मानव जीवनका छ महत्वपूर्ण मोडहरू (छनौट गरिएका खण्डहरू)

आफ्‍नो जीवनकालमा, हरेक व्यक्ति नै महत्त्वपूर्ण मोडहरूको श्रृंखलामा पुग्‍छन्। व्यक्तिको जीवनको नियतिलाई निर्धारण गर्ने अत्यन्तै आधारभूत, र अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण चरणहरू यिनै हुन्। हरेक व्यक्तिले आफ्‍नो जीवनकालमा पार गर्नैपर्ने यी मार्गचिन्‍हहरूको छोटकरी व्याख्या निम्‍नानुसार दिइएको छ।

पहिलो महत्वपूर्ण मोड: जन्‍म

व्यक्तिको जन्‍म कहाँ हुन्छ, तिनीहरू कुन परिवारमा जन्‍मन्छन्, उसको लिङ्ग, रूप, अनि जन्‍मको समय—व्यक्तिको जीवनको पहिलो महत्वपूर्ण मोडका विवरणहरू यिनै हुन्।

कसैले पनि यो मोडको कुनै निश्चित विवरण छनौट गर्न सक्दैन; ती सबै सृष्टिकर्ताले धेरै पहिले नै अग्रिम रूपमा निर्धारित गर्नुभएको हुन्छ। कुनै पनि हालतमा बाहिरी वातावरणले तिनलाई प्रभावित गर्दैन, अनि कुनै पनि मानव निर्मित तत्वहरूले यी तथ्यहरूलाई परिवर्तन गर्न सक्दैनन्, जसलाई सृष्टिकर्ताले पहिले नै पूर्वनिर्धारित गर्नुभएको हुन्छ। व्यक्तिको जन्‍म हुनु भनेको त्यस व्यक्तिको लागि सृष्टिकर्ताले बन्दोबस्त गर्नुभएको नियतिको पहिलो चरणलाई उहाँले पहिले नै पूरा गरिसक्‍नुभएको छ भन्‍ने हो। यी सबै कुराहरूलाई धेरै पहिले नै अग्रिम रूपमा उहाँले पूर्वनिर्धारित गरिसक्‍नुभएको हुनाले, तीमध्ये कुनै पनि कुरालाई परिवर्तन गर्ने शक्ति कसैसँग हुँदैन। व्यक्तिको पछिको नियति जस्तोसुकै भए तापनि, व्यक्तिको जन्‍मका परिस्थितिहरू पूर्वनिर्धारित हुन्छन्, र ती त्यस्तै रहन्छन्; तिनलाई व्यक्तिको जीवनको नियतिले कुनै पनि हालतमा प्रभावित गर्दैन, न त तिनले व्यक्तिको जीवनको नियतिमाथि रहेको सृष्टिकर्ताको सार्वभौमिकतालाई नै प्रभाव पार्छ।

