छ।) ठीक भन्यौ। मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो पहिलेका दृष्टिकोणहरू, वा तेरा आनीबानी र व्यवहारमा मैले आज सङ्गति गरेको कुरासँग बाझिने वा त्यसको विरुद्धमा जाने केही कुरा छ कि भनेर स्पष्ट रूपमा हेरेर यो कार्यलाई सुरु गर्नुपर्छ। तैँले मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने हेराइ र दृष्टिकोणको आधार के हो, तेरो आधार परम्परागत संस्कृतिका मापदण्डहरू वा केही महान् र प्रख्यात व्यक्तिहरूका भनाइहरू हुन् कि परमेश्वरका वचनहरू र सत्यता हुन् त्यसलाई मनन गर्नुपर्छ। त्यहाँदेखि, तैँले परम्परागत संस्कृति र महान् र चर्चित मानिसहरूका विचार र दृष्टिकोणहरू सत्यता अनुरूप छन् कि छैनन्, ती सत्यतासँग बाझिन्छन् कि बाझिँदैनन्, तिनीहरूको गल्ती कहाँ छ त्यस बारेमा मनन गर्नुपर्छ। दोस्रो चरणको आत्म-चिन्तनमा समावेश हुने कुराहरू यिनै हुन्। अब, तेस्रो चरण। मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, साथै तेरो आनीबानी र व्यवहारको दृष्टिकोण, तरिका, आधार, र मापदण्ड मानिसको इच्छा, समाज र परम्परागत संस्कृतिका दुष्ट प्रचलनहरूबाट आएका छन्, र ती सत्यताका विपरीत छन् भन्ने पत्ता लगाएपछि, तैँले के गर्नुपर्छ? के तैँले प्रासङ्गिक परमेश्वरका वचनहरूलाई खोजेर तिनलाई आफ्नो आधारको रूपमा लिनु पर्दैन र? (हो।) मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने कुरा, साथै आनीबानी र व्यवहारसँग सम्बन्धी सत्यताका सिद्धान्तहरूलाई परमेश्वरका वचनहरूमा खोज्नुपर्छ। तैँले मुख्य रूपमा परमेश्वरका वचनहरूले के भन्छ त्यसमा, अर्थात् अझै सटीक रूपमा भन्दा, परमेश्वरका वचनहरूको सत्यताका सिद्धान्तहरूमा आधारित गर्नुपर्छ। ती सत्यताका सिद्धान्तहरू मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, र तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधार र मापदण्ड बन्नुपर्छ। यो हासिल गर्न निकै गाह्रो छ। सुरुमा व्यक्तिले आफ्ना दृष्टिकोण, धारणा, विचार, र मनोवृत्तिलाई त्याग्नुपर्छ। यसमा मानिसका केही गलत र विकृत दृष्टिकोणहरू समावेश हुन्छन्। ती दृष्टिकोणहरूलाई खोतल्नुपर्छ, चिन्नुपर्छ, र विश्लेषण गर्नुपर्छ। यसको अर्को भाग के हो भने, जब मानिसहरूले सान्दर्भिक परमेश्वरका वचनहरूमा उपयुक्त अभिव्यक्ति भेट्छन्, तब तिनीहरूले यसको बारेमा चिन्तन-मनन गर्नुपर्छ र सङ्गति गर्नुपर्छ, र यसमा रहेका सत्यताका सिद्धान्तहरू के-के हुन् भनेर स्पष्ट भएपछि, यो तुरुन्तै तिनीहरूले सत्यतालाई स्विकार्नुपर्ने र अभ्यास गर्नुपर्ने सवाल बन्छ। मलाई भन, व्यक्तिले सत्यताका सिद्धान्तहरू बुझेपछि, के तिनीहरू तुरुन्तै त्यसलाई स्विकारेर त्यसमा समर्पित हुन सक्छन्? (सक्दैनन्।) मानिसको विद्रोहीपन र भ्रष्ट स्वभाव क्षणभरमा नै समाधान हुन सक्दैन। मानिससँग भ्रष्ट स्वभाव हुन्छ, र उसले परमेश्वरका वचनहरूको अर्थ के हो भन्ने बुझे पनि, त्यसलाई तुरुन्तै अभ्यास गर्न सक्दैन। सत्यतालाई अभ्यास गर्ने कार्य हरेक पटक नै उसको लागि युद्ध बन्छ। मानिससँग विद्रोही स्वभाव हुन्छ। उसले आफ्नो पूर्वाग्रह, स्वेच्छाचारीता, कठोरता, अभिमान, आत्म-धार्मिकता, वा अहम्तालाई त्याग्न सक्दैन, न त आफ्ना बचाउ-तर्कहरू र बहानाहरूलाई नै त्याग्न सक्छ, न त आफ्नो मूल्य, हैसियत, प्रतिष्ठा, वा अभिमानलाई नै त्याग्न सक्छ। त्यसकारण, जब तैँले आफ्ना धारणाहरूमा असल ठानेको कुरालाई त्याग्छस्, तब तैँले त्याग्नुपर्ने कुराहरू तेरा यी हितहरू र तैँले बहुमूल्य ठान्ने यिनै कुराहरू नै हुन्। जब तैँले यी कुराहरूलाई त्याग्न र इन्कार गर्न सक्छस्, तब तैँले परमेश्वरका वचनहरू अनुसार, र सत्यताका सिद्धान्तहरू अनुसार अभ्यास गर्ने आशा वा मौका हुन्छ। आफूलाई त्याग्नु र इन्कार गर्नु—सबैभन्दा गाह्रो कुरा यही हो। तैँले यो पार गर्ने बित्तिकै, तेरो हृदयमा कुनै ठूला कठिनाइहरू बाँकी हुनेछैन। जब तैँले सत्यता बुझेर असल व्यवहारहरूको वास्तविक सारलाई जान्न सक्छस्, तब मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण परिवर्तन हुनेछ, र त्यसपछि तैँले परम्परागत संस्कृतिका त्यस्ता कुराहरूलाई बिस्तारै त्याग्न सक्नेछस्। त्यसकारण, मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने मानिसका गलत दृष्टिकोणहरू, र उसको व्यवहारको तौरतरिका र शैलीहरू, र उसको व्यवहारको व्युत्पत्ति र उत्प्रेरणालाई परिवर्तन गर्नु साधारण कुरा होइन। मानिसमा भ्रष्ट स्वभावहरू छन्, जसलाई परिवर्तन गर्न सबैभन्दा गाह्रो हुन्छ। मानिसको दृष्टिकोण र उसको जीवनशैली उसको भ्रष्ट स्वभावबाट पैदा भएको हुन्छ। भ्रष्ट स्वभावले तँलाई अहङ्कारी, आत्म-धर्मी, र स्वेच्छाचारी बनाउँछ; यी कुराहरूले तँलाई अरूलाई तिरस्कार गर्ने, सधैँ आफ्नो नाम र हैसियत कायम राख्ने, अरूको बीचमा जुन कुराले तँलाई आदर र सम्मान दिलाउँछ त्यसमा ध्यान केन्द्रित गर्न, सधैँ आफ्नो भविष्यका सम्भावना र भाग्यको बारेमा सोच्न लगाउने, र इत्यादि कार्य गर्छ। यी सबै कुराहरू तेरो भ्रष्ट स्वभावबाट पैदा