१. सृष्टिकर्ताका योजनाहरूद्वारा एउटा नयाँ जीवन जन्‍मन्छ

पहिलो महत्वपूर्ण मोडको कुन विवरणलाई—जन्‍मने स्थान, उसको परिवार, उसको लिङ्ग, शारीरिक रूप, ऊ जन्‍मने समयमध्ये कुनलाई—व्यक्तिले छनौट गर्न सक्छ? अवश्य नै, व्यक्तिको जन्‍म एउटा निष्क्रिय घटना हो। कुनै व्यक्ति कुनै स्थानमा, कुनै निश्‍चित समयमा, कुनै निश्‍चित परिवारमा, कुनै निश्‍चित शारीरिक रूप लिएर अनायासै जन्‍मन्छ; कुनै व्यक्ति अनायासै कुनै निश्‍चित परिवारको सदस्य, कुनै निश्‍चित पारिवारिक वृक्षको हाँगा बन्छ। जीवनको यो पहिलो महत्वपूर्ण मोडमा व्यक्तिसँग कुनै विकल्‍प हुँदैन, बरु ऊ त सृष्टिकर्ताका योजनाहरू अनुसार निश्‍चित गरिएको वातावरणमा, व्यक्तिको जीवनकालसँग घनिष्ट रूपमा सम्‍बन्धित रहेको निश्‍चित परिवार, निश्‍चित लिङ्ग र स्वरूपमा, र निश्‍चित समयमा जन्मन्छ। यो महत्त्वपूर्ण बिन्दुमा व्यक्तिले के गर्न सक्छ? स्पष्टै छ, व्यक्तिको जन्मसम्‍बन्धी यीमध्ये कुनै पनि विवरणलाई व्यक्तिले छनौट गर्न पाउँदैन। सृष्टिकर्ताको पूर्वनिर्धारित योजना र उहाँको मार्गनिर्देशन नभएको भए, यो संसारमा नयाँ जन्‍मने जीवनलाई कहाँ जाने वा कहाँ बस्‍ने सो थाहा हुनेथिएन, उसको कुनै सम्‍बन्ध हुनेथिएन, ऊ कहीँको पनि हुनेथिएन, र उसको वास्तविक घर हुनेथिएन। तर सृष्टिकर्ताको कुशल बन्दोबस्तको कारणले गर्दा, यो नयाँ जीवनले बस्‍ने ठाउँ, आमाबाबु, उसले आफ्‍नो भन्‍न सक्‍ने ठाउँ, र इष्टमित्र पाउँछ, अनि त्यो जीवनले आफ्नो यात्रालाई अघि बढाउँछ। यो प्रक्रियाभरि, यस नयाँ जीवनको मूर्तरूप प्रकटीकरणलाई सृष्टिकर्ताको योजनाले निर्धारित गर्छ, अनि यसले पछि प्राप्त गर्ने सबै कुरा सृष्टिकर्ताले नै यसलाई दिनुहुन्छ। आफ्‍नो नाममा केही पनि नरहेको त्यत्तिकै तैरिरहेको शरीर, क्रमिक रूपमा देह र मासु, देख्‍न सकिने, मूर्त मानव प्राणी, परमेश्‍वरका सृष्टिहरूमध्ये एउटा बन्छ, जसले विचार गर्छ, सास फेर्छ, अनि तातो र चिसोको अनुभव गर्छ; जसले भौतिक संसारमा सृष्टि गरिएको प्राणीका सामान्य क्रियाकलापहरूमा सहभागिता जनाउन सक्छ; अनि जसले सृष्टि गरिएको मानवले जीवनमा अनुभव गर्नुपर्ने सबै कुराहरूलाई अनुभव गर्नेछ। व्यक्तिको जन्‍मलाई सृष्टिकर्ताले पूर्वनिर्धारण गर्नुको अर्थ उहाँले त्यस व्यक्तिलाई बाँच्‍नको लागि चाहिने सबै कुरा दिनुहुन्छ भन्‍ने हो; अनि त्यसरी नै, व्यक्ति जन्‍मिएको छ भन्‍ने तथ्यको अर्थ उसले बाँच्‍नको लागि चाहिने सबै कुरा सृष्टिकर्ताबाट प्राप्त गर्नेछ, अनि यसपछि, तिनीहरू सृष्टिकर्ताले दिनुभएको र सृष्टिकर्ताको सार्वभौमिकताको अधीनमा रहेको अर्को स्वरूपमा जिउनेछन् भन्‍ने हो।

२. किन फरक-फरक मानवजाति फरक-फरक परिस्‍थितिहरूमा जन्‍मन्छन्

मानिसहरूले प्रायजसो यदि तिनीहरूको पुनर्जन्‍म भयो भने, यो एउटा विशिष्ट परिवारमा हुनेछ भनेर कल्‍पना गर्न मन पराउँछन्; यदि तिनीहरू महिलाको रूपमा जन्‍मेका थिए भने, तिनीहरू हिउँजस्तै सेतो देखिन र तिनीहरूलाई सबैले माया गरुन् भन्ने चाहन्छन्, अनि तिनीहरू पुरुष थिए भने कुनै कुराको पनि कमी नभएको सारा संसार आफ्‍नो चुट्कीमा नियन्त्रण गर्ने राजकुमार बन्‍न चाहन्छन्। आफ्‍नो जन्‍मको बारेमा विभिन्‍न भ्रमहरू बोकी कष्ट भोग्‍नेहरू, अनि आफ्‍नो परिवार, आफ्‍नो रूप, आफ्‍नो लिङ्ग, अनि आफू जन्‍मेको समयप्रति अत्यन्तै असन्तुष्ट हुनेहरू पनि छन्। तैपनि मानिसहरूले तिनीहरू किन निश्‍चित परिवारमा जन्‍मे वा किन तिनीहरूको रूप निश्‍चित प्रकारको छ भन्‍ने कहिल्यै बुझ्दैनन्। तिनीहरूलाई तिनीहरू जहाँ जन्‍मे पनि वा तिनीहरूको रूप जस्तो भए पनि, तिनीहरूले विभिन्‍न भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ र सृष्टिकर्ताको व्यवस्थापनका फरक-फरक मिसनहरू पूरा गर्नुपर्छ, र यो उद्देश्य कहिल्यै परिवर्तन हुनेछैन भन्‍ने थाहा हुँदैन। सृष्टिकर्ताको नजरमा, व्यक्ति जन्‍मने स्थान, उसको लिङ्ग, र उसको शारीरिक रूप सबै अस्थायी कुराहरू हुन्। ती सारा मानवजातिप्रतिको उहाँको व्यवस्थापनको हरेक चरणका अत्यन्तै साना कणहरू, सूक्ष्‍म चिन्‍हहरूका श्रृंखला मात्रै हुन्। र व्यक्तिको वास्तविक गन्तव्य र परिणामलाई कुनै पनि निश्‍चित चरणमा भएको तिनीहरूको जन्‍मले होइन, बरु तिनीहरूले आफ्‍नो जीवनमा पूरा गर्ने मिसनले, र उहाँको व्यवस्थापन योजना पूरा भएपछि तिनीहरूमाथि सृष्टिकर्ताले गर्नुहुने न्यायले निर्धारित गर्छ।