भएका हुन्छन् र तेरा हितहरूसँग सम्बन्धित हुन्छन्। जब तैँले यी प्रत्येक कुरालाई लिएर तिनलाई टुक्र्याउँछस्, राम्ररी नियाल्छस्, र इन्कार गर्छस्, तब तैँले तिनलाई त्याग्न सक्नेछस्। अनि तैँले तिनलाई अलिअलि गर्दै त्यागेपछि मात्रै कुनै सम्झौता नगरी र पूर्ण रूपमा मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, र तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधारको रूपमा परमेश्वरका वचनहरूलाई र मापदण्डको रूपमा सत्यतालाई लिन सक्नेछस्।
मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण, र तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधारको रूपमा परमेश्वरका वचनहरूलाई लिनु—यी वचनहरू सबैले बुझ्छन्। यी वचनहरू बुझ्न सजिलो छ। मानिसले आफ्नो समझ र विचारमा, आफ्नो इच्छा र सोचाइमा, यी वचनहरूलाई बुझ्न सक्छ र तिनलाई पछ्याउन इच्छा गर्छ। त्यसमा कुनै कठिनाइ हुनु हुँदैन। तर वास्तवमा, जब मानिसले सत्यताको अभ्यास गर्छ तब उसलाई ती वचनहरूमा जिउन गाह्रो हुन्छ, र त्यसो गर्दा उसले सामना गर्ने बाधा र समस्याहरू बाहिरी वातावरणले ल्याउने कठिनाइहरूमा मात्रै सीमित हुँदैनन्। मुख्य कारण उसको भ्रष्ट स्वभावसँग सम्बन्धित हुन्छ। मानिसको भ्रष्ट स्वभाव उसको विभिन्न समस्याहरूको मूल हो। यो प्रकट भएपछि, मानिसको सबै समस्या र कठिनाइहरू कुनै पनि ठूलो समस्याको रूपमा रहँदैन। त्यसकारण सत्यता अभ्यास गर्ने क्रममा मानिसले सामना गर्ने सबै कठिनाइहरू उसको भ्रष्ट स्वभाव हो। त्यसकारण, परमेश्वरका यी वचनहरू अभ्यास गर्ने क्रममा, र सत्यताको अभ्यास गर्ने यो वास्तविकतामा प्रवेश गर्ने क्रममा, तँलाई यसको बारेमा झन्-झन् थाहा हुँदै जानेछ: “ममा भ्रष्ट स्वभाव छ। परमेश्वरले उल्लेख गर्नुभएको ‘भ्रष्ट मानवजाति’ म नै हुँ, मलाई शैतानले भित्रैदेखि भ्रष्ट तुल्याएको छ, र म शैतानी स्वभावमा जिउने व्यक्ति हुँ।” यस्तै हुन्छ होइन र? (हो।) त्यसकारण, यदि मानिसले सत्यतालाई पछ्याउँछ र ऊ यसको वास्तविकतामा प्रवेश गर्छ भने, नकारात्मक कुराहरूलाई जान्नु र देख्नु जीवन प्रवेशको पहिलो कदम, अर्थात् सुरुमा चालिने यसको कदम मात्रै हो। त्यसकारण, किन धेरै मानिसहरूले केही सत्यता बुझेर पनि त्यसलाई अभ्यास गर्न सक्दैनन्? किन तिनीहरूले धर्मसिद्धान्तका धेरै शब्दहरू र वाक्यांशहरू प्रचार्न सक्छन्, तर सत्यताको वास्तविकतामा प्रवेश गर्न सक्दैनन्? के तिनीहरूले कुनै सत्यता नबुझेर हो? होइन—यसको ठीक विपरीत हुन्छ। सत्यता सम्बन्धी तिनीहरूको सैद्धान्तिक, र शब्द-वाक्यांशको स्तरको बुझाइ सही नै हुन्छ। तिनीहरूले त्यो राम्ररी कण्ठ पनि गर्न सक्छन्। तिनीहरूसँग अवश्य पनि इच्छा हुन्छ, र तिनीहरूसँग मानसिकता र आकांक्षा हुन्छ; तिनीहरू सबै सत्यतातर्फ लागिपर्न इच्छुक हुन्छन्। तैपनि तिनीहरूले किन सत्यता अभ्यास गर्न सक्दैनन्, अनि सत्यताको वास्तविकतामा प्रवेश गर्न सक्दैनन्? किनभने तिनीहरूले बुझ्ने शब्दहरू र अक्षरहरू अनि सिद्धान्तहरू तिनीहरूको वास्तविक जीवनमा प्रकट हुन सक्दैनन्। त्यसोभए यो समस्या कहाँबाट आउँछ? यसको सुरुवात तिनीहरूको भ्रष्ट स्वभावबाट हुन्छ, जसले बाधा दिइरहेको हुन्छ। त्यसैले कतिपय मानिसहरूमा आत्मिक बुझाइको कमी हुन्छ र तिनीहरूले सत्यता पछ्याउनु भनेको के हो भनेर बुझ्दैनन्, असफल हुँदा वा लड्दा, वा सत्यताको अभ्यास गर्न नसक्दा हरेक पटक नै तिनीहरूले प्रतिज्ञा गर्छन् र आफ्नो इच्छा घोषणा गर्छन्। तिनीहरूले त्यस्ता धेरै प्रतिज्ञा र घोषणाहरू गरेका हुन्छन् र पनि यसले समस्या समाधान गर्दैन। तिनीहरू आफ्नो इच्छाबारे सङ्कल्प गर्ने र प्रतिज्ञाहरू गर्ने कार्यमा नै रोकिने गर्छन्। तिनीहरू त्यहीँ अल्झेर बस्छन्। सत्यताको अभ्यास गर्दा धेरै मानिसहरूले आफ्नो इच्छा अघि सार्ने र शपथ खाने गर्छन्, र संघर्ष गर्नेछु भनेर भन्छन्। हरेक दिन, तिनीहरूले आफैलाई प्रोत्साहन दिन्छन्। तीन वर्ष, चार वर्ष, पाँच वर्ष संघर्ष गरेपछि अन्त्यमा के परिणाम प्राप्त हुन्छ? केही पनि हासिल भएको हुँदैन, र यो सबै असफलतामा परिणत हुन्छ। तिनीहरूले बुझ्ने थोरै धर्मसिद्धान्त कहीँ पनि लागू हुँदैन। तिनीहरूको जीवनमा केही आइपर्ने बित्तिकै, यसलाई कसरी हेर्ने र यसको वास्तविकता के हो तिनीहरूलाई थाहा हुँदैन। तिनीहरूले आफ्नो आधारको रूपमा प्रयोग गर्न परमेश्वरका वचनहरू भेट्टाउन सक्दैनन्; परमेश्वरका वचनहरू अनुसार कसरी हेर्ने त्यो तिनीहरूलाई थाहा हुँदैन, न त आफूमाथि आइपरेको परिस्थितिमा परमेश्वरका वचनहरूको कुन सत्यता लागू हुन्छ त्यो नै तिनीहरूलाई थाहा हुन्छ। त्यसपछि तिनीहरू धेरै चिन्ताले ग्रस्त हुन्छन्, र तिनीहरूले आफैलाई घृणा गर्छन्, र परमेश्वरलाई प्रार्थना गरेर अझै धेरै शक्ति र विश्वास माग्छन्, अनि अन्तिममा तिनीहरूले आफैलाई उत्साह दिइरहेका हुन्छन्। के त्यो पटमूर्ख व्यक्ति होइन र? (हो।) तिनीहरू बच्चा जस्तै हुन्। के सत्यतालाई पछ्याउने कार्यलाई मानिसले साधारण रूपमा लिनु वास्तवमा यस्तै बालकपन होइन र? मानिसले आफ्नो इच्छामा सङ्कल्प गरेर