हरेक प्रभावको लागि एउटा कारण हुन्छ, र कारणविना कुनै प्रभाव हुँदैन भन्‍ने भनाइ छ। तसर्थ, व्यक्तिको जन्‍म उसको वर्तमान जीवन र उसको पहिलेको जीवन दुवैसँग अत्यावश्यक रूपमा नै जोडिएको हुन्छ। यदि व्यक्तिको मृत्युले उसको हालको जीवन अवधिलाई समाप्त गर्छ भने, व्यक्तिको जन्‍म ताजा चक्रको सुरुवात हो; यदि पुरानो चक्रले व्यक्तिको अघिल्‍लो जीवनलाई प्रतिनिधित्व गर्छ भने, नयाँ चक्र स्वाभाविक रूपमा नै तिनीहरूको वर्तमान जीवन हो। व्यक्तिको जन्‍म उसको विगतको जीवनका साथै उसको वर्तमान जीवनसँग जोडिएको हुने हुनाले, व्यक्तिको जन्‍मसँग सम्‍बन्धित स्थान, परिवार, लिङ्ग, स्वरूप, र अरू त्यस्तै तत्वहरू सबै नै व्यक्तिको विगत र वर्तमान जीवनसँग सम्‍बन्धित हुन्छन्। यसको अर्थ के हो भने व्यक्तिको जन्‍म सम्‍बन्धी तत्वहरूलाई व्यक्तिको अघिल्‍लो जीवनले मात्रै प्रभाव पार्ने होइन, बरु तिनलाई त व्यक्तिको वर्तमान जीवनको नियतिले पनि निर्धारित गर्छ, जसले मानिसहरू किन विभिन्‍न परिस्‍थितिहरूमा जन्‍मन्छन् भन्‍ने कुरालाई स्पष्ट पार्छ: कति जना गरिब परिवारमा जन्‍मन्छन्, अरू धनी परिवारमा। कति जना सर्वसाधारण वर्गका हुन्‍छन्, अरू विशिष्ट घरानाका। कति जना दक्षिणमा जन्‍मन्छन्, अरू उत्तरमा। कति जना मरुभूमिमा जन्‍मन्छन्, अरू हराभरा जमिनमा। कतिपय मानिसहरूको जन्‍म हुँदा हर्ष, खुशी, र धूमधाम हुन्छ; अरूको जन्‍मले आँसु, संकष्ट, र विपत्ति ल्याउँछ। कति जना प्यारो बन्न जन्‍मन्छन्, अरू झारजस्तो पन्छाइनको लागि जन्‍मन्छन्। कति जना उत्कृष्ट विशेषताहरू लिएर जन्‍मन्छन्, अरू कुटिल मतिका भई जन्‍मन्छन्। कति जना हेर्दा सुन्दर देखिन्छन्, अरू कुरूप देखिन्छन्। कति जना आधारातमा जन्‍मन्छन्, अरू मध्य दिनको तातो घाममा जन्‍मन्छन्। … सबै वर्गका मानिसहरूको जन्‍म सृष्टिकर्ताले तिनीहरूका निम्ति साँचिराखिदिनुभएको नियतिद्वारा निर्धारित गरिन्छन्; तिनीहरूको जन्‍मले तिनीहरूको वर्तमान जीवनको नियतिका साथै तिनीहरूले निर्वाह गर्ने भूमिका अनि तिनीहरूले पूरा गर्ने मिसनलाई निर्धारित गर्छ। यो सृष्टिकर्ताको सार्वभौमिकताको अधीनमा हुन्छ, उहाँले नै यसलाई पूर्वनिर्धारित गर्नुभएको हुन्छ; पहिलेबाटै निर्धारित गरिएको यो नियतिबाट कोही पनि उम्कन सक्दैन, कसैले पनि आफ्‍नो जन्‍मलाई परिवर्तन गर्न सक्दैन, अनि कसैले पनि आफ्‍नो नियतिलाई छनौट गर्न सक्दैन।

—वचन, खण्ड २। परमेश्‍वरलाई चिन्‍ने विषयमा। परमेश्‍वर स्वयम् अद्वितीय ३