अनि प्रतिज्ञा गरेर, आफूलाई काबुमा राखेर अनि प्रोत्साहित गरेर, सत्यतालाई पछ्याउने कामको लागि आफूलाई सधैँ प्रोत्साहन दिने इच्छा गर्छ, तर सत्यताको अभ्यास र यसमा पाइने प्रवेश मानिसको आत्म-प्रोत्साहनबाट आउँदैन। बरु, तैँले साँच्चै नै मैले तँलाई भनेको तरिका र चरणहरू अनुसार, दह्रिलो र स्थिर रूपमा, एकपछि अर्को कदम चाल्दै प्रवेश र अभ्यास गर्नुपर्छ। त्यसरी मात्रै तैँले परिणामहरू पाउनेछस्; त्यसरी मात्रै तैँले सत्यताको अभ्यास गर्नेछस् र तँ यसको वास्तविकतामा प्रवेश गर्न सक्नेछस्। यसबाट तर्केर जाने अर्को कुनै छोटो बाटो छैन। यसको अर्थ थोरै हृदय लगाएर, मेहनत गर्ने थोरै इच्छा, ठूलो सोच, र व्यापक उद्देश्य लिएर, सत्यता तेरो वास्तविकता बन्नेछ भन्ने होइन, तर मानिसले खोजी गर्ने, प्रवेश गर्ने, अभ्यास गर्ने, र समर्पित हुने सम्बन्धी आधारभूत पाठहरू आफ्नो वास्तविक जीवनमा, मानिसहरू, घटनाक्रम, र परिस्थितिहरूका बीचमा सिक्नुपर्छ। यी पाठहरू सिकेपछि मात्रै मानिस सत्यता र परमेश्वरका वचनहरूमा जोडिन सक्छ, वा उसले त्यसको अनुभव गर्न वा त्यसलाई जान्न सक्छ। त्यसो नगरी, मानिसले उसको हृदयको रिक्ततालाई भर्ने थोरै धर्मसिद्धान्त मात्रै प्राप्त गर्नेछ, चाहे उसले आफूलाई उत्प्रेरित गर्दै, प्रोत्साहन दिँदै, र स्याबासी दिँदै जति वर्ष बिताओस्। उसले थोरै र क्षणिक आत्मिक सन्तुष्टि मात्रै पाउनेछ, तर उसले कुनै पनि साँचो महत्त्वको कुरा प्राप्त गर्नेछैन। साँचो महत्त्व भएको कुरा प्राप्त गर्नु भनेको के हो? यसको अर्थ मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण र तेरो आनीबानी र व्यवहारको आधार परमेश्वरका वचनहरू होइनन् भन्ने हुन्छ। परमेश्वरका कुनै पनि वचनहरू मानिसहरू र परिस्थितिहरूलाई हेर्ने तेरो दृष्टिकोण वा आफ्नो आनीबानी र व्यवहार सम्बन्धी तेरो हेराइको आधारको रूपमा रहँदैनन्। तँ कुनै सहयोगविनाको अन्योलपूर्ण जीवन जिउनेछस्, र तँलाई आफ्ना दृष्टिकोणहरू, सिद्धान्त र अडानहरू त्याग्न लगाउने समस्याको जति सामना गर्छस्, तेरो अज्ञानता, मूर्खता, खोक्रोपन, र दुर्बलता त्यति नै स्पष्ट हुँदै जान्छ। सामान्य परिस्थितिहरूमा, तैँले केही सही धर्मसिद्धान्त र सूत्र-वाक्यहरू भट्याउन सक्छस्, मानौँ तैँले सबै कुरा बुझेको छस्। तर जब समस्या पैदा हुन्छ, र तेरो स्थानको घोषणा गर्न र तँ कस्तो स्थानमा छस् भनेर बताउनको लागि गम्भीरताको साथ कुनै व्यक्ति तँकहाँ आउँछ, तब तँसँग कुनै शब्द हुँदैन। कतिले भन्छन्, “कुनै शब्द हुँदैन? त्यस्तो होइन—मलाई भन्न आँट चाहिँ आउँदैन।” त्यसोभए, तँ किन भन्दैनस् त? त्यसले तैँले गरिरहेको काम सही हो कि होइन भन्नेमा तँ अनिश्चित छस् भन्ने देखाउँछ। किन तँ त्यस कुरामा अनिश्चित छस्? किनभने जब तैँले कुनै कुरा गरिरहेको थिइस्, तब तैँले त्यसो गर्नुको आधारलाई कहिल्यै सुनिश्चित गरिनस्, न त यसो गर्नुको पछाडि रहेका तेरा सिद्धान्तहरू के थिए भन्ने कुरालाई नै सुनिश्चित गरिस्, न त तैँले परमेश्वरका वचनहरू अनुसार, सत्यतालाई मापदण्डको रूपमा मामलाहरूलाई हेरिरहेको र काम गरिरहेको थिइस्। त्यसकारण, जब समस्या आइपर्छ, तब तँ चकित हुन्छस् र निस्सहाय हुन्छस्। कतिपयले यस कुरालाई पत्याउँदैनन्। तिनीहरू भन्छन्, “म त्यस्तो छैनँ। म कलेजमा पढेको हुँ। मैले मास्टर्स गरेको छु,” वा “म दार्शनिक, प्राध्यापक, बुद्धिजीवी हुँ,” वा “म सभ्य व्यक्ति हुँ। मेरो बोली र बन्दुकको गोली उस्तै हो,” वा “म प्रतिभावान् बुद्धिजीवी हुँ,” वा “म सुन्दर महिला हुँ।” के यी कुराहरू फलाक्दा यसले तँलाई कुनै काम दिन्छ? ती तेरा सदगुणहरू होइनन्। बढीमा, यी कुराहरूले तँमा थोरै ज्ञान छ भन्ने मात्रै देखाउँछन्। परमेश्वरको घरमा त्यसको प्रयोग हुन्छ कि हुँदैन त्यो भन्न गाह्रो छ, तर तेरो त्यो ज्ञान सत्यता होइन, र यसले तेरो कदलाई प्रतिबिम्बित गर्दैन भन्ने कुरा चाहिँ पक्का हुन्छ। तेरो ज्ञानले तेरो कदलाई प्रतिबिम्ब गर्दैन भन्नुको अर्थ के हो? त्यस्ता कुराहरू तेरो जीवन होइनन्; ती त तेरो शरीरभन्दा बाहिरका बाहिरी कुराहरू हुन्। त्यसोभए तेरो जीवन कस्तो हुन्छ? यो यस्तो जीवन हुन्छ जसको आधार र मापदण्ड शैतानको तर्क र दर्शन हो, र तँसँग ज्ञान, संस्कृति, मष्तिष्क भए पनि, तैँले यी कुराहरूलाई उछिन्न, वा नियन्त्रण गर्न सक्दैनस्। अनि, जब समस्या आइपर्छ, तँसँग भएका प्रशस्त प्रतिभा र बौद्धिकता र तेरो प्रशस्त ज्ञानले केही गर्न सक्दैन—वा तेरो भ्रष्ट स्वभावको एउटा पक्ष प्रकट हुँदा, तेरो धैर्यता, सक्षमता, ज्ञान, र त्यस्ता कुराहरूले केही गर्न सक्दैनन्। त्यसपछि तँ विवश हुनेछस्। यी सबै कुराहरू सत्यता नपछ्याउनु र यसको वास्तविकतामा प्रवेश नगर्नुका लक्षणहरू मानिसमा प्रकट हुने अनौठो तरिकाहरू हुन्। के सत्यतामा प्रवेश गर्नु सजिलो छ? के यसमा चुनौती छ? कहाँ छ? मलाई सोध्यौ भने, कुनै चुनौती छैन भनी भन्छु। सङ्कल्प गर्ने वा प्रतिज्ञा गर्ने कार्यमा ध्यान नदेओ। यी कुराहरू व्यर्थ छन्। जब तँसँग सङ्कल्प र प्रतिज्ञा गर्ने समय हुन्छ, तब यसो गर्नुको सट्टा परमेश्वरका वचनहरूका वचनहरूमा मेहनत गर्। ती वचनहरूले के भन्छन्, र तिनको कुन भागले तेरो वर्तमान स्थितिलाई छुन्छ त्यसको बारेमा विचार गर्। सङ्कल्प गर्नु व्यर्थ छ। तैँले सङ्कल्प गरेर आफ्नो टाउको फुटाउन र रगत बगाउन सक्छस् होला, तर पनि यो व्यर्थ नै हुन्छ। यसले कुनै समस्या समाधान गर्न सक्दैन। त्यसरी तैँले मानिस र भूतहरूलाई छल्न सक्छस् होला, तर परमेश्वरलाई छल्न सक्दैनस्। तेरो त्यो इच्छाप्रति परमेश्वरलाई खुसी लाग्दैन। तैँले कति पटक सङ्कल्प गरेको छस्? तैँले प्रतिज्ञा गर्छस्, त्यसपछि त्यसलाई त्याग्छस्, अनि त्यागेपछि, फेरि प्रतिज्ञा गर्छस्, र फेरि त्याग्छस्। त्यस्तो कार्यले तँलाई के तुल्याउँछ? तैँले बोलेको कुरा कहिले पूरा गर्छस्? तैँले बोलेको कुरा पूरा गरे पनि नगरे पनि, वा सङ्कल्प गरे पनि नगरे पनि, त्यसले फरक पार्दैन। तैँले प्रतिज्ञा गरे पनि नगरे पनि, त्यसले पनि फरक पार्दैन। महत्त्वपूर्ण कुरा के हो त? तैँले आफूले बुझेको सत्यता तुरुन्तै अभ्यास गरिहाल्नु नै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। स्पष्ट सत्यता, अरूले त्यति ध्यान नदिने र तैँले पनि त्यति जोड नदिने सत्यतालाई पनि तुरुन्तै अभ्यास गरिहाल्—यसमा तुरुन्तै प्रवेश गरिहाल्। त्यसो गरिस् भने, तँ सत्यताको वास्तविकतामा तुरुन्तै प्रवेश गर्नेछस्, र तुरुन्तै, तैँले सत्यतालाई पछ्याउने मार्ग हिँड्न सुरु गर्नेछस्। तँ सत्यतालाई पछ्याउने व्यक्ति बन्न लागेको हुनेछस्। त्यो जगमा रही, तँ सत्यतालाई आफ्नो मापदण्डको रूपमा लिएर परमेश्वरका वचनहरू अनुसार मानिसहरू र परिस्थितिलाई हेर्ने, र आफ्नो आनीबानी र व्यवहार प्रस्तुत गर्ने व्यक्ति बन्न सक्नेछस्। त्यो कस्तो इनाम हुनेछ—कस्तो ठोस मूल्य हुनेछ!
परम्परागत संस्कृतिअनुसारका असल व्यवहारसम्बन्धी भनाइहरूबारे सङ्गति गरेपछि, के तिमीहरूले तिनका बारेमा कुनै बुझाइ प्राप्त गर्यौ? यस्तो असल व्यवहारलाई तिमीहरूले कसरी लिनुपर्छ? कतिले भन्न सक्छन्, “आजदेखि, म शिक्षित र समझदार, भद्र र सभ्य व्यक्ति बन्दिनँ। अबदेखि म कथित ‘असल’ व्यक्ति बन्नेछैनँ; म ठूलालाई आदर गर्ने वा सानालाई माया गर्ने व्यक्ति बन्नेछैनँ; म प्रिय र मिलनसार व्यक्ति बन्नेछैनँ। यो कुनै पनि सामान्य मानवताको सामान्य प्रकटीकरण होइन; यो त छलपूर्ण व्यवहार हो जुन झुटो र गलत छ, र यसले सत्यता अभ्यासको स्तर पूरा गर्दैन। म कस्तो व्यक्ति हुनेछु? म इमानदार व्यक्ति हुनेछु; म इमानदार व्यक्ति भएर यो सुरु गर्नेछु। बोलीवचनमा, म अशिक्षित, नियमहरू नबुझ्ने, ज्ञान नभएको, र अरूले हेप्ने व्यक्ति हुन सक्छु, तर म इमानदारीसाथ, कुनै झुटविना खुलस्त बोल्नेछु। मैले व्यक्तिको रूपमा र व्यवहारमा नाटक र देखावटी व्यवहार गर्नेछैनँ। हरेकपटक बोल्दा, म हृदयदेखि बोल्नेछु—मनभित्र सोचेको कुरा नै भन्नेछु। यदि कुनै व्यक्तिप्रति ममा घृणा छ भने, म आफूलाई जाँच्नेछु र तिनहरूलाई चोट पुर्याउने खालको केही कुरा भन्नेछैनँ; म सुधार गर्ने खालका कुराहरू मात्रै गर्नेछु। बोल्दा, म आफ्नो व्यक्तिगत फाइदालाई ध्यान दिनेछैनँ, न त आफ्नो प्रतिष्ठा वा इज्जतको बन्धनमै पर्नेछु। साथै, म मानिसहरूलाई मेरो आदर गर्न लगाउने अभिप्राय बोक्नेछैनँ। परमेश्वर खुशी हुनुहुन्छ कि हुनुहुन्न भन्ने कुरालाई मात्रै महत्त्व दिनेछु। मानिसहरूलाई चोट नपुर्याउनु नै मेरो आधारभूत व्यवहार हुनेछ। म जे गर्छु त्यो परमेश्वरका मापदण्डहरूअनुसार हुनेछन्; म अरूलाई हानि गर्ने कुराहरू गर्नेछैनँ, न त परमेश्वरको घरका हितहरूलाई हानि गर्ने कामहरू नै गर्नेछु। म अरूका लागि फाइदाजनक कुराहरू मात्रै गर्नेछु, इमानदार व्यक्ति, र परमेश्वरलाई खुशी पार्ने व्यक्ति बन्नेछु।” के यो व्यक्तिमा आएको परिवर्तन होइन र? यदि तिनीहरूले साँच्चै नै यी बोलीवचनहरू अभ्यास गरे भने, तिनीहरू साँचो रूपमा परिवर्तन भएका हुनेछन्। तिनीहरूको भविष्य र नियति परिवर्तन भएर असल हुनेछन्। तिनीहरूले चाँडै नै सत्यता खोजी गर्ने मार्ग सुरु गर्नेछन्, सत्यताको वास्तविकतामा चाँडै प्रवेश गर्नेछन्, र मुक्ति पाउने आशासहितको व्यक्ति बन्नेछन्। यो राम्रो र सकारात्मक कुरा हो। के यसको लागि तैँले सङ्कल्प गर्नुपर्ने वा प्रतिज्ञा गर्नुपर्ने हुन्छ? यसको लागि केही आवश्यक हुँदैन: तैँले परमेश्वरको अघि सङ्कल्प पनि गर्नु पर्दैन; न त तैँले विगतका सबै अपराध, गल्ती, र विद्रोहीपनको बारेमा बताइरहनु पर्छ, अनि तैँले तुरुन्तै परमेश्वरको अघि गल्ती स्विकारेर उहाँलाई क्षमा पनि माग्नु पर्दैन। त्यस्ता औपचारिकताहरू पूरा गरिरहनु पर्दैन। अहिले, तुरुन्तै साँचो कुरा र हृदयबाट निस्केको कुरा भन्, र झूट वा छलविना ठोस कार्य गर्, त्यति भए पुग्छ। त्यसपछि तैँले केही कुरा हासिल गरेको हुनेछस्, र तँ इमानदार व्यक्ति बन्ने आशा हुन्छ। जब कुनै व्यक्ति इमानदार बन्छ, तब उसले सत्यताको वास्तविकता हासिल गर्छ र ऊ मानवको रूपमा जिउन थाल्छ। परमेश्वरले त्यस्ता मानिसहरूलाई अनुमोदन गर्नुहुन्छ। यसमा, कुनै शङ्का छैन।
फेब्रुवरी ५, २०